Zwarte rookwolken stijgen op boven de waterkrachtcentrale in de stad Nova Kakhovka, 55 kilometer ten oosten van de regionale hoofdstad Cherson. Het Oekraïense leger meldt dinsdag een mobiel communicatiesysteem te hebben uitgeschakeld.

Oekraïne neemt de Russen in Nova Kakhovka, 50 kilometer achter de frontlinie, opnieuw onder vuur. Vorige week blies Oekraïne hier al een munitiedepot op waarbij naar verluidt een generaal en ruim vijftig Russische militairen omkwamen. Zondag en maandag verwoestte het leger opnieuw verschillende wapenopslagplaatsen in de regio.

De spanning stijgt. Kiev neemt de provincie Cherson, ten noorden van de Krim, al wekenlang vrijwel onophoudelijk onder vuur. Daarbij zijn zeker vijftig Russische strategische doelen vernietigd. De Russen zijn kwetsbaar in hun bevoorrading. De aanvoerlijnen naar Cherson zijn de langste in Oekraïne.

Bevrijding

Kiev werkt aan een groot tegenoffensief om Cherson te bevrijden van de Russen. De regionale hoofdstad en de gelijknamige provincie zijn van strategisch belang. Cherson biedt niet alleen toegang tot de rivier Dnipro, maar ook tot de Zwarte Zee. Het oostelijker gelegen Nova Kakhovka –met z’n waterkrachtcentrale– is eveneens van belang. In de stad bevindt zich een van de grootste Russische bases in de provincie. Bovendien begint hier een kanaal voor drinkwater naar het geannexeerde schiereiland de Krim.

Voor Oekraïne staat er daarom veel op het spel. De zuidelijke provincie Cherson –met verbindingen over zee naar de rest van de wereld– is van grotere economische betekenis dan de oostelijke Donbas.

De regering in Kiev roept inwoners van Cherson op „met spoed” te vertrekken. „Ons leger gaat een tegenoffensief beginnen”, verklaart vice-premier Irina Veretsjsjoek. „Ik weet niet wanneer, maar daar moeten geen vrouwen en kinderen bij zijn.” Veretsjsjoek is bang dat burgers als „levend schild” tussen Oekraïense en Russische troepen komen te staan.

Geavanceerde wapens

Oekraïne voert de aanvallen op Cherson en Nova Kakhovka volgens de Russen uit met Amerikaanse M142 Himars-raketsystemen. Deze precisieraketten kunnen doelen op 80 kilometer afstand op 3 meter nauwkeurig uitschakelen.

De geavanceerde meervoudige raketwerpers veranderen het slagveld, zegt opperbevelhebber Valeriy Zaluzhnyi van het Oekraïense leger. De M142 Himars levert volgens hem „chirurgische aanvallen” op vijandelijke posities.

Oekraïne is dankzij Himars in staat om „aanzienlijke verliezen” toe te brengen aan de Russen, stelt president Volodimir Zelenski vast. „Het wordt voor het Russische leger steeds moeilijker om posities in te nemen in veroverd gebied. Stap voor stap gaan we vooruit, verstoren de bevoorrading van de bezetters en identificeren en neutraliseren manschappen.”

De Russische strijdkrachten maken zich grote zorgen om de Amerikaanse hightechwapens. „Vernietig met grote prioriteit de langeafstandsraketten en artillerie van de Oekraïense troepen”, commandeerde minister van Defensie Sergej Sjojgoe maandag in Moskou.

Dankzij de geavanceerde meervoudige raketwerpers weet Kiev de Russische opmars in het oosten te vertragen en 44 dorpjes en steden in het zuiden te heroveren. In amper twee weken tijd heeft Oekraïne pakweg dertig Russische munitiedepots, commandoposten en communicatiecentrales diep in vijandelijk gebied opgeblazen. De Russen, die hun munitie vooral centraal opslaan langs spoorwegen, zijn nu in allerijl bezig deze te verspreiden.

