Het was eind vorig jaar een opvallend berichtje in de altijd goed gelezen rubriek Beroepingswerk in het Reformatorisch Dagblad: ”Ned. Geref. Kerken. Aangenomen: naar Hardinxveld-Giessendam (als ouderling-voorganger), P.S. Balogh te Meeuwen (parttime voorganger en docent godsdienst)”. Ouderling-voorganger? Kent men die constructie in de NGK? En zo ja, wat houdt die precies in?

Dat hbo-theologen in dit kerkverband actief zijn is niet uniek, vertelt zijn aanstaande collega, ds. P.J.C. (Peter) Colijn, sinds september 2022 predikant van de Ngk te Hardinxveld-Giessendam. „Zij zijn dan bijvoorbeeld kerkelijk werker, en hebben al dan niet preekbevoegdheid. Zo iemand is ook Pal Balogh. Hij ontving zijn opleiding aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE), en preekt al een jaar of vijftien in de NGK.”

Dat hbo-theologen als voorganger in een bepaalde gemeente worden beroepen en een aanstelling krijgen, is evenmin uniek. „De gebruikelijke weg is dat zij daarna nog een extra opleidingstraject volgen aan de Theologische Universiteit Utrecht van minimaal twee jaar, waarna zij preekbevoegdheid kunnen krijgen en door een gemeente beroepen kunnen worden.”

Veel ervaring

Op dit punt gaat het in Hardinxveld nu anders. „Wij hebben in nauw overleg met Balogh, en ook met de regio (dit heet in andere kerkverbanden de classis, AdJ), gezegd: moeten we dat extra opleidingstraject in deze situatie nu wel willen? Misschien is Pal al zestig als hij die weg heeft afgelegd. Bovendien is van belang dat hij al veel ervaring heeft in het voorgaan en in pastoraal werk.”

Belangrijke overweging voor de kerkenraad van Hardinxveld was verder dat Baloghs kracht nu juist hierin schuilt dat hij als hbo’er anders en praktischer is dan een doorsnee academicus. Ds. Colijn: „Ik ben als academisch gevormde theoloog wat beschouwender, wat theoretischer. Hij is veel meer van: Hup, kom maar op, aan de slag! Zo bezien vullen wij elkaar straks in Hardinxveld prima aan. Daarom willen we hem, bij wijze van spreken, niet gaan ombouwen tot academicus. We waarderen hem juist om hoe hij als hbo’er is.”

„Als hbo-theoloog vult Balogh mij als academisch gevormde predikant uitstekend aan” - Ds. P.J.C. Colijn, predikant Ngk te Hardinxveld

In de werkverdeling willen de twee voorgangers daarom ook rekening houden met elkaars specifieke kwaliteiten. „Balogh zal bijvoorbeeld de begeleiding van de jeugdmentoren gaan doen, en ook van de kringwerkers. We hebben in onze gemeente van bijna duizend leden namelijk wel 36 kringen.”

Vaker gevolgd

Ds. Colijn denkt dat de in Hardinxveld gekozen formule van ouderling-voorganger in de toekomst in andere gemeentes „vaker gevolgd zal gaan worden”. Datzelfde hoopt en verwacht Fokke Pathuis, bestuurslid van Luceo, een vereniging van kerkelijk werkers in de NGK en in de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). Juist afgelopen zondag is Pathuis, zelf NGK’er, in de cgk van Kampen „ingeleid tot de dienst van pastoraal werker”. De regio Zwolle verleende hem preekbevoegdheid, nadat hij het extra opleidingstraject aan de toenmalige Theologische Universiteit Kampen had voltooid.

„Goedbeschouwd loopt de Ngk in Hardinxveld iets op de ontwikkelingen vooruit” - Fokke Pathuis, bestuurslid Luceo

In het jaarboek van de NGK staan de namen van ruim vijftig kerkelijk werkers vermeld. Werkzaamheden en bevoegdheden van deze personen verschillen, licht Pathuis toe. „Er zijn Nederlandse gereformeerden onder en christelijke gereformeerden, mannen en vrouwen. Vaak zijn ze in deeltijd aan gemeenten verbonden, maar soms ook voltijds. Soms heten ze jongerenwerker, soms opbouwwerker, soms catecheet, soms kerkelijk werker.”

Een deel van hen heeft een hbo-studie theologie gevolgd, bijvoorbeeld aan de CHE of de hogeschool Viaa in Zwolle. In die eerste groep zijn er werkers met en zonder preekbevoegdheid. „Een enkele maal leidt een hbo-theoloog zelfstandig een gemeente, zoals Ewoud Holsappel, die in IJsselstein pionier/voorganger is. Een deel van de kerkelijk werkers, vaak jeugdwerkers, zijn trouwens zij-instromers vanuit het onderwijs.”

Nieuwe commissie

Als bestuurslid van Luceo volgt Pathuis de discussie in zijn kerkverband over de plaats van hbo-theologen op de voet. „Er was een commissie ambt, die in 2023 op de synode rapport heeft uitgebracht. Daarvan was de teneur dat een voorganger in een gemeente toch echt een academische theologische opleiding genoten moest hebben. De synode heeft die gedachte echter niet overgenomen, maar heeft in maart 2024 een nieuwe commissie ingesteld. Ik ben erg benieuwd met welke voorstellen die gaat komen”, zegt de pastoraal werker uit Kampen. „Je zou kunnen zeggen dat de Ngk in Hardinxveld iets op de ontwikkelingen vooruitloopt.”

Een van de redenen om binnen de NGK meer ruimte te bieden aan hbo-theologen is dat zij goedkoper zijn dan academici, weet Pathuis. „Sommige gemeenten zijn gewoon te klein om een academicus te kunnen betalen. Datzelfde punt speelt ook in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN).”

In Hardinxveld is men in elk geval „blij” en „stomverwonderd” dat de zaken gelopen zijn zoals ze zijn gelopen, zegt ds. Colijn. „Pal Balogh had zich helemaal niet beroepbaar gesteld. Wel liep hij rond met de vraag hoe het, nu hij inmiddels 56 is, verder moest met zijn leven. Doordat ik hem kende uit de tijd dat ik nog in Zaltbommel stond, vroeg ik hem een keer om bij ons in Hardinxveld voor te gaan. Dat viel in de gemeente erg goed; hij heeft een bepaald charisma. Diverse mensen spraken hem na de dienst aan en vroegen hem waarom hij geen predikant was of werd. Nu ja, zo is het balletje gaan rollen. Wij zien hierin duidelijk Gods leiding.”

Dopen

Dat Balogh als hbo-theoloog niet bevoegd is kinderen of volwassenen te dopen, is in de situatie van Hardinxveld geen probleem. „Kinderen dopen kan ik doen. Preken zullen Pal en ik in onze gemeente om en om gaan doen.” En het avondmaal bedienen? „In onze kerken mag in principe ook een ouderling dat doen; dus ook hij.”