Rusland ‘hergroepeert’ troepen Kiev voor aanval op Donbas
Het is dag 35 van de oorlog in Oekraïne. Volg de laatste ontwikkelingen in dit liveblog.
Advertentie
De redactie sluit dit liveblog. Via Laatste nieuws zullen gedurende de nacht nieuwe updates volgen over de oorlog in Oekraïne.
Russische troepen zijn begonnen zich terug te trekken van de oude, in 1986 ontplofte kerncentrale in het Noord-Oekraïense Tsjernobyl. De manschappen hadden het complex in de regio van de Oekraïense hoofdstad Kiev kort na het begin van hun invasie vijf weken geleden veroverd.
Volgens het Amerikaanse ministerie van Defensie trekken de militairen in de richting van Belarus, een Russische bondgenoot. Het is nog onduidelijk of iedereen vertrekt. Het Pentagon ziet ook andere troepenverplaatsingen weg van Kiev. De Amerikanen houden er rekening mee dat een deel naar het oosten van Oekraïne moet om daar verder te vechten.
Enkele dagen geleden verlieten de Russen na een korte bezetting al de stad Slavoetitsj, waar personeel woont van de kerncentrale van Tsjernobyl.
Rusland heeft voor donderdag een staakt-het-vuren aangekondigd bij de belegerde Oekraïense stad Marioepol, om de evacuatie van burgers mogelijk te maken. Het bestand moet ingaan om 10.00 uur (plaatselijke tijd) en is volgens de Russische strijdkrachten „uitsluitend voor humanitaire doeleinden” bedoeld, meldt het Russische persbureau Interfax.
Volgens de Russen kunnen inwoners de havenstad aan de Zee van Azov verlaten om via Berdjansk naar Zaporizja te gaan.
De Oekraïense zijde krijgt tot donderdagochtend 06.00 uur om ook een staakt-het-vuren af te kondigen en Rusland, de Verenigde Naties en het Internationale Rode Kruis schriftelijk te informeren. Oekraïne en Rusland hebben elkaar er herhaaldelijk van beschuldigd vluchtroutes voor inwoners van de stad onmogelijk te maken.
De Franse president Emmanuel Macron heeft onlangs in een telefoongesprek met ambtsgenoot Vladimir Poetin aangedrongen op een humanitaire hulpactie voor de stad die al wekenlang zwaar beschoten wordt door Russische troepen. De Oekraïense autoriteiten meldden dinsdag dat daarbij al minstens 5000 doden zijn gevallen.
Oekraïense vluchtelingen in Nederland hebben recht op leefgeld, maar ze verliezen dat recht wanneer ze een baan vinden. Dat heeft het kabinet besloten. In overleg met de gemeenten, die het leefgeld moeten uitkeren, zijn de bedragen aangepast. Het bedrag dat vluchtelingen bij gastgezinnen krijgen in het nieuwe voorstel is lager, maar omdat het kabinet een ander systeem handhaaft, kan het voordelig uitvallen voor grote gezinnen of groepen die bij één gezin worden ondergebracht.
In plaats van de eerder voorgestelde 75 euro per week, krijgen volwassen vluchtelingen buiten de gemeentelijke opvang (die bijvoorbeeld bij Nederlanders thuis worden opgevangen) 215 euro extra leefgeld per maand. Voor kinderen geldt een bedrag van 55 euro per maand. Maar waar in het vorige voorstel het bedrag van 75 euro zou aflopen voor de tweede, derde en vierde persoon in een gezin of groep, blijft het bedrag per maand hetzelfde. Bovendien krijgt iedereen in een grote groep op één adres een vast bedrag, waar het kabinet eerst voorstelde om alleen de eerste vier gezins- of groepsleden een bedrag te gunnen. Een groep van vijf kreeg in het oude systeem dus hetzelfde bedrag als een groep van vier.
Het gaat hierbij om extra leefgeld, bovenop het bedrag dat alle vluchtelingen krijgen, inclusief Oekraïners in de gemeentelijke opvang. Zij krijgen nu 260 euro per maand, wat ongeveer op hetzelfde neerkomt als de 60 euro per week die het kabinet eerst voorstelde.
Oekraïners mogen ook werken bij Nederlandse werkgevers. De regels hiervoor zijn versoepeld, kondigde het kabinet aan. Een Oekraïner met een betaalde baan krijgt geen leefgeld meer. Het kabinet wil vluchtelingen ook „extra beschermen”, bijvoorbeeld tegen uitbuiting. Daarom mogen de vluchtelingen alleen in loondienst worden genomen, heeft het kabinet besloten. „Ook moet de werknemer door de werkgever uiterlijk twee werkdagen voor aanvang van de werkzaamheden aangemeld worden bij het UWV en moet de werkgever informatie doorgeven als de werkuren en werkplek.”
Rusland zal de prijzen van gascontracten niet verhogen. Wel moet de betaling van gas straks in roebels plaatsvinden. Bronnen meldden aan persbureau Reuters dat Moskou ondanks de sancties die tegen Rusland zijn ingesteld, de tarieven ongemoeid wil laten. De betaling moet worden voldaan roebels op een vooraf overeengekomen verrekeningsdag. Dan is het mogelijk om de valuta om te wisselen. De dan geldende wisselkoersen zijn dan leidend.
President Vladimir Poetin eiste dat vorige week van „onvriendelijke” landen die sancties hebben ingesteld tegen Rusland wegens de oorlog in Oekraïne, zoals EU-lidstaten en het Verenigd Koninkrijk. Een woordvoerder van het Kremlin zei eerder dat de overstap op roebels voor gastransacties geleidelijk wordt ingevoerd.
De voorgestelde regeling is een van de opties en is niet definitief, aldus de bronnen. Gazprombank, de op twee na grootste bank van Rusland, zal mogelijk fungeren als tussenpersoon voor transacties tussen de gaskopers en Gazprom. Het is overigens niet duidelijk of gaskopers uit door Moskou als „onvriendelijk” bestempelde landen de eis om in roebels te betalen zullen accepteren.
Europese mededingingsautoriteiten zijn binnengevallen bij kantoren van de Russische gasproducent Gazprom. Dat zeggen bronnen tegen persbureau Reuters. De invallen komen op het moment dat toezichthouders in de Europese Unie het onderzoek opvoeren naar gasleveringen van het bedrijf aan Europa.
EU-antitrustbaas Margrethe Vestager vroeg in januari aan gasbedrijven, waaronder Gazprom, naar de reden van krappe leveringen. Dat gebeurde na beschuldigingen dat de Russische onderneming de prijzen zou manipuleren door voorraden achter te houden. Op dat moment liepen de prijzen hard op.
Vestager zal waarschijnlijk meer informatie bij elkaar gaan verzamelen over de Europese bedrijven van Gazprom. Als eerste zouden de kantoren van Gazprom in Duitsland nu zijn doorzocht.
Gazprom en het Kremlin hebben herhaaldelijk ontkend gasleveringen te hebben achtergehouden. Daarbij geven de partijen aan zich altijd aan de langetermijnverplichtingen te hebben gehouden.
Bedrijven die de EU-antitrustregels overtreden, kunnen boetes krijgen die kunnen oplopen tot 10 procent van hun wereldwijde omzet. Gazprom ontsnapte in 2018 aan een boete vanwege machtsmisbruik, nadat het bedrijf onder meer had toegezegd de vrije doorstroom en doorverkoop van gas in Centraal- en Oost-Europa tegen concurrerende prijzen te garanderen.
Rusland zal geen concessies doen in de oorlog met Oekraïne, zei de Tsjetsjeense leider Ramzan Kadirov woensdag. De bondgenoot van Moskou vindt dat de Russische onderhandelaar Vladimir Medinski, die met de Oekraïners onderhandelingen voert, ten onrechte heeft gesuggereerd dat dat wel het geval is. In een videoboodschap op Telegram zegt Kadirov dat de Russische president Vladimir Poetin niet zomaar stopt met wat hij in Oekraïne begonnen is.
Medinski toonde zich dinsdag na afloop van gesprekken met de Oekraïense delegatie optimistisch over de voortgang daarvan. Maar die hoopvolle verwachtingen zijn woensdag door het Kremlin de grond ingeboord. „We kunnen niet stellen dat er iets veelbelovends of enige doorbraak was”, zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov.
Volgens Tsjetsjenië, een Russische deelrepubliek, zijn er strijders van het land in Oekraïne actief om de Russen bij te staan. Eerder meldde de Tsjetsjeense leider dat hij ook zelf aanwezig was in het land.
Vliegtuigleasemaatschappij AerCap eist 3,5 miljard dollar van verzekeraars vanwege vliegtuigen en vliegtuigmotoren waar het door de sancties tegen Rusland niet meer bij kan komen. ’s Werelds grootste leasemaatschappij van vliegtuigen diende de claims vorige week in zei de financieel directeur van AerCap op woensdag.
Door de ingediende claims dringt de vraag zich op wie voor de verliezen als gevolg van de oorlog in Oekraïne moet opdraaien. AerCap zal ook juridische stappen zetten om de geleden schade vergoed te krijgen. Maar het is geenszins zeker of die succesvol zullen zijn.
Als gevolg van de oorlog en de sluiting van het Russische luchtruim staan honderden vliegtuigen van buitenlandse leasemaatschappijen vast in Rusland. De sancties tegen dat land verplichten de leasemaatschappijen om contracten met Russische bedrijven op te zeggen en de vliegtuigen terug te eisen.
De Russische regering heeft voorkomen dat de vliegtuigen het land kunnen verlaten. Zonder toegang tot onderdelen en bij gebrek aan onderhoud is de kans groot dat de vliegtuigen hun waarde zullen verliezen. Claims in verband met het conflict kunnen uiteindelijk in totaal 10 miljard dollar bedragen. Dat is het hoogste bedrag in de geschiedenis van de luchtvaartverzekering, schatte kredietbeoordelaar Fitch Ratings eerder in. Het genoemde bedrag wordt door Lloyd’s of London betwist. ’s Werelds grootste handelsplaats voor verzekeringen schat dat de aansprakelijkheid van verzekeraars beperkt zal blijven tot ongeveer 10 tot 15 procent van dat bedrag.
AerCap wist inmiddels 22 van de 135 vliegtuigen terug te halen uit Rusland. Verