De grens van een rechtvaardige oorlog is zo langzamerhand wel bereikt, schreef ik in het katern Accent (RD 24-2). In een reactie hierop beklemtoonde proponent J. de Lijster dat Israël ontzettend ver gaat in het vermijden van Palestijnse burgerslachtoffers (RD 2-3).

Lees ook

Israël geldt als voorbeeld in oorlogvoering

Daarbij moeten we wel bedenken dat in een oorlog de waarheid altijd het eerste slachtoffer is. Beide partijen hebben er belang bij om de eigen bedoelingen en gedragingen zo gunstig mogelijk voor te stellen en die van de tegenstanders zo zwart mogelijk af te schilderen. Zowel naar het eigen volk als naar de buitenwereld toe. Dat was in de Eerste Wereldoorlog al het geval en met de huidige overdaad aan communicatiemiddelen is dat alleen maar sterker geworden.

Chaotisch

Verder geldt dat oorlogvoering allerlei chaotische situaties met zich meebrengt. Daarbij is het niet zo gemakkelijk vast te stellen hoe de loop der gebeurtenissen precies is geweest en hoeveel doden en gewonden er onder strijders en niet-strijders gevallen zijn. Een oorlog is geen schoolreisje.

Zo heb ik mij er telkens weer over verbaasd dat, ondanks de dramatische en chaotische situatie in de Gazastrook, de Hamasautoriteiten steeds exact weten op te geven hoeveel doden er zijn gevallen. Het is aannemelijk dat die aantallen deels op schattingen berusten en dat die veelal naar boven zijn afgerond.

Maar ook al zou het Israëlische leger zo voorzichtig mogelijk optreden, dat neemt niet weg dat, als gevolg van de intense beschietingen en bombardementen, de situatie dramatisch is. Het bloedbad rond een voedselkonvooi vorige week donderdag, waarbij meer dan honderd doden vielen, maakt dat ook wel duidelijk.

Van Hamas is moeilijk iets goeds te zeggen, zo schreef ik. Hamasleiders wagen de eigen bevolking eraan, zo luidde de kop boven het artikel. Het was daarom volstrekt duidelijk dat het Israëlische leger in actie moest komen. En stevig ook. Maar wanneer houdt dat op? Pas wanneer de laatste Hamasstrijder en de laatste Hamasaanhanger gedood of gevlucht is?

Lamech zal zeventigmaal zevenmaal gewroken worden, lezen we in de Bijbel (Genesis 4:24). Die verhouding heeft Israël in de Gazastrook nog niet bereikt. Maar dit staat in de Bijbel ook niet ter navolging. Integendeel. „Oog om oog, tand om tand” (Deuteronomium 19:21) is dan eerder een Bijbels principe. Maar dan zit je wel veel sneller aan de grens van het toelaatbare.

De Lijster wijst erop dat Israël zijn best doet om burgerdoden zoveel mogelijk te vermijden. Maar bij oorlogvoering in een dichtbevolkt, verstedelijkt gebied vallen er onvermijdelijk veel doden onder de burgerbevolking. En je moet ook niet blindvaren op wat van Israëlische zijde gezegd wordt. De Israëliërs zullen de eigen mensen niet afvallen.

Beter te verkopen

Oorlogvoering zet militairen onder zware psychische druk. Het is in veel situaties: jij eraan of ik eraan? De keus is dan snel gemaakt. Oorlogsrechtelijke voorschriften en officiële instructies komen dan algauw op de tweede plaats, ook al leidt dat tot veel ellende en slachtoffers onder de burgerbevolking.

Israël heeft er duidelijk belang bij de westerse wereld niet van zich te vervreemden. Amerika is als bondgenoot van grote betekenis. De grootscheepse invasie van de Gazastrook was voor de publieke opinie buiten Israël beter te verkopen geweest wanneer men die van meet af aan gepresenteerd had met het doel ”alle gijzelaars moeten vrij en we stoppen zodra dat doel is bereikt”.

De auteur is oud-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad.