Als het aan het kabinet ligt, mogen vrouwen geen kinderen baren uit winstoogmerk. Maar voor belangeloze draagmoederschappen komt er een wettelijke regeling. Die staat toe dat vrouwen zich in advertenties aanbieden als draagmoeder.
Dit zei minister Franc Weerwind voor Rechtsbescherming (D66) vrijdagmiddag. Elke vorm van betaling aan een draagmoeder moet voortaan strafbaar worden, behalve vergoeding van onkosten. Dat is nu nog niet het geval, omdat draagmoederschap niet wettelijk geregeld is. Draagmoeders kunnen daarom beloond worden met geld of een tegenprestatie. Maar dat moet stoppen, zegt Weerwind. „Er mag gewoon geen handel in kinderen zijn.” Daarom wil het kabinet financieel gewin strafbaar stellen. Zowel de vragende partij als de biedende partij kunnen bestraft worden met celstraffen tot twee jaar.
De regering wil draagmoederschap echter niet in zijn geheel verbieden. De wetgeving is uitdrukkelijk bedoeld om „ellenlange procedures” bij belangeloos draagmoederschap te voorkomen. Bij zogeheten altruïstisch draagmoederschap heeft een draagmoeder geen winstmotief. Ze kan hooguit betaald worden voor de onkosten van de zwangerschap. Het is niet duidelijk of daar controle op komt.
Door altruïstisch draagmoederschap te reguleren wil het kabinet duidelijkheid creëren bij de draagmoeder, het kind en de wensouders. Waar eerder adoptieprocedures moesten worden gevolgd, kunnen kinderen geboren uit draagmoederschap middels de nieuwe wet „juridisch een goede start maken”, aldus Weerwind. „Er gaat echt iets verschuiven.”
Een andere grote verandering is de mogelijkheid tot adverteren; wensouders mogen voortaan kenbaar maken dat ze op zoek zijn naar een draagmoeder. Die vrouwen mogen op hun beurt hun beschikbaarheid ook openbaar maken. Voorheen was adverteren voor draagmoederschap verboden.
Kamervragen
De wet, waarmee de ministerraad vrijdag akkoord ging, is opgesteld door de ministers Dekker en Van Engelshoven uit het kabinet-Rutte III. Tijdens de formatie die leidde tot Rutte IV, spraken VVD, D66, CDA en CU af de behandeling ervan te continueren. Wel liet CU-fractievoorzitter Mirjam Bikker vrijdag op haar Twitterpagina weten bezwaren te hebben tegen de verdere wettelijke regeling. „Het vergroot al snel de kans op misstanden, ook internationaal”, twitterde ze.
Eerder dit jaar riepen experts wereldwijd in de zogenaamde Casablancaverklaring op tot een universeel verbod op draagmoederschap. Eén van de ondertekenaars, de Spaanse rechtsgeleerde Carmen Lázaro, waarschuwde in april in gesprek met het Reformatorisch Dagblad tegen het reguleren van draagmoederschap. „Het begint met altruïstisch draagmoederschap en eindigt met de acceptatie van alles. Klinieken staan klaar om de mazen in de wet uit te buiten en zich verder te verspreiden.”
Verder zegt Lázaro dat maar weinig vrouwen hun baarmoeder belangeloos aanbieden. „Minder dan 2 procent van de wereldwijde draagmoederschappen zijn altruïstisch. Gaat de Nederlandse overheid wetgeving maken voor zo’n kleine minderheid? En wat gebeurt er met die andere 98 procent?”
Ook de SGP reageerde in april kritisch op het wetsvoorstel. Volgens de partij past het voorstel „in een bredere discussie over maakbaarheidsdenken” en komt de handelswijze van het kabinet „overeen met argumentatie rond wetgeving bij abortus en prostitutie: je kunt maar beter reguleren om erger te voorkomen.”
