Onderzoek: Kerk rustpunt in leven voor millennials
Millennials, de generatie die geboren is tussen 1980 en 1995, zien de kerk vooral als een wekelijks rustpunt in hun drukke leven.
Dat blijkt uit recent onderzoek dat de Evangelische Omroep (EO) deed samen met de Christelijke Hogeschool Ede en de Theologische Universiteit Utrecht naar de waarde van de kerk.
De onderzoekers spraken met een groep ‘kerkblijvers’ uit de millennialgeneratie: twintig vrouwen en mannen tussen de 25 en 35 jaar die relatief sterk betrokken zijn bij hun kerk. Daarnaast hebben 485 leden van het panel van de EO een online enquête ingevuld over hun betrokkenheid bij de kerk. Zestig van hen (12 procent) waren in de leeftijd van 25 tot 35 jaar.
De deelnemers komen uit vijf verschillende kerkelijke denominaties en groeperingen: de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), de Nederlandse Gereformeerde Kerken (NGK), de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK), de Unie-ABC en evangelische gemeenschappen.
Het valt op dat millennials de kerk vooral als een sociale gemeenschap zien, schrijven de onderzoekers. „Ze benadrukken de kerk als een plek van ontmoeting, ondersteuning en gemeenschap. Voor hen is de gemeenschap de belangrijkste reden om bij een specifieke kerk betrokken te zijn.”
Samen zingen
De kerk is voor dertigers en veertigers nadrukkelijk een vluchtheuvel voor de hectiek van de rest van de week, blijkt uit het onderzoek. „Juist omdat ze via werk en vriendschappen volop deelnemen aan een seculiere maatschappij, zoeken ze een plaatselijke kerk waarin ze leeftijdgenoten kunnen ontmoeten, samen kunnen zingen, bidden en door een preek kunnen worden uitgedaagd in hun geloof. Daarbij maken kerkgrenzen weinig uit.”
De coronapandemie heeft voor deze generatie onverwachts de betekenis van de kerk versterkt. „Het gemis van de kerk als geloofsgemeenschap heeft velen opnieuw doen inzien hoe belangrijk de kerk is voor hun geloofsleven. Er zijn aanwijzingen dat, ondanks zorgen over verminderde betrokkenheid, het tegenovergestelde waar zou kunnen zijn.”
Voor veel millennials is de kerkdienst volgens de onderzoekers „essentieel voor verdieping van hun geloof”. „De preek, in een liturgische context, wordt gezien als het kernmoment voor onderwijs waarin zij iets van God ontvangen. Diepgang en uitdaging in de preken worden gewaardeerd. Millennials willen dat hun geloof dynamisch blijft en aansluit bij hedendaagse vraagstukken. Verder speelt muziek een centrale rol in de liturgie, met een voorkeur voor moderne muziek aangezien deze beter past bij hun leefwereld.”
Millennials waarderen diversiteit in hun kerkelijke gemeenschap, zowel op sociaal gebied als qua geloofsovertuigingen, stellen de deskundigen. „Ze benadrukken het belang van ruimte om zichzelf te kunnen zijn en zich te ontwikkelen binnen het geloof. Er is een sterke behoefte aan verdraagzaamheid binnen de kerk, waar authenticiteit en tolerantie hand in hand gaan. Dit geldt ook voor kerkverlaters; millennials zijn begripvol, vooral als er sprake is van trauma.”
Wat opvalt is dat veel dertigers en veertigers zeggen dat ze missionaire activiteiten en betrokkenheid op de buurt belangrijk vinden, maar dat het ze tegelijk niet lukt om daar ook daadwerkelijk tijd in te steken.
Millennials zijn dus meer naar binnen gericht dan eerdere generaties, concluderen de onderzoekers. „Hun focus ligt primair op hun eigen kerk en minder op de buitenwereld. Missionaire bevlogenheid en betrokkenheid op de buurt krijgen minder aandacht. Ze zijn doordeweeks al genoeg in de seculiere maatschappij bezig. De kerk moet er vooral voor hén zijn, als een wekelijks rustpunt in hun drukke leven.”
Aanleiding voor het onderzoek was een nieuw seizoen van de EO-podcast Heilige Huisjes. Hierin gaat zanger en artiest Elbert Smelt vanuit zijn woonplaats Zalk op zoek naar de waarde van de kerk. „Als veel generatiegenoten weggaan, of het niet meer weten te vinden –zoals Elbert– waarom blijven anderen dan toch?” Smelt gaat in gesprek met diverse theologen, onder wie ds. Willem Maarten Dekker, ds. Elsbeth Gruteke, Corjan Matsinger en ds. Wim Dekker.
