Bijna geen baby wordt te zwaar geboren, maar twintig jaar later weegt de helft van de mensen teveel. Dat betekent dat het flink misgaat in de kinderjaren.

De eerste duizend dagen van een leven zijn van grote invloed op het vervolg, legt Halberstadt uit. „Al in de baarmoeder wordt een kind als het ware geprogrammeerd, waardoor het ook qua voeding op een bepaald pad terechtkomt.” Zo wordt de smaak van baby’s beïnvloed door wat de moeder eet tijdens de zwangerschap.

Daarna leert de omgeving kinderen –vaak ongezond– eetgedrag aan. „Die gewoontes blijven hen hun leven lang bij.”

Halberstadt maakt zich er grote zorgen over. „Kijk eens wat dreumesen in de kinderwagen in hun handjes hebben. Bij de bakker krijgen ze een koekje, bij de kapper een snoepje, bij de slager een stuk worst. Op de crèche deelt een jarige wat lekkers uit, bij opa en oma worden ze verwend. Zo gaat het de hele dag door. Ouders geven hun kinderkoekjes, waaraan volgens de verpakking vitaminen zijn toegevoegd. Maar dat zijn nog steeds koekjes die voor een kwart uit suiker bestaan.” Al die lekkernijen beïnvloeden de smaak én het gewicht van kinderen.

Daarbij komt: snoep is „krankzinnig” goedkoop. „Voor een euro kun je zóveel calorieën krijgen”, stelt de universitair docent vast. „Als een tiener trek heeft, koopt hij geen banaan, maar liever een pak koekjes. Ga eens bij een willekeurige supermarkt kijken waar ze mee naar buiten komen: zakken chips en saucijzenbroodjes. Goedkoop én lekker.” Halberstadt wil niet alleen naar ouders wijzen. „We hebben een omgeving gecreëerd waarin kinderen continu verleid worden ongezond te eten. Daar kan je zelfs met de beste opvoeding nauwelijks tegenop.”

Drie keer zoveel twintigplussers kampen met obesitas als veertig jaar geleden, bleek maandag. Meer dan de helft van de volwassenen heeft overgewicht. Halberstadt verwacht dat de daadwerkelijke cijfers nog hoger liggen. „Bij deze metingen moeten mensen zelf hun gewicht vertellen. We weten dat ze dan soms sociaal wenselijk antwoorden.” Keiharde cijfers zijn het dus niet, maar de trend door de jaren heen laat er geen twijfel over bestaan: steeds meer Nederlanders zijn te dik.

Aanbiedingen

„Het is zo ontzettend makkelijk om ongezond eten te kiezen en zo moeilijk om voor gezond te gaan”, verzucht Halberstadt. Van de aanbiedingen in de supermarkt valt zo’n 80 procent buiten de Schijf van Vijf. Verandering begint dus in de omgeving die uitnodigt tot ongezond eten en weinig bewegen. „We moeten niet half Nederland naar de hulpverlening sturen, maar de omgeving veranderen.”

Obesitas leidt tot groter risico op diabetes type 2, hart- en vaatziekten, meer dan 200 soorten kanker, depressie en sociale uitsluiting. Mensen met de ziekte beveelt Halberstadt een zogeheten gecombineerde leefstijlinterventie aan, waarbij iemand hulp krijgt bij gedragsverandering op het gebied van voeding en beweging. Ook wordt dan gekeken naar een oplossing voor andere oorzaken, zoals schulden en stress.

Obesitas vraagt volgens haar langdurige begeleiding en nazorg. „Het gaat om een chronische ziekte, die vaak van generatie op generatie wordt doorgegeven.”