Ooit was Mirck bang dat AI hem als schrijver overbodig zou maken; inmiddels is hij die angst wel voorbij. Niet alles wat AI voortbrengt, is de moeite waard of beter dan wat mensen doen.

Dat door AI banen gaan verdwijnen, is onontkoombaar, stelt de auteur. Sommige taken kan kunstmatige intelligentie nu eenmaal sneller en goedkoper uitvoeren. Maar om net als luddieten, die zich in de negentiende eeuw keerden tegen de industrialisatie, ten strijde te trekken tegen AI, dat is volgens hem de weg niet. Omscholing kan wel noodzakelijk zijn, want er ontstaan ook nieuwe banen. „Dat AI niet voor massale werkloosheid zal zorgen, is in elk geval een geruststelling.”

Met name het onderwijs staat voor ingrijpende veranderingen, verwacht Mirck. Hij ziet de schrijfvaardigheid teloorgaan; maar AI verbieden, is geen optie. Er zal wel een kloof ontstaan tussen docenten die vaardig zijn met AI en anderen die deze kennis en kunde missen. Scholen kunnen ook in de verleiding komen docenten weg te bezuinigen en hun taken te laten uitvoeren door AI. De auteur vindt dat geen heilzame weg, maar wel dat docenten leerlingen leren kritisch om te gaan met de digitale techniek.

De veelgestelde vraag of AI slimmer dan de mens wordt, beantwoordt de auteur ontkennend. AI kan immers alleen patronen herkennen, maar begrijpt zelf niet wat zij doet. „Het is alsof iemand naar de maan wil reizen met een auto. Het maakt niet uit hoe snel je de auto maakt, de maan bereik je er niet mee.”

Motorkap

In begrijpelijke taal legt hij uit hoe AI onder de ‘motorkap’ werkt. Dat het eigenlijk niet anders is dan een verzameling algoritmen: instructies om te komen tot een bepaalde uitkomst. Net als een recept om cake te bakken, maar dan voor een computer.

Kunstmatige intelligentie maakt gebruik van zelflerende algoritmen. Deze passen zich aan de  feedback die ze krijgen aan. Wie bijvoorbeeld na een zoekopdracht met Google een voorkeur laat zien voor bepaalde uitkomsten, zal in de toekomst vooral die uitkomsten op zijn scherm krijgen. Het is dus geen magie of hocus pocus.

Heel belangrijk is de recente opkomst van generatieve AI. Deze maakt teksten, beelden en video’s op basis van een prompt, een opdracht waarmee het algoritme iets gaat maken. Een heel bekend voorbeeld is ChatGPT. Deze vorm van AI wordt veel gebruikt als sparringpartner, om te besparen op een tekstschrijver, voor data-analyse of voor andere toepassingen.

AI-systemen als ChatGPT kunnen ‘hallucineren’: ze maken soms gekke fouten en verkopen de grootst mogelijke onzin. Hij waarschuwt de gebruiker om daarom kritisch te blijven op de output van het programma. Er blijft altijd een mens nodig, die het kaf van het koren scheidt. Tussen de regels door deelt Mirck heel wat tips om slim met de uitkomsten om te gaan.

Nepnieuws

Wat wel een groot probleem kan worden, is dat AI gemakkelijk nepnieuws kan genereren, in tekst, foto’s en video’s. Dit kan effect hebben op de werkelijke wereld: zo kunnen aandelenbeurzen dalen en politici in een bedenkelijk daglicht komen te staan. Ook kan zelflerende AI vooroordelen die in de samenleving bestaan, versterken. De techniek kan dan gaan discrimineren op basis van geslacht, etniciteit of religie.

Hoe de toekomst van AI eruitziet, kan de auteur niet voorspellen. „Als ik daarop het antwoord had, wist ik van welke techbedrijven ik aandelen zou moeten kopen.” Maar dat AI een grotere rol gaat spelen in het leven van de meeste mensen, staat buiten kijf.

Al met al weet Mirck een tamelijk volledig beeld te schetsen van AI. Hij belicht de techniek van vrijwel alle kanten. Dat doet hij in een goed leesbaar boekje van beperkte omvang; en dat is knap.

Natuurlijk is ook dit boek niet perfect. Zo is de inleiding wat aan de lange kant. En hoewel het boekje een duidelijke opbouw kent, wekt de auteur soms de indruk die wat los te laten. Zo lijkt een paragraaf ”Historische context” zomaar willekeurig aan het einde van hoofdstuk 1 te zijn ingelast. Dan is het verband met het voorgaande wat zoek. Maar dat zal voor weinig lezers een serieuze hindernis zijn.

AI, voorbij de hype. Ontdek hoe het echt zit met kunstmatige intelligentie, Aaron Mirck; uitg. in eigen beheer; 126 blz.; € 20,95