Drie vijfde van de Nederlanders wil de huidige wegenbelasting inruilen voor een vorm van ”vroempoen”, zoals presentator Arjen Lubach het rekeningrijden noemt. Dat bleek dinsdag uit onderzoek van I&O Research in opdracht van de Volkskrant. Opvallend: er was niet eerder zo’n groot draagvlak voor het rekeningrijden. „Ik vind het een eye-opener dat ook VVD-stemmers en CDA-stemmers in meerderheid voor zijn”, zegt Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid aan de TU Delft. „Zelfs de veelrijders, mensen die meer dan 30.000 kilometer per jaar rijden, noemen het systeem eerlijker.”

Welke opties zijn er als het gaat om rekeningrijden?

De eerste mogelijkheid is de zogeheten vlaktaks, waarbij automobilisten voor elke gereden kilometer hetzelfde bedrag betalen. Dan is er de spitsheffing. Wie tijdens spitsuren rijdt, moet meer betalen dan wie tijdens een rustiger moment op de weg is. Tot slot is er de ecotaks, waarbij de hoogte van het te betalen bedrag per kilometer afhangt van hoe energiezuinig de auto is. „Van deze drie opties is de vlaktaks het meest populair bij de ondervraagden en de spitsheffing het minst”, zegt Van Wee. „Maar opvallend is dat alle drie de opties meer steun krijgen dan de huidige motorrijtuigenbelasting.”

Hoeveel is de gemiddelde automobilist kwijt aan zo’n nieuwe regeling?

Dat ligt eraan hoeveel kilometers je maakt. Veelrijders zullen duurder uit zijn dan mensen die de auto alleen gebruiken voor het boodschappen doen. Hoewel voor veel mensen de vlaktaks voordeliger zal zijn, is er ook een groep mensen die getroffen wordt door de invoering van rekeningrijden. Volgens het onderzoek van I&O Research gaat het om zo’n 750.000 Nederlanders die alleen met de auto naar hun werk kunnen en dus meer gaan betalen als ze per kilometer moeten afrekenen. „Maar er zijn altijd winnaars en verliezers”, zegt de hoogleraar Transportbeleid. „In het huidige systeem betaalt een oudere vrouw die duizend kilometer per jaar rijdt evenveel belasting als een veelrijder.”

Stel: de overheid besluit in de toekomst om het rekeningrijden in te voeren. Hoe kan het een succes worden?

Volgens Van Wee kan de overheid het beste beginnen met de invoering van een vlaktaks. „Daar is genoeg draagvlak voor onder de bevolking. De hoogte van de heffing moet zo worden gekozen dat de overheid evenveel inkomsten heeft als bij de motorrijtuigenbelasting. Als het systeem van de kilometerheffing eenmaal is ingevoerd en goed loopt, kan het kabinet later altijd nog gaan kijken naar opties als een spitsheffing of een ecotaks om de files nog meer te bestrijden en de CO2-uitstoot te verminderen.”

Het succes van rekeningrijden hangt volgens hoogleraar Van Wee af van twee dingen: de vraag of de overheid in staat is zo’n systeem technisch goed in te voeren en het draagvlak onder de bevolking. „Als mensen zien dat ze de overheid kunnen vertrouwen en de regeling niet een nieuwe extra melkkoe is om hen geld te ontfutselen, dan kan rekeningrijden zeker een succes worden.”