Biden: abortusoordeel geen reden tot uitbreiding Hooggerechtshof
Het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft de belangrijke uitspraak in de zaak Roe vs Wade verworpen. Door die zaak uit 1973 kregen vrouwen in heel de Verenigde Staten het recht op abortus. Dat het Hooggerechtshof die uitspraak nu nietig heeft verklaard, betekent dat vrouwen niet meer grondwettelijk het recht hebben om een abortus uit te laten voeren. Abortus wordt na deze uitspraak waarschijnlijk illegaal in de helft van de Amerikaanse staten.
Advertentie
De prolifebeweging in de VS en voormannen van uiteenlopende christelijke denominaties zeggen dankbaar te zijn voor het besluit van het hooggerechtshof. “Maar het echte werk begint nu pas,” waarschuwen ze.
De Amerikaanse president Joe Biden ziet niets in het uitbreiden van het negenkoppige Hooggerechtshof, ondanks het feit dat hij het oneens is met recente beslissingen van het hof rond abortus en het dragen van vuurwapens.
Het Hooggerechtshof oordeelde donderdag dat Amerikanen het grondwettelijke recht hebben buitenshuis een vuurwapen bij zich te dragen, wat staten als New York en Californië grotendeels hadden verboden. Vrijdag oordeelde het hof dat er geen federaal recht op abortus bestaat, maar dat het aan staten is om daarover te beslissen. In 26 staten wordt abortus direct of binnen afzienbare tijd illegaal.
Al langer gaan er in de VS stemmen op voor uitbreiding van het Hooggerechtshof, om zo van de meerderheid van de conservatieve leden, die zes van de negen zetels in het hof innemen, af te komen. Onder andere senator Elizabeth Warren riep er vorig jaar toe op. De Amerikaanse grondwet zegt niets over het aantal leden dat het Hooggerechtshof moet hebben. Het aantal leden is in de geschiedenis zes keer veranderd en ligt sinds 1869 op negen.
Hoewel Biden niet van plan is het hof uit te breiden, zoekt hij wel naar oplossingen voor het vervallen van het recht op abortus, zegt een woordvoerder. Er wordt gekeken naar presidentiële decreten die Biden kan uitgeven om de situatie te verbeteren. Maar geen enkel decreet kan „het gat vullen dat is ontstaan door deze uitspraak” van het hof, waarschuwt de woordvoerder. „Dat kan alleen gevuld worden als het congres besluit te handelen.”
Biden had het Amerikaanse parlement vrijdag in een toespraak al opgeroepen wetten door te voeren die het recht op abortus vastleggen.
Voormalig vicepresident Mike Pence zei vrijdagavond opgetogen: „Vandaag heeft het leven gewonnen.” Daarmee vertolkte hij de stemming van vrijwel al zijn Republikeinse partijgenoten.
In verscheidene plaatsen is in de VS gedemonstreerd tegen het schrappen van het federale recht op abortus door de hoogste rechters van het land. In Phoenix bestormden honderden betogers vrijdagavond het parlementsgebouw van de staat Arizona en richtten vernielingen aan, aldus plaatselijke media. Senatoren, in vergadering in het pand, vluchtten korte tijd naar een onderste verdieping, maar konden weer naar boven voor hun zitting toen de politie met traangas de demonstranten had verdreven.
In een voorstad van Washington belaagden ongeveer twintig actievoerders het huis van een van de negen opperrechters, Clarence Thomas, een van de vijf rechters die voor het afschaffen van het nationale recht op abortus is. In New York betoogden volgens plaatselijke media mogelijk 17.000 mensen in een tocht door Manhattan tegen het oordeel van het Hooggerechtshof. Er braken daar ongeregeldheden uit en circa 25 betogers zijn aangehouden.
De betogingen in verscheidene steden begonnen al kort na de bekendmaking vrijdag van het oordeel van het hof voor het gebouw van het Hooggerechtshof in de hoofdstad Washington. De inhoud van het vonnis was echter al enige tijd bekend door een lek. In Los Angeles blokkeerden betogers een autosnelweg maar de politie maakte een einde aan de blokkade. In het centrum van de stad raakten agenten slaags met demonstranten.
Op tal van plaatsen vierden tegenstanders van abortus de afschaffing van wat 50 jaar als een nationaal grondrecht gold. Nu moeten de staten zelf bepalen of ze abortus (onder voorwaarden) toestaan of niet. Een krant in Arizona schatte dat in de helft van de staten een poging zal worden gedaan abortussen in de meeste gevallen te beperken of te verbieden. Het wegvallen van de federale regel stelt een aantal staten waar veel verzet tegen abortus is, voor het probleem dat het nu niet duidelijk is wat wel en niet is toegestaan. In Arizona bijvoorbeeld is er een wet uit 1864 die abortus verbiedt, maar er is ook recentere wetgeving die beperkingen verbindt aan het nationale grondrecht. Het wordt in de ruim vier maanden voor de parlementsverkiezingen nog een hele puzzel voor politici en juristen.
Flink wat grote Amerikaanse bedrijven zeggen hun personeel steun toe vanwege mogelijk strengere abortuswetgeving. Ze bieden aan reiskosten te vergoeden als mensen naar een andere staat in de Verenigde Staten moeten reizen voor een abortus, of zeggen de borgsom te betalen van medewerkers die tijdens protesten tegen een uitspraak vrijdag van het Hooggerechtshof worden opgepakt.
Door de uitspraak is het niet meer automatisch een recht in de hele VS om abortus te laten plegen. Staten kunnen nu zelf wetgeving daarover maken. Een deel van de staten zal daarbij abortus geheel verbieden of alleen toestaan bij gevallen waarbij sprake is van verkrachting, incest of gevaar voor het leven van de moeder.
Bedrijven als Apple, Facebook-moeder Meta Platforms, Disney en de banken JP Morgan, Goldman en Bank of America hebben inmiddels aangegeven dat ze reizen naar andere staten voor een medische procedure blijven vergoeden of hebben juist aangegeven abortus als medische procedure toe te voegen aan die bepaling. De grote bedrijven hebben vaak personeel in allerlei Amerikaanse staten, die nu allemaal andere regels krijgen.
Het Vaticaan prijst het besluit van het Hooggerechtshof in de VS om het landelijk recht op abortus te schrappen. De beslissing daagt de wereld volgens de Pauselijke Academie voor het Leven, onderdeel van het bestuursapparaat van de paus, uit na te denken over levenskwesties. Maar het Vaticaan roept ook op tot sociale veranderingen om vrouwen te helpen hun kinderen te behouden.
In een vrijgegeven verklaring staat dat de verdediging van het menselijk leven niet beperkt mag blijven tot individuele rechten, omdat het leven een kwestie is van „brede sociale betekenis”. „Het feit dat een groot land met een lange democratische traditie zijn standpunt over deze kwestie heeft veranderd, daagt ook de hele wereld uit.”
Aartsbisschop Vincenzo Paglia, hoofd van de Pauselijke Academie voor het Leven, zei dat de beslissing een „krachtige uitnodiging was om na te denken” over de kwestie in een tijd waarin de westerse samenleving „de passie voor het leven verliest”.
Volgens de rooms-katholieke kerk komt abortus neer op moord omdat het leven begint op het moment van conceptie en eindigt met de natuurlijke dood. Paus Franciscus heeft het ondergaan van een abortus vergeleken met het „inhuren van een huurmoordenaar” om een problematisch persoon te elimineren.
Een aantal liberale Amerikaanse staten heeft aangekondigd het abortusrecht te willen beschermen, ondanks het besluit van het Hooggerechtshof om het landelijke recht daarop te schrappen. De gouverneurs van onder meer Californië, Oregon, Washington, Massachusetts, New Jersey en New York hebben dat vrijdag uitgesproken. „We zullen altijd een veilige haven zijn voor iedereen in het hele land die een abortusbehandeling nodig heeft. Je hebt mijn woord”, schreef gouverneur Kathy Hochul van de staat New York.
„Dit is niet het Amerika dat we kennen”, zei de Californische gouverneur Gavin Newsom. „Californië heeft zich verenigd met Washington en Oregon om een offensief aan de westkust te vormen om het recht op vrijheid van keuze rondom voortplanting in onze staten te beschermen.” De bestuurder van New Jersey, Phil Murphy, heeft een soortgelijke verklaring afgelegd. De gouverneur van Massachusetts, Charlie Baker, ondertekende een bevel om de rechten te beschermen.
Californië nam dezelfde avond nog het voortouw: in hoofdstad Sacramento ondertekende Newsom een nieuwe wet die Californische abortusaanbieders beschermt tegen civielrechtelijke uitspraken in andere staten. Het is volgens het kantoor van de gouverneur „een van de meer dan twaalf aan abortus gerelateerde wetten die hij in de nabije toekomst zal bekrachtigen”.
Het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft vrijdag het grondwettelijke recht van vrouwen op abortus vernietigd. Het overwegend conservatieve hof maakte zo de weg vrij voor de vijftig staten om zelf te besluiten of abortus is toegestaan. Een aantal conservatieve staten, waaronder Missouri, South Dakota en Indiana, heeft al laten weten tot afschaffing te zullen overgaan. Naar verwachting neemt ongeveer de helft van de staten wetgeving aan die in een of andere vorm het recht op abortus inperkt.
De Amerikaanse minister Merrick B. Garland van Justitie noemt het besluit van het Hooggerechtshof om het grondwettelijke recht van vrouwen op abortus af te schaffen „een verwoestende klap voor het recht op vrijheid van keuze rondom voortplanting”. Hij belooft de autoriteit van het ministerie te gebruiken om het abortusrecht te beschermen, meldt The New York Times.
In een gedetailleerde verklaring zei Garland dat de beslissing de gewoonte ondermijnt dat de rechtbank precedenten moet respecteren. Dat beginsel heeft geholpen de rechtsstaat in stand te houden door het werk van de rechtbank consistent te houden en het vertrouwen van de burgers te behouden dat het als een neutrale scheidsrechter optreedt.
Garland riep het Congres op een federale wet goed te keuren die het recht op abortus beschermt en die volgens hem „het vermogen van vrouwen om volledig en gelijkelijk deel te nemen aan de samenleving waarborgt”. Zijn pleidooi komt op het moment dat de Republikeinen, gestimuleerd door het besluit van het Hooggerechtshof, de staatsparlementen aanmoedigen abortussen in elke staat van het land te verbieden.
„Het ministerie van Justitie is het absoluut niet eens met de beslissing van de rechtbank”, aldus Garland in een verklaring. „Het zal een onmiddellijke en onomkeerbare impact hebben op het leven van mensen in het hele land. En het zal zeer onevenredig zijn in zijn effect, met de grootste lasten die worden gevoeld door mensen van kleur en mensen met beperkte financiële middelen.”
Een actuele samenvatting van het nieuws over het besluit van het Amerikaanse Hooggerechtshof.
De strijd rond zwangerschapsafbreking is bepaald niet voorbij.
De uitspraak van het hooggerechtshof dat er geen landelijk recht op abortus bestaat, was nog maar enkele uren oud of de staten Louisiana en Missouri besloten al striktere regels in te voeren.
„Een zwarte dag voor mensen met een baarmoeder wereldwijd.” Dat is de reactie van de Nederlandse organisatie Baas In Eigen Buik op een uitspraak van het Hooggerechtshof in de Verenigde Staten eerder vrijdag over abortus, waarmee het grondwettelijke recht erop werd tenietgedaan.
Volgens de organisatie komt de uitspraak niet als een verrassing, maar „slaat die desalniettemin hard in”. De organisatie is „geschokt, woedend en verdrietig”.
Disney, Netflix en andere grote mediabedrijven gaan de reiskosten van medewerkers in de VS betalen die door het schrappen van het Amerikaanse nationale abortusrecht voor de ingreep naar een andere staat moeten reizen. Ook onder meer Paramount, Sony en Meta hebben laten weten hun werknemers op diezelfde wijze te steunen.
Disney schreef vrijdag in een brief aan het personeel te begrijpen hoe groot de impact is van de beslissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof. Het bedrijf zal medewerkers compenseren die door het besluit in hun woonplaats niet meer geholpen kunnen worden en daarvoor moeten reizen, is te lezen in de memo die Amerikaanse media in handen hebben. Ook Netflix biedt een dergelijke vergoeding aan, bevestigt een woordvoerder aan vakblad Variety.
Ook bij Paramount worden medewerkers geholpen met hun reiskosten. Een woordvoerder van Meta laat aan Variety weten dat het moederbedrijf van Facebook hetzelfde van plan is, maar dat nog wordt gekeken naar de beste manier vanwege de „juridische complexiteit” ervan.
Het schrappen van het landelijk recht op abortus is „een tragische fout”. Dat heeft de Amerikaanse president Joe Biden gezegd in reactie op het vernietigen van het landelijke recht op abortus door het Amerikaanse Hooggerechtshof.
Amerikaanse staten kunnen nu zelf bepalen hoe ze abortus regelen. Biden zei dat „de gezondheid en levens van vrouwen daardoor gevaar lopen” en dat dit gebeurt in naam van een „extreme ideologie”. Hij voegde eraan toe dat het hof een grondwettelijk recht heeft afgenomen dat „fundamenteel” is voor heel veel Amerikanen.
Verder zei de president dat vrouwen die in staten wonen waar abortus is verboden, altijd nog naar staten kunnen gaan waar abortus wel is toegestaan. Ook deed Biden een oproep aan de Amerikaanse kiezers. Hij zei dat die in tussentijdse verkiezingen van november volksvertegenwoordigers kunnen kiezen die zich sterk maken voor het recht op abortus. Tijdens die tussentijdse stembusgang worden alle 435 zetels in het Huis van Afgevaardigden en 34 van de 100 zetels in de Senaat van de Verenigde Staten betwist.
Voormalig president Donald Trump prijst het besluit van het Amerikaanse Hooggerechtshof om het grondwettelijke recht van vrouwen op abortus te schrappen. „Dit is in overeenstemming met de grondwet en rechten worden teruggeven terwijl dat al veel eerder had moeten gebeuren. Dit legt het terug bij de staten waar het altijd al thuishoorde”, vertelt hij aan nieuwszender Fox News.
Volgens Trump zullen ook mensen die pro-abortus zijn uiteindelijk wel kunnen leven met deze beslissing. „Ik denk dat dit uiteindelijk iets is dat voor iedereen zal werken.”
Op de vraag of hij denkt een rol te hebben gespeeld in de totstandkoming van het oordeel, nadat hij tijdens zijn ambtsperiode drie conservatieve rechters bij het Hooggerechtshof had aangesteld, zei de voormalige president tegen de nieuwszender: „God heeft de beslissing genomen.”
Internationaal wordt er teleurgesteld gereageerd op het besluit van het Amerikaanse Hooggerechtshof om het grondwettelijke recht van vrouwen op abortus te schrappen. De Britse premier Boris Johnson noemt het een „grote stap achteruit”. Tedros Adhanom Ghebreyesus van Wereldgezondheidsorganisatie WHO: „Ik ben erg teleurgesteld omdat vrouwenrechten moeten worden beschermd. En ik had verwacht dat Amerika dergelijke rechten zou beschermen.”
Johnson spreekt van een zeer belangrijke beslissing. „Ik moet je zeggen dat ik het een grote stap terug vind”, vertelde hij op een persconferentie in Kigali, waar hij een bijeenkomst van het Gemenebest bijwoont. „Ik heb altijd geloofd in het recht van een vrouw om te kiezen en ik blijf bij die mening en daarom heeft het Verenigd Koninkrijk de wetten die het heeft.”
De Canadese premier Justin Trudeau heeft het over „afschuwelijk nieuws” uit de Verenigde Staten. „Mijn hart gaat uit naar de miljoenen Amerikaanse vrouwen die nu op het punt staan hun wettelijke recht op abortus te verliezen”, zei hij op Twitter. „Geen enkele regering, politicus of man mag een vrouw vertellen wat ze wel en niet met haar lichaam mag doen.”
„Abortus verbieden leidt nooit tot minder abortus, enkel tot meer onveilige abortussen”, twitterde de Belgische minister-president Alexander De Croo.
De conservatieve staat Missouri heeft vrijdag als eerste Amerikaanse staat abortus verboden, uren na de uitspraak van het Hooggerechtshof om het grondwettelijke recht van vrouwen op abortus te schrappen.
„Missouri is zojuist de eerste in het land die effectief een einde aan abortus heeft gemaakt”, meldde procureur-generaal Eric Schmitt op Twitter. „Dit is een monumentale dag voor de onschendbaarheid van het leven.”
De Republikeinen verwelkomen de beslissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof. „Vandaag heeft het leven gewonnen. Door Roe vs Wade te verwerpen, heeft het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten het Amerikaanse volk het leven een nieuw begin gegeven. Nu we deze tweede kans op leven hebben gekregen, moeten we niet rusten en niet toegeven totdat de onschendbaarheid van het leven in elke staat in het land in de kern van de Amerikaanse wet is hersteld”, aldus voormalig vicepresident Mike Pence.
De Republikeinse leider van de Senaat, Mitch McConnell, zegt in een verklaring: „Dit is een historische overwinning voor de grondwet en voor de meest kwetsbaren in onze samenleving. De beslissing is moedig en correct.”
Oud-president Barack Obama: „Vandaag heeft het Hooggerechtshof niet alleen een bijna vijftig jaar oud precedent ongedaan gemaakt, maar heeft ook de meest intense en persoonlijke beslissing die iemand kan nemen gedegradeerd tot de grillen van politici en ideologen - het is een aanval op de essentiële vrijheden van miljoenen Amerikanen.”
Volgens de Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, is het een „wrede uitspraak” die „schandalig en hartverscheurend” is. „Maar vergis je niet: de rechten van vrouwen en alle Amerikanen staan in november op de agenda.” Dan gaan de Amerikanen opnieuw naar de stembus voor de verkiezingen van het Huis van Afgevaardigden en een deel van de Senaat.
De drie door de Democraten aangestelde rechters van de rechtbank lieten in een gezamenlijke verklaring weten het niet eens te zijn met het besluit. „Wat de exacte reikwijdte van de komende wetten ook is, één resultaat van de beslissing van vandaag is zeker: de inperking van de rechten van vrouwen en van hun status als vrije en gelijke burgers”, schrijven ze. „Met verdriet, voor deze rechtbank, maar meer voor de vele miljoenen Amerikaanse vrouwen die vandaag een fundamentele grondwettelijke bescherming hebben verloren. We zijn het er niet mee eens.”
In het door conservatieven gedomineerde Hooggerechtshof stemden vijf van de negen rechters voor het schrappen van het landelijk recht op abortus. Het hof boog zich over de zaak naar aanleiding van een strenge abortuswet van de zuidelijke staat Mississippi.
Het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft de belangrijke uitspraak in de zaak Roe vs Wade verworpen. Door die zaak uit 1973 kregen vrouwen in heel de Verenigde Staten het recht op abortus.
Dat het Hooggerechtshof die uitspraak nu nietig heeft verklaard, betekent dat vrouwen niet meer grondwettelijk het recht hebben om een abortus uit te laten voeren. Abortus wordt na deze uitspraak waarschijnlijk illegaal in de helft van de Amerikaanse staten.
Het is voortaan aan de Amerikaanse staten zelf om te bepalen of abortus mag. Republikeinse staten zijn al bezig om het recht te verbieden of fors in te perken.
Advertentie