Versterkingen

Aankondigingen van een Oekraïens tegenoffensief bij Cherson klinken al vaker en langer, schamperen critici. De Russen nemen de dreigende aanval echter zeer serieus. „De bezetters voeren versterkingen van manschappen en materieel aan naar Cherson en de zuidelijke streek tussen Marioepol en Zaporizja”, meldden Britse inlichtingendiensten maandag.

De frontlinie in het zuiden van Oekraïne verschilt sterk met die in het oosten. In de oostelijke Donbas concentreert Rusland naar schatting zo’n vijftig tactische bataljon groepen (BTG’s) in een relatief klein gebied. Elke BTG telt –officieel– zo’n 800 tot 1000 manschappen, maar door drastische verliezen zijn veel bataljon groepen bij lange na niet gevuld.

In het zuiden zet Rusland volgens schattingen slechts tien tactische bataljon groepen in langs grens van de provincie Cherson. Niet alleen elitetroepen, maar ook veel slecht opgeleide vrijwilligers en huursoldaten zijn actief in het zuiden.

De 200 kilometer lange frontlinie in de provincie Cherson is lang en poreus. Voor de Russen wordt het een hele kluif om het gebied volledig in handen te houden. Experts verwachten dat de bezetters hun verdediging concentreren op enkele grote stedelijke gebieden en cruciale knooppunten. De vraag daarbij is of de verschillende Russische eenheden in staat zijn hun optreden onderling te coördineren.

Gedurfde operatie

Oekraïne probeert bij het tegenoffensief wellicht de stad Cherson te omsingelen en af te snijden van de buitenwereld. De gedurfde militaire operatie vraagt nauwe samenwerking tussen grondtroepen, artilleristen en luchtverdediging. Oekraïne moet de blokkade net zolang weten vol te houden totdat de Russen het bijltje erbij neergooien.

Geven de Russen zich in Cherson echter niet over, dan zijn zware straatgevechten niet uitgesloten. Oekraïne is daarbij als aanvallende partij in het nadeel. Gevechten in stedelijk gebied kosten in het algemeen vijf aanvallers op één verdediger. Daar staat tegenover dat de Russische troepen –met een soms erg laag moreel– zich niet tot het uiterste zullen verzetten.

De Oekraïense strijdkrachten stuiten bij een tegenoffensief op een groot natuurlijk obstakel. De rivier Dnipro verdeelt Oekraïne in tweeën. De rivier, ter hoogte van Cherson 350 meter breed, telt twee oeververbindingen: een brug bij Cherson en een dam bij Nova Kakhova.

Oekraïne staat daarbij voor een dilemma. Door de verbindingen op te blazen, snijdt Kiev de Russen in de stad Cherson op de noordelijke oever af van de troepen in het zuiden. Het verwoesten van de brug belemmert echter ook een eventuele opmars van Oekraïense eenheden naar het zuiden. Britse inlichtingendiensten vermoeden dat de brug een belangrijk strijdpunt wordt.

Het veroveren van de brug is geen sinecure. De Russen hebben grote hoeveelheden explosieven op de brugpijlers geplaatst om deze bij een eventuele noodzakelijke terugtrekking te kunnen opblazen.

Oekraïne heeft dinsdag een brug beschoten met artillerie. Een kleine krater in het wegdek herinnert aan de aanval. Volgens de Russen is de brug onbruikbaar, volgens de Britten waarschijnlijk niet. Kennelijk kiest Kiev ervoor de brug –nog– niet te vernietigen, maar probeert de legerleiding de Russen af te schrikken om deze te gebruiken bij hun bevoorrading.

Partizanen

Het Russische leger heeft in Cherson niet alleen te maken met aanvallen van buitenaf, maar ook van binnenuit. Partizanen verzetten zich met aanslagen tegen de nieuwe machthebbers. Eind juni is een pro-Russische topambtenaar in de regio Cherson vermoord door zijn auto op te blazen. De partizanen leggen ook belangrijke infrastructuur en olieopslagplaatsen in de as.

Cherson was de eerste grote Oekraïense stad die al op 2 maart viel na het begin van de Russische invasie op 24 februari. Voor Oekraïne zou herovering van Cherson een belangrijke militaire en psychologische overwinning betekenen. In de hoop dat daarmee het tij in de oorlog keert.