Een kleine aquarel die 1,5 jaar lang is onderzocht op echtheid is door Mondriaankenners erkend als een authentiek, vroeg werk van Piet Mondriaan (1872-1944). Dat heeft Simonis & Buunk Kunsthandel uit Ede woensdag bekendgemaakt.
Op het kunstwerk, dat werd geschilderd tussen 1898 en 1901, is een kerkgaand gezin in klederdracht te zien. Het werk zal worden opgenomen in de oeuvrecatalogus van Mondriaan bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD) in Den Haag.
Frank Buunk van Simonis & Buunk Kunsthandel onderzocht de aquarel als eerste. Het is een ongewoon werk van Piet Mondriaan, maar zeker wel van zijn hand, stelt hij. „De kleuren die Mondriaan hier heeft gebruikt vertonen sterke overeenkomsten met een aquarel van een boerderij in Arnhem uit 1901, die we in 1999 verkochten. De techniek is buitengewoon goed en de signatuur overtuigend.”
<InlineImage imgUrl=“https://images.rd.nl/fill/w:2500/h:2500/plain/https%3A%2F%2Ferdee-prod-bucket-s3-001.ams3.cdn.digitaloceanspaces.com%2F20104283_0354784908.JPG” caption=““Kerkgang” van Piet Mondriaan. beeld Simonis en Buunk” alt=“20104283.JPG” />
Oorspronkelijk lijkt de voorstelling links groter te zijn geweest, mede gezien de paslijnen rechts in de lucht. „Het is door Mondriaan fraai gesigneerd, waaruit we kunnen afleiden dat hij dit als een volwaardig kunstwerkje zag.”
Mondriaan moet zich voor dit schilderijtje hebben laten inspireren door het werk van Jan Braet von Überfelt, die vaak volk in klederdracht schilderde. Mondriaan volgde omstreeks 1889 lessen bij Braet von Überfelt in Doetinchem voor het behalen van zijn Akte M.O. Handtekenen en Perspectief. ”Kerkgang” is gezien de techniek en kleurstelling 10 jaar later te dateren, aldus Buunk.
Mondriaanhuis
Conservator Annegreet Kalteren van het Mondriaanhuis in Amersfoort zou ”Kerkgang” te zijner tijd heel graag naast twee andere werken van Mondriaan uit de eigen collectie hangen, omdat de aquarel sterke overeenkomsten vertoont met ”Schaatsscène in Marken” en ”Zomergesprek: Zuid-Beveland in Zeeland”, die zij beide dateert rond 1898-1901. Dank zij vergelijking met deze twee werken in het Mondriaanhuis kon Buunk de authenticiteit van ”Kerkgang” vaststellen.
Hervormd gezin
Piet Mondriaan was vertrouwd met het christelijk geloof. Hij groeide op in een Nederlands Hervormd gezin en is een maand na zijn geboorte gedoopt in Amersfoortse Sint-Joriskerk, op loopafstand van hun woonhuis aan de Kortegracht, waar nu het Mondriaanhuis gevestigd is. Religie bleef belangrijk voor Mondriaan, ook nadat het christelijk geloof gaandeweg bij hem plaatsmaakte voor een meer spirituele levenshouding. In 1909 sloot Mondriaan zich aan bij de Theosofische Vereniging.
Vroege Mondriaans
Simonis & Buunk heeft veel ervaring met vroeg werk van Piet Mondriaan. De eerste vroege Mondriaan (”Straatje in Winterswijk”) kwam in 1986 in de handel; de Edese kunsthandel liet het veilen bij Christie’s waar het voor 100.000 gulden verkocht werd aan een Amerikaanse verzamelaar.
De aankopen daarna bestonden uit een tweetal (kleur-)tekeningen, in eerste instantie betwijfeld door prof. dr. Robert Welsh maar waarvan Joop M. Joosten 7 jaar later aantoonde dat het juist heel bijzondere Mondriaans waren.
Na 2000 volgden er meer ontdekkingen, waaronder het ”Boerderijtje achter een hek” dat verkocht werd aan een verzamelaar in Londen en nu in het Kunstmuseum Den Haag hangt, en de vondst van ”Grazende kalfjes”, een schilderij van Piet Mondriaan uit 1902-1903.
De bekendste vroege Mondriaan die Simonis & Buunk in de collectie had, is ”De Oostzijdse Molen aan het Gein bij maanlicht”, die in 2005 werd verkocht aan het Rijksmuseum in Amsterdam, waar het werk een prominente plek in de vaste opstelling kreeg.
Te zien
”Kerkgang” zal vanaf 20 april eerst te zien zijn in Villa Mondriaan in Winterswijk. Een intrigerende vraag voor het publiek: Waar is ”Kerkgang” geschilderd, gelet op de kerktoren de zondagse kleding?