„Als je elk halfuur drie minuten beweegt, wordt je lichaam gevoeliger voor insuline, een hormoon dat de bloedsuikerspiegel verlaagt”, verklaart de bewegingswetenschapper en neuropsycholoog. „En dat is gunstig voor het verminderen van het risico op diabetes, overgewicht en hart- en vaatziekten.”

Er is volgens Scherder sprake van een heuse „pandemie van bewegingsarmoede.” Wereldwijd overlijden er per jaar zo’n 5,3 miljoen mensen aan ziektes die het gevolg zijn van een gebrek aan beweging, becijferde een studie in tijdschrift The Lancet in 2012. Dat is 9 procent van de totale sterfte.

Scherder is daarom blij met de aandacht deze week voor het belang van bewegen. Donderdag is het, behalve Wereldgezondheidsdag, ook Wandel-tijdens-je-werkdag. Daarbij roept stichting Wandelnet werkend Nederland op om in beweging te komen. Bovendien ging dinsdag een overheidscampagne van start, de zogeheten Nationale Beweegminuut. Het idee is dat ‘beeldschermwerkers’ voortaan iedere werkdag om 11.00 uur één minuut bewegen.

De Gezondheidsraad adviseert minstens 150 minuten per week matig of zwaar intensief te bewegen. „Het is voldoende om matig intensief te bewegen, waarbij je hartslagfrequentie omhooggaat”, stelt Scherder. „Denk aan stevig wandelen, traplopen of je voortbewegen op de stadsfiets.”

Daarnaast adviseert de raad stilzitten te voorkomen. „Dat is ook heel belangrijk”, zegt Scherder. „Als je na een dag stilzitten naar de sportschool gaat, maak je daarmee het negatieve effect van het stilzitten niet ongedaan. Daarom moet je zowel het zitten onderbreken als de beweegnorm halen.”

Koffie

„Als er reden is om te bewegen, benut die dan ook”, adviseert Yvonne de Leeuw-van Zaanen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsfysiotherapeuten (NVBF). „Haal je eigen koffie en doe dat op een ander moment dan een loopje naar de printer. Pak de trap in plaats van de lift. Als je op kantoor zit en je wilt je collega wat vragen, loop dan naar hem of haar toe in plaats van een mailtje te sturen. Ik ken een afdeling waar iedereen voorheen een vuilnisbak onder zijn bureau had staan. Die zijn vervangen door één vuilnisbak bij de deur, zodat mensen vaker van hun stoel opstaan.”

Rust roest. Toch is het volgens de bedrijfsfysiotherapeut niet bewezen dat te veel zitten leidt tot gewrichts- en rugklachten. „Rugklachten ontstaan vooral door tillen of een gebogen houding van de rug. Wel zien we vaak dat mensen met rugklachten moeite hebben met zitten. Wij adviseren hen voldoende te bewegen.”

Bewegen vergroot volgens haar het herstelvermogen van het lichaam. „Door te bewegen train je je spieren en het peesapparaat. Als je dan bepaalde gewrichts- of spierklachten krijgt, herstel je sneller.”

De Leeuw vindt het moeilijk te zeggen of het vele thuiswerken de afgelopen twee jaar heeft geleid tot een toename van gezondheidsklachten. „Daarover zijn studies met wisselende resultaten verschenen. De ene groep mensen heeft goede voorzieningen in huis en ervaart het thuiswerken als comfortabeler dan op kantoor. Bij anderen veroorzaakt thuiswerken juist meer klachten en stress.”

Schooldag

Behalve voor meer lichamelijke activiteit op het werk pleit bewegingswetenschapper prof. Scherder ervoor ook kinderen op school elk halfuur te laten bewegen. „Bewegen is nu geen normaal onderdeel van een schooldag”, zegt hij. „Je zou willen dat een docent op de basisschool of middelbare school elk halfuur zegt: „Jongens, kom even staan.” Ik ben voorstander van het verplichten van zo’n maatregel, zodat ook scholen in achterstandswijken meedoen. We moeten de nieuwe generatie beschermen tegen een volgende pandemie.”

NVBF-voorzitter De Leeuw is het roerend met hem eens. „Als kinderen op school leren elk halfuur te bewegen, is deze gewoonte een belangrijk voordeel als ze gaan werken.”

Scherder vindt dat de politiek veel te weinig doet om beweging te stimuleren. In een Kamerbrief van minister Kuipers over de langetermijnstrategie voor Covid-19, een document met 39 kantjes, komt de term ”bewegen” slechts zeven keer voor. „Het gaat daarbij over het belang voor de mentale gezondheid, niet over het versterken van het immuunsysteem. Strekking van de brief is bovendien dat het individu verantwoordelijk blijft. Daar sta ik versteld van. Hoe kán de minister dat schrijven, na zo’n pandemie. Mensen die het kwetsbaarste zijn, moet de overheid juist actief beschermen met maatregelen.”