Voor de derde keer mag ik, samen met een collega, zo’n reis leiden naar de Duitse hoofdstad. Een stad waarvan ik nooit genoeg krijg omdat de geschiedenis er tastbaar is. In Berlijn krijg je over alle episodes en gebeurtenissen van de afgelopen eeuwen aanschouwelijk onderwijs.

Toch is dit bezoek anders dan de eerdere twee, die vóór coronatijd plaatsvonden. Nee, in de stad zelf is niet zoveel veranderd. Maar de sfeer is voor mijn gevoel wél anders.

Dat is al merkbaar op de heenreis, als we stoppen bij de voormalige grensovergang tussen West- en Oost-Duitsland. De vorige keren dat we in Helmstedt-Marienborn rondliepen, overheerste een gevoel van opluchting. Het Oost-Westconflict lag toch maar mooi achter ons. Op 9 november 1989 scheurde het IJzeren Gordijn open en brokkelde de Muur af. Letterlijk. Tot die gedenkwaardige dag voelden we ook in Nederland de ijzige wind van de Koude Oorlog. Vanuit het oosten dreigde gevaar vanuit de Sovjet-Unie. De Russen waren erop uit onze westerse vrijheid te vernietigen en ons te brengen onder het juk van het communisme. Dat vijanddenken verpulverde na de Wende. De grenzen gingen open, de twee Duitslanden werden herenigd, de opluchting was immens.

Ondanks de goede sfeer in onze groep is van een gevoel van opluchting weinig meer te merken. We spreken met elkaar over het sinds februari veranderde politieke klimaat in Europa. Zodra Russische soldaten Oekraïne waren binnengevallen, sijpelde het optimisme weg dat in ons werelddeel sinds 1989 bijna onafgebroken de boventoon voerde. En het gevoel van veiligheid zakte naar een dieptepunt toen president Poetin indirect dreigde met een nucleaire aanval. Die angst was al sinds ruim dertig jaar weg uit ons collectieve systeem. Maar nu is die er ineens weer. En de bange vraag wordt door sommige reisgenoten uitgesproken: langs welke grenslijnen zal het volgende IJzeren Gordijn worden opgetrokken?

De koude wind die inmiddels weer uit het oosten waait, vormt een veel groter gevaar dan dat deze alleen ons luxe leventje bedreigt. Er zit een macht van vernietiging achter. Een ideologie die uiteindelijk invloed wil hebben op alles in het leven. En laten we niet naïef zijn: het is een macht die ook zeggenschap wil over christenen en kerken. In patriarch Kirill van de oppermachtige Russisch-Orthodoxe Kerk heeft Poetin een gewillige handlanger.

We dachten na 1989 het lek boven te hebben in de westerse wereld. Maar niets blijkt minder waar. De geopolitieke zorgen zijn weer levensgroot aanwezig. Maar wie zich verdiept in het verleden, met al zijn hoogte- en dieptepunten, ziet ook dat de historie niet wordt geschreven in Washington, Moskou, Brussel of Berlijn. De Heere Zelf volvoert Zijn plan. Hij zorgt ervoor dat er een tijd komt waarin de oorlog niet meer geleerd zal worden.

De auteur is adjunct-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad.