Niet willen eten kan voortkomen uit angst
Genieten van eten is niet vanzelfsprekend. Er kan een link zijn met een negatief zelfbeeld, of ontevredenheid over het eigen lichaam. Er zijn ook mensen die simpelweg vergeten om te eten, of angst of walging voelen.
Een van de kinderen van Rita Maris uit Rhenen at driemaal daags witbrood met hagelslag, en dat tien jaar lang. Het eetpatroon van een jongere zoon is nog problematischer. Het maakte haar tegen wil en dank tot een breed onderlegde ervaringsdeskundige op het gebied van Arfid.
Arfid is de afkorting van de Engelse term Avoidant Restrictive Food Intake Disorder. In het Nederlands betekent dat zoveel als vermijdende voedselinnamestoornis. Deze mensen eten zo weinig en zo selectief dat ze niet alleen lichamelijke problemen krijgen, maar ook in een sociaal isolement terechtkomen. Ga maar eens naar een verjaardagsfeestje als je zelfs geen patat of pannenkoeken lust.
Inmiddels is bekend dat honderdduizenden Nederlanders –zowel kinderen als volwassenen– te kampen hebben met Arfid. Dat was in de periode dat Maris worstelde met het eetgedrag van haar oudste zoon wel anders. Terwijl haar kind steeds dunner en witter werd, moest ze samen met haar man alles zelf uitzoeken. Het resulteerde in een eigen website, een aantal boeken, een podcastserie en een aantal uitlegvideo’s die met name zoekende ouders van de broodnodige informatie voorzien.
Op haar website deelt ze de video ”Hoe help je jouw kind met de eetstoornis ARFID”, waarin ze haar zoektocht en haar strijd verwoordt, afgewisseld met duiding door behandelaar Diana Kroes.
Arfid kent diverse verschijningsvormen, legt Maris in de halfuur durende filmpje uit. Een deel van de patiënten is erg gevoelig voor de manier waarop het voedsel eruitziet en wat het doet in de mond. Eten met stukjes kan walging opwekken, daarnaast kan er extreme gevoeligheid zijn voor kleur, geur en smaak. Dit speelt vooral bij mensen met autisme, ADHD en hooggevoeligheid, bij wie prikkels anders worden verwerkt en ook anders binnenkomen.
Het kan ook zijn dat iemand een traumatische gebeurtenis rond eten heeft meegemaakt. Dat kan gaan om ernstig verslikken, of als baby een flesje leegdrinken bij grote benauwdheid. Die angst kan een eigen leven gaan leiden en zo groot worden, dat iemand alleen nog maar vloeibaar voedsel tot zich kan nemen. Daarnaast is er een groep mensen die geen duidelijk hongergevoel heeft, of zo onder spanning leeft dat er geen hap door de keel komt.
Het gaat hier zeker niet om kieskeurige eters, of kinderen met een sterke eigen wil, weet Maris uit eigen ervaring. „Ook al zeggen kinderen: „Dat lust ik niet”, ze bedoelen: „Ik kan het niet, ik durf het niet”.”
Veelzeggend is het beeld dat de zoon van Arfid-deskundige Maris zelf gebruikte om zijn moeder te laten inzien dat zijn weigering geen onwil is. „Hij vergeleek het prakje van aardappelen, groente en vlees met een grote, levende sprinkhaan op zijn bord. Toen ik dat op me in liet werken, ging ik hem begrijpen. De angst als je ernaar kijkt, dat gekriebel en een explosie van smaak als je erop kauwt. Dat alles maakt het onmogelijk om te eten.”
Zeker bij ernstige vormen van Arfid, als het ”veilige-etenlijstje” maar heel kort is, kan iemand niet zonder professionele hulp. In ernstige gevallen zijn flesjes dieetvoeding of zelfs sondevoeding de aangewezen weg.
Strijden, straffen en belonen is geen begaanbaar pad, leerde Maris met vallen en opstaan. En hoewel iemand van Arfid kan genezen, terugval ligt altijd op de loer. Zodra er producten van het lijstje af gaan, moet je op je hoede zijn, weet ze vanuit de praktijk.
De informatieve website van Maris biedt een schat aan informatie voor mensen die zelf of worstelen met een eetstoornis of voor mensen die er in hun omgeving mee temaken hebben. Haar toegankelijke schrijf- en vertelstijl en de persoonlijke betrokkenheid geven veel houvast. De site linkt ook door naar een nog lopende podcastserie waarin ze voorleest uit haar boek ”Over leven met ARFID”, aangevuld met interviews met betrokkenen en ervaringsdeskundigen. Inmiddels staan er 23 afleveringen online.
www.overlevenmetarfid.com
