Het akkoord is het resultaat van de vele overleggen die de betrokken ministers en fractievoorzitters van de coalitiepartijen de afgelopen tijd met elkaar hebben gevoerd. In aanloop naar Prinsjesdag bogen de politici zich over de begroting voor volgend jaar.

De vraag was niet zozeer óf er miljardensteun zou komen. De puzzel was voor de onderhandelaars vooral met welke maatregelen ze de groepen zouden kunnen bereiken die het daadwerkelijk nodig hebben. Het lukte de coalitiepartijen overeenstemming te bereiken over een pakket van bijna 16 miljard euro, dat met name goed uitpakt voor de onderkant van de inkomensverdeling.

Zo is er voor werknemers die tegen minimumloon hun arbeid verrichten goed nieuws. Per 1 januari gaat het minimumloon in één klap met 10 procent omhoog. In het regeerakkoord spraken VVD, D66, CDA en CU al af dat het minimumloon met 7,5 procent omhoog zou stijgen, maar daarmee zou pas in 2024 een begin gemaakt worden.

Van het hogere minimumloon profiteren ook uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden. Onder meer de AOW en de bijstand zijn gekoppeld aan het minimumloon en stijgen daarom mee per 1 januari.

Een ander deel van het koopkrachtpakket betreft het verlengen van een deel van de huidige ‘energiesteunmaatregelen’. De lagere accijns op benzine en diesel blijft tot halverwege volgend jaar van kracht. Dat geldt ook voor de energietoeslag die gemeenten uitkeren aan mensen met een inkomen rond het sociaal minimum.

Armoede

Ook gezinnen met kinderen kunnen rekenen op een extraatje: vanaf volgend jaar stijgt het kindgebonden budget. Daarin zal voor het kabinet hebben meegespeeld dat het Centraal Planbureau (CPB) behalve een buitengewoon negatief koopkrachtcijfer ook verwacht dat in 2023 bijna 1 op de 10 kinderen opgroeit in armoede. Dat is een forse toename.

Tot slot zullen vanaf volgend jaar de zorgtoeslag en huurtoeslag omhoog gaan.

Maatregelen die duidelijk algemener zijn van aard zitten er ook tussen. Zo verlaagt het kabinet het belastingtarief in de eerste schijf van de inkomstenbelasting. De werkende middenklasse profiteert verder van het verhogen van de arbeidskorting; een belastingkorting voor werkenden.

Officieel willen de betrokken kabinets- en Kamerleden woensdag nog niets kwijt over de koopkrachtafspraken. Dat die later op de dag toch uitlekten heeft waarschijnlijk als doel de onrust onder de bevolking weg te nemen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maakte woensdag bekend dat de inflatie inmiddels is gestegen tot 13,6 procent.

Een deel van de rekening van het pakket gaat naar bedrijven en vermogenden in de vorm van een hogere winstbelasting en vermogensrendementsheffing.

De kritiek van oppositiepartijen SP, PVV en GroenLinks richt zich met name op de datum waarop de maatregelen ingaan. Zij willen dat de overheid nog in 2022 iets extra’s doet. Het kabinet handhaaft met het ingangsjaar 2023 de stellingname van eerder dit jaar. Die luidt dat de politieke wil niet ontbreekt om zo snel mogelijk iets te doen aan de koopkracht, maar dat het voor uitvoeringsorganisaties niet haalbaar is binnen enkele maanden nieuwe maatregelen in te laten gaan.