Daarna bepalen de lidstaten welke Eurocommissarissen zij naar voren schuiven en is het aan de nieuwe Europese Commissie, het nieuwe Europarlement en de Europese Raden om te bezien welke richting de EU-mammoettanker moet inslaan. In dat verband zijn overigens ook de komende nationale verkiezingen in België, Frankrijk en Oostenrijk van belang.

„De Europese verkiezingen draaien mede om de vraag op wie centrum-rechts in Europa straks is aangewezen”

Met de verkiezingen in aantocht trapten de EU-beleidsmakers het gaspedaal van de EU-wetgevingsmachine stevig in. Het leidde ertoe dat in april eindelijk de nieuwe Europese begrotingsregels werden gepresenteerd. Van recente datum is verder het vaststellen van het nieuwe EU-asiel- en migratiepact. Ook uit de veelbesproken Europese Green Deal vloeiden wetten voort. De Europese klimaatwet is daar het bekendste voorbeeld van.

Dat hele pakket bij elkaar staat inmiddels te boek als de erfenis van de periode-Von der Leyen en in hoeverre haar nalatenschap in de nieuwe EU-beleidsperiode de inzet zal worden van een verhitte politieke strijd zal mede afhangen van de uitkomst van de verkiezingen. Concreet gaat het dan om de vraag of Von der Leyen, die haar ambities niet onder stoelen of banken steekt, door kan. Én met wie haar centrumrechtse Europese Volkspartij (EVP), die straks behalve het CDA waarschijnlijk ook NSC en BBB in haar gelederen mag verwelkomen, straks om tafel moet om beleidsdeals te sluiten: met links of met (populistisch)-rechts?

Voor Nederland is dat veel meer dan een bijkomstigheid en dan vooral voor het komende programkabinet. Dat krijgt immers een hoofdlijnenakkoord in z’n maag gesplitst met grote ambities op gevoelige beleidsterreinen zoals stikstof en asiel, die zonder een Europese verschuiving naar rechts vrijwel zeker niet te realiseren zijn.

Eén ding staat dan ook vast: de kiezer die zich de afgelopen weken uit desinteresse onttrok aan het campagnenieuws en donderdag schouderophalend en onverschillig thuisblijft, steekt de kop in het zand.

Ook voor de achterbannen van SGP en ChristenUnie geldt dit keer nog meer dan anders dat het niet om het even is wat ze doen. De reden is bekend: in 2022 koos de CU ervoor de lijstcombinatie met de SGP, die decennialang succesvol bleek te zijn, te beëindigen. Met als gevolg dat alle twee de partijen de kiesdrempel nu op eigen kracht moeten halen. Even afgezien van de pijn om het gescheiden optrekken, die her en der in beide partijen nog altijd wordt gevoeld, leverde dat één voordeel op: inzake thema’s als landbouw, visserij, asiel en Europa spraken de lijsttrekkers tijdens deze campagne nu eens niet met meel in de mond, maar vanuit het hart.

Hopelijk behoedt dat hun kiezers donderdag in elk geval voor het summum van treurigheid: uit desinteresse thuisblijven en achteraf moeten constateren dat hun stemmen het verschil hadden kunnen maken tussen zetelverlies en -behoud.