Topambtenaar wil stikstofruimte vrij verhandelbaar maken
Invoering van verhandelbare emissierechten kan helpen om de stikstofcrisis in Nederland op te lossen. Dat betoogt topambtenaar Sandor Gaastra in een donderdag gepubliceerd artikel in economenblad ESB.
Gaastra is de hoogste ambtenaar van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Hij doet zijn voorstel op persoonlijke titel. Het systeem dat hij bij stikstof voor ogen heeft, bestaat al voor het broeikasgas CO2 en werkt daar „tamelijk efficiënt”.
Kern van Gaastra’s betoog is dat bij een „gezonde economische dynamiek” laagproductieve bedrijven verdwijnen en daarmee ruimte maken voor nieuwe ondernemingen. Zo’n herverdeling van schaarse middelen, waaronder ruimte om stikstof uit te stoten, is uiteindelijk goed voor de welvaart.
Volgens Gaastra zit het gebrek aan stikstofruimte op dit moment de ontwikkeling van de economie in de weg. Als voorbeeld noemt hij de woningbouw. Daarom is stevig ingrijpen noodzakelijk.
In een gesprek met het Financieele Dagblad spitst Gaastra zijn voorstel nog wat toe. De overheid zou de rechten gratis kunnen toewijzen, op basis van de huidige uitstoot. Vervolgens haalt ze geleidelijk rechten uit de markt, door ze op te kopen of te korten. Daardoor is het zeker dat de stikstofuitstoot omlaag gaat. Bovendien worden bedrijven geprikkeld om hun uitstoot te verminderen.
Gaastra voorziet dat zo’n systeem vooral de landbouw zal raken. De veestapel zal krimpen. Ook onderkent hij het risico dat stikstofrechten via opkoop door partijen met diepe zakken uit de landbouw verdwijnen. In ESB noemt hij dat een verschuiving naar bedrijven „die er de meeste waarde mee kunnen genereren”.
Gaastra lijkt dat geen probleem te vinden. Volgens hem is er op dit moment „een onevenwichtigheid tussen nieuwe projecten met relatief weinig uitstoot die geen vergunning krijgen en bestaande activiteiten met een relatief hoge uitstoot.” Oftewel: bouw en infrastructuur staan te springen om stikstofruimte die vast blijft zitten in de landbouw en maar mondjesmaat via opkoop van vergunningen en zogeheten extern salderen beschikbaar komt. Emissiehandel maakt het eenvoudiger en bevordert „een economisch efficiëntere verdeling van de stikstofruimte.”
LTO was donderdagochtend niet bereikbaar voor een reactie.
