Oud-minister Edith Schippers moet veel moeite doen om VVD-leden uit te leggen waarom de VVD-Eerste Kamerfractie, waarvan zij voorzitter is, dinsdag unaniem voor de spreidingswet zal stemmen. In de brief die ze daarover heeft verstuurd, wijst ze onder meer op de smeekbedes van burgemeesters, al dan niet van VVD-huize: „Help mee, want zonder de wet loopt de opvang vast.” Of dat de kritische leden zal overtuigen, is de vraag.
Dat het huisvesten van asielzoekers nu moeizaam en chaotisch verloopt, is de erfenis van verwaarlozing en onachtzaamheid, zowel nationaal als internationaal. Meerdere kabinetten-Rutte zijn er debet aan dat de eerder soms moeizaam tot stand gekomen opvangcapaciteit veel te onbesuisd weer is afgebouwd. Tal van contracten met het COA zijn stopgezet of niet verlengd, in de veronderstelling dat het na 2015 vele jaren zou duren voor de instroom van asielzoekers weer zou gaan pieken. In een wereld op drift was dat een nogal optimistische, om niet te zeggen wereldvreemde aanname.
Ook binnen de EU is sprake van getalm. Pas in december gaf het Europarlement na jaren van onderhandelen een klap op het langverwachte EU-migratiepact. Mede daardoor staat elke lidstaat, ook Nederland, echt nog wel een tijd voor de opgave de opvang te organiseren op een manier die behalve sober en doelmatig ook humaan is. In dat licht is de voorstem van de VVD zeker verdedigbaar.
Maar dat is natuurlijk niet het verhaal waar de rechtervleugel van de VVD op het partijcongres van komende zaterdag reikhalzend naar zal uitzien. Daar is men nog niet vergeten hoe hun partij het kabinet in juli bewust liet vallen over asiel. Dat moest en zou ook het campagnethema worden en zo bijdragen aan de rechtse profilering. Vervolgens was er de onhandige poging van Yeşilgöz om de spreidingswet tijdelijk in de ijskast te zetten en nu helpen uitgerekend de VVD-senatoren die aan een meerderheid. Heel handig voor de beeldvorming is dat inderdaad niet.
Een belangrijke tegenvraag, die dan hoognodig moet worden gesteld, is alleen wel of het de VVD veel helpt om nu de messen te slijpen en alles ondergeschikt te maken aan de beeldvorming, tot het stemgedrag van de Eerste Kamerfractie aan toe. Het nieuwe kabinet staat voor de taak de bevolkingsgroei beheersbaar te houden, zoals de Staatscommissie Demografie terecht heeft geadviseerd. Dat is breder dan alleen asiel: het gaat ook om arbeids- en kennismigratie. Het opstellen van regels en wetten om die in goede banen te leiden, is tijdrovend, maar vereist voor alles politiek vakmanschap. En laat het nu net de taak zijn van de Eerste Kamer om nieuwe wetten nog eens tegen het licht te houden en die te toetsen op uitvoerbaarheid en haalbaarheid.
Reden te over dus, ook voor de VVD, om de Eerste Kamer in haar rol te laten en eigenzinnige senatoren, na een om politieke redenen onwenselijke tegenstem, niet meteen te verketteren.
