Ondanks een wettelijk bepaalde grafrusttermijn is het niet zinloos om naar mogelijkheden voor ”eeuwigdurende” grafrust te zoeken. Begraafplaats ”Grafrust” in Brakel levert het bewijs.
De recente opening van Nederlands grootste islamitische begraafplaats, in Arnhem, was aanleiding voor twee artikelen (RD 11-1). G.R. van Leeuwen heeft in dit kader al in 2010 en 2015 in ”De Wachter Sions” ervoor gepleit om het serieus te nemen als een burgerlijke gemeente een begraafplaats wil overdragen aan een stichting, vereniging of kerkgenootschap.
Los van wat Van Leeuwen schreef, startte in 2016 een discussie in de Bommelerwaard om ”graven voor onbepaalde tijd” weer terug te krijgen. Drijvende kracht hierachter was ds. W.J. op ’t Hof, hervormd predikant in de Bommelerwaard (in Hedel van 1973 tot 1979 en in Nederhemert van 1989 tot 2007). Hij nam contact op met alle kerkenraden in de gemeente Zaltbommel, omdat hij grote moeite had met het gegeven dat de burgerlijke gemeente het begraven voor onbepaalde tijd door een raadsbesluit onmogelijk had gemaakt. Er werd een werkgroep in het leven geroepen waarin de breedte van de kerken vertegenwoordigd was.
Vereniging
De plannen stuitten aanvankelijk op weerstand bij de gemeente. Door een stevig onderhoud veranderde die houding gelukkig volledig. Na verkenningen kwam de gemeente met het voorstel om een deel van de algemene begraafplaats in Brakel over te dragen aan een stichting. Na verloop van tijd werd ook de mogelijkheid onderzocht om het ”eeuwigdurende” graf opnieuw te gaan uitgeven op de algemene begraafplaatsen. Een deel van de werkgroep vond de tweede mogelijkheid voldoende en richtte vanuit de kerkenraden een vereniging op. Deze moest de belangen van de ”eeuwigdurende” graven op de algemene begraafplaatsen gaan behartigen.
Een ander deel van de werkgroep zag het eerste aanbod van de gemeente als een kans. De politieke werkelijkheid is dynamisch en stemverhoudingen kunnen sterk veranderen. Als gevolg daarvan zouden de ”graven voor onbepaalde tijd” op de algemene begraafplaatsen opnieuw kunnen verdwijnen. Een stichting daarentegen kan de regels en het eigen karakter van een begraafplaats beter waarborgen. Er was ook overleg met begraafplaats ”De Meenthof” in Wekerom (RD 11-1). In 2019 kreeg de stichting de grond in eigendom en was begraafplaats ”Grafrust” in Brakel een feit. Een bewijs dat het op de agenda zetten van grafrust voor onbepaalde tijd mogelijk en zinvol is.
Algemeen graf
De wettelijke grafrust is in ons land minimaal tien jaar, maar kan per gemeente sterk verschillen. Het is mogelijk een particulier graf te kopen, maar het is ook mogelijk gebruik te maken van een algemeen graf, dat in bezit blijft van de gemeente. Bij een koopgraf bestaat het recht om iemand gedurende een bepaalde periode begraven te houden. Die periode loopt na tien of twintig jaar af, afhankelijk van wat er is bepaald in de gemeentelijke verordening, en kan daarna verlengd worden.
Bij een algemeen graf wordt iemand begraven voor de duur van de wettelijke grafrusttermijn en daarna kan het graf worden geruimd. Slechts wie als nabestaande zelf de ruimingsdatum in de gaten houdt en tijdig een aanvraag doet voor opgraving en herbegraving in een particulier (koop)graf, kan de grafrust van de overledene verder laten voortbestaan.
Het kan dus voorkomen dat iemand die een graf gaat bezoeken er tot zijn schrik achter komt dat het graf reeds geruimd is. Om die reden is gebruikmaking van een algemeen graf af te raden. Wanneer een familie voor een (goedkoper) algemeen graf kiest, heeft ze vrijwel geen enkel recht. Voor families is het dus belangrijk om tijdig na te denken over de keuze die gemaakt moet worden. Voor begrafenisondernemers ligt hier een belangrijke taak om de rouwdragende familie goed voor te lichten over de keuze van een graf.
De auteur is secretaris van begraafplaats ”Grafrust” in Brakel.
