In Moldavië vindt op zondag 20 oktober behalve presidentsverkiezingen ook een referendum over EU-toetreding plaats. De prowesterse president Maia Sandu streeft naar een tweede termijn en hoopt op een definitieve breuk met Rusland. Poetin kijkt met argusogen toe.
Met minder dan 3 miljoen inwoners stelde Moldavië –gelegen tussen Oekraïne en Roemenië– in Europa decennialang relatief weinig voor. Dat veranderde toen Rusland in februari 2022 zijn invasie in Oekraïne begon.
De prowesterse Sandu, die sinds 2020 president van Moldavië is, is een verklaard tegenstander van Poetins oorlog en ook de Europese Unie houdt de republiek sindsdien nauwlettend in de gaten. In Europa bestaat de angst dat het kleine land Poetins volgende doel is.
Ongegrond is die vrees niet: zo ligt de Oekraïense stad Odessa slechts 60 kilometer verwijderd van de separatistische regio Transnistrië in het oosten van Moldavië. Daarnaast is bekend dat Rusland zo’n 2000 militairen in dat gebied gestationeerd heeft.
Bufferzone
Als Moskou erin zou slagen Moldavië in te lijven, dan heeft Poetin een bufferzone tussen Rusland en Europa in handen. Bovendien zou het Russische leger als bezettingsmacht ook direct aan de grens met NAVO-lid Roemenië liggen. Dat wil zowel Sandu als de EU voorkomen.
Dat het prowesterse beleid van de president gesteund wordt, blijkt uit de peilingen. Sandu zou op zo’n 36 procent van de stemmen kunnen rekenen en daarmee favoriet zijn voor het presidentschap. Wel lijkt een tweede stemronde –vanwege een vereiste meerderheid van 50 procent– noodzakelijk.
Aanstaande zondag vindt ook een referendum plaats over de vraag of het doel van EU-integratie –Moldavië is al sinds juni 2022 kandidaat-lidstaat– in de grondwet van het land moet worden verankerd. Zo’n 63 procent van de Moldaviërs zou daar voorstander van zijn.
Poetin wil dat uiteraard graag voorkomen. Dat probeert Moskou onder meer door Moldavië economisch te chanteren. Zo wordt met regelmaat de gaskraan dichtgedraaid en worden op belangrijke Moldavische exportgoederen zoals fruit en wijn handelssancties opgelegd.
Toch werpt dat niet de gewenste vruchten af. Zo is de populariteit van Rusland de afgelopen jaren gedaald. Behalve Transnistrië, zijn er alleen in de regio Gagaoezië en in sommige steden nog steeds grote pro-Russische meerderheden.
Ziekenhuizen
Daarom zet Poetin zijn zinnen op hybride oorlogsvoering. De Moldavische politie beschuldigde Moskou er begin deze maand van in september 15 miljoen dollar doorgesluisd te hebben via het netwerk van de verbannen pro-Russische zakenman Ilan Shor. Met het geld zouden meer dan 130.000 Moldaviërs omgekocht zijn om tegen het referendum en voor Ruslandvriendelijke kandidaten te stemmen.
De EU probeert op haar beurt de impact van de Russische inmenging te beperken. Zo beloofde de Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen vorige week 1,8 miljard euro aan steun te geven, bedoeld voor investeringen in scholen, ziekenhuizen en infrastructuur.
Verder legde de EU maandag sancties op aan verschillende mensen die naar verluidt betrokken zijn bij door Rusland georganiseerde destabilisatiepogingen in Moldavië. De getroffen figuren mogen niet meer naar de EU reizen en hun tegoeden in Europa worden bevroren.
Een verdere Europese integratie van Moldavië lijkt daarom ook na zondag voor de hand liggend. Wel heeft het land nog een lange weg te gaan om volwaardig EU-lid te worden. Om toe te kunnen treden zal het land onder meer moeten inzetten op verdere interne hervormingen, corruptiebestrijding en de versterking van de rechtsstaat.
