De vicepremier zal in Suriname namens het Nederlandse kabinet in gesprek gaan met de regering van president Chandrikapersad Santokhi en maatschappelijke organisaties. Het is een laatste poging om de plooien glad te strijken over de aanstaande excuses voor het slavernijverleden, die Nederland op 19 december wil aanbieden. Vooral organisaties die daarom jaren hebben gesmeekt, liggen nu dwars sinds de bekendmaking dat die excuses zouden komen. Ze zijn onder meer van mening dat Nederland te veel zijn eigen plan trekt en bovendien vinden zij 1 juli volgend jaar geschikter voor excuses, omdat het dan 150 jaar geleden is dat de slavernij echt werd afgeschaft.

De afgelopen dagen kwam er een pakket van eisen bovenop van tal van organisaties die niet door het kabinet zijn gehoord. De „randvoorwaarden om de excuses van de Nederlandse staat te aanvaarden” omvatten onder meer eisen die helemaal niets met het slavernijverleden te maken hebben. Zoals de rehabilitatie van het AOW-gat, de afschaffing van de visumplicht voor Surinamers en het legaliseren van „ongedocumenteerde nazaten”.

Het kabinet wil ondanks alle bezwaren vooralsnog excuses aanbieden en die boodschap moet Kaag in Suriname waarschijnlijk overbrengen. Het staat nu al vast dat de belangrijkste gesprekspartner, de Nationale Reparatie Commissie Suriname (NRCS), de hakken in het zand blijft zetten. Voorzitter Armand Zunder wil vooral dat Nederland met meer geld over de brug komt om het leed van de voorouders van de hedendaagse Afro-Surinamers te compenseren.

De Surinaamse regering bemoeit zich nauwelijks met de kwestie en daar zal Kaag dus weinig van kunnen verwachten. President Santokhi heeft momenteel wel andere dingen aan zijn hoofd. Het land staat er financieel en economisch heel beroerd voor en het lukt hem maar niet om dat tij te keren. Stakingen zijn aan de orde van de dag en de protesten tegen de regering nemen toe. Tijdens een persconferentie dinsdag repte Santokhi in ieder geval met geen woord over de excuses en het bezoek van Kaag.

Eliteclubje

Minister Kenneth Amoksi van Justitie en Politie beweerde vorige week dat de regering formeel niet op de hoogte is van het aanbieden van excuses. De bewindsman zei alleen dat zijn Nederlandse collega Franc Weerwind van Rechtsbescherming van 15 tot 20 december een werkbezoek aan Suriname zal brengen. Hij benadrukte dat de regering nog een standpunt moet formuleren over de kwestie.

Over al die commotie maken in Suriname maar weinig mensen zich echt druk. Dat er excuses gaan komen voor het leed dat de voorouders van Afro-Surinaamse landgenoten is aangedaan, vinden ze wel een goede zaak, maar al dat gedoe er omheen vinden ze maar niks. Bovendien is slechts zo’n 40 procent van de bevolking nazaat van een slaaf, 60 procent is Indiaan, Hindoestaan, Javaan of Chinees. Die groepen hebben niet geleden onder de slavernij.

„Dus dat Nederland excuses wil aanbieden aan heel Suriname klopt niet. Het is slechts bedoeld voor de Afro-Surinamers”, vindt de gepensioneerde leerkracht Herman Trustful, nazaat van slaven. Hij meent dat de NRCS zijn belangen en die van andere nazaten niet mag behartigen. „Ze spreken niet namens heel veel afstammelingen van slaven. Ze hebben ook helemaal niet met ons gesproken, dus hoe weten ze dan wat wij willen? Het is een eliteclubje van mannen die doen alsof ze alles weten. Maar ze weten niets, ze zijn alleen op geld uit. Daarom stellen ze van die absurde eisen. Ze bezorgen de Afro-Surinamer daardoor een slechte naam. Je wilde excuses en die krijg je, maar dan wil je ze niet aanvaarden en stel je nieuwe eisen. Gekker moet het niet worden.”

Waarover Surinamers wel eensgezind zijn, is dat het zeer ongepast is dat juist minister Weerwind overkomt om de excuses over te brengen. Hij is immers zelf een nazaat van slaven. „Dat is hetzelfde als wanneer Duitsland een Jood naar Nederland zou sturen om excuses aan te bieden voor de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog”, vindt Trustfull.

Kaag heeft dus in Suriname de vrijwel onmogelijke taak het verhaal van de Nederlandse excuses met succes te verkopen. Als ze daar niet in slaagt, komen er mogelijk wel excuses, maar die worden niet aanvaard. Niemand wil nog aan dát doemscenario denken. In dat geval blijft het slavernijverleden beide partijen nog voor onbepaalde tijd achtervolgen.