Unilever voegde zich deze week bij de meer dan 500 grote bedrijven die Rusland sinds de inval in Oekraïne, in februari 2022, hebben verlaten. De universiteit van Yale houdt dagelijks bij welke bedrijven er gaan; althans, welke bedrijven met een omzet van meer dan 100 miljoen euro.

Donderdag, de dag dat Unilever de verkoop van zijn vier Russische fabrieken bekendmaakte –een ijsfabriek en drie fabrieken voor producten voor persoonlijke verzorging– stond de teller op 545.

Naast Heineken en Aegon horen baggeraar Van Oord, bodemonderzoeker Fugro en brouwer Swinkels (Bavaria) tot de vertrekkers, zo ook een paar Nederlandse pensioenfondsen die al hun Russische belangen hebben verkocht.

Toen Rusland Oekraïne binnenviel, besloot een aantal bedrijven tot een snelle aftocht. Oliemaatschappijen BP, Exxon en Shell horen daarbij, al is Shell volgens Yale niet helemaal uit Rusland weg.

Unilever, toen nog onder leiding van Alan Jope, bleef. Het staakte wel alle import en export van en naar Rusland, adverteerde er niet langer en stak geen geld meer in zijn Russische bezit.

Heroverwegen

Jopes opvolger, Hein Schumacher, zei ruim een jaar geleden dat hij Jopes besluit zou heroverwegen. Dat moet hij snel hebben gedaan. Donderdag meldde Unilever in een korte verklaring dat het een jaar aan de verkoop van zijn Russische bezit heeft gewerkt. En dat het een ingewikkelde klus was. Ook de activiteiten in Belarus deed Schumacher van de hand.

Yale heeft nog een andere categorie: 176 grote bedrijven die nog wél actief zijn in Rusland, maar niet meer in Russische bedrijfsonderdelen investeren. ING, dat zijn Russische bezit afbouwt en er geen nieuwe leningen meer verstrekt, hoort daarbij. Lichtfabrikant Signify, Aalberts, het Amerikaanse familiebedrijf Mars en een serie Europese en Amerikaanse farmaceuten ook.

Unilever verkocht zijn bezit aan de Arnest Groep, een Russisch conglomeraat dat eerder zeven brouwerijen van Heineken overnam. Arnest, onder leiding van Aleksej Sagal, betaalde Heineken 1 euro. De verkoop van de Unileverbezittingen lijkt anders te zijn gelopen. Volgens de Financial Times kreeg Unilever er 520 miljoen euro voor. Unilever bevestigt dat niet, het geeft geen nadere informatie.

Zeven brouwerijen

Als de Britse zakenkrant gelijk heeft, wil dat nog niet zeggen dat Unilever winst maakt op de verkoop. Rusland dwingt bedrijven uit Ruslandonvriendelijke landen om hun bezit te verkopen voor de helft van de eigenlijke waarde. Daarnaast betalen ze een exit-tax van 15 procent. Mocht Unilever verlies lijden op de verkoop, moet het dat melden in zijn jaarverslag over 2024. De ‘verkoop’ van zijn zeven brouwerijen kostte Heineken zo’n 300 miljoen euro. Shells vertrek leidde tot een verlies van zo’n 4 miljard dollar. Branchegenoot BP, dat nauwe banden had met de Russische oliefirma Rosneft, verloor 25 miljard dollar.

Unilever kreeg eerder kritiek op zijn aanwezigheid in Rusland. De Oekraïense regering noemde het bedrijf „sponsor van de oorlog”. Dat Unilevers Russische poot goede resultaten boekte, veel winst maakte en dus veel belasting afdroeg aan Rusland, kwam Unilevers imago niet ten goede.

Naast de 545 bedrijven die Rusland hebben verlaten, telt Yale 504 bedrijven die (vrijwel) helemaal zijn vertrokken, maar zouden willen terugkeren. Dat zijn onder meer vrachtwagenfabrikant DAF, scheepsbouwer Damen, Rabobank, chipfabrikant NXP en luchtvaartmaatschappij KLM.

Verffabrikant Akzo Nobel en DSM, die ingrediënten voor voedingsmiddelen maakt, horen bij de bedrijven die hun activiteiten in Rusland verminderen of hebben verminderd. Zo levert AkzoNobel geen verven voor vliegtuigen meer. Het grote Nederlandse familiebedrijf SHV en het Amerikaanse Coca-Cola zitten ook bij die 152 bedrijven tellende groep.

Doorwerken

Ten slotte telt Yale 213 grote bedrijven die gewoon doorwerken in Rusland. Daaronder veel Chinese firma’s, zoals Alibaba en China Air, een aantal luchtvaartmaatschappijen uit de Golfstaten, maar ook de nodige West-Europese bedrijven, zoals de Italiaanse kledingfabrikant Benetton.

Aleksej Sagal, de eigenaar van Arnest, geldt als een Russische oligarch, maar het Westen heeft geen sancties tegen hem uitgevaardigd. Dat wijst erop dat hij een paar jaar geleden nog niet werd gerekend tot de inner circle van president Poetin.

Eerder nam Sagal al de Russische poten van een Amerikaanse blikjesfabrikant en een Zweedse cosmeticaproducent over. Hij behoort tot de grootste opkopers van westerse vertrekkers. Dus moet hij nu wel op goede voet staan met Poetin.

Kyiv School

Ook de Kyiv School of Economics houdt bij welke bedrijven Rusland verlaten of er juist blijven. De Kyiv School kijkt naar niet-Russische bedrijven die jaarlijks meer dan 5 miljoen euro in Rusland omzetten.

Volgens de Kyiv School zijn er 427 firma’s die voor de volle 100 procent uit Rusland zijn vertrokken. Bijna 600 bedrijven zijn bezig te vertrekken of hebben er geen activiteiten meer.

Iets meer dan 1700 van de onderzochte 3988 bedrijven werken gewoon door. De overige zijn tijdelijk gestopt met een aantal werkzaamheden of sloten onderdelen. Het aantal bedrijven dat afschaalt of werkt aan een vertrek neemt volgens de Kyiv School of Economics nog toe – maar langzaam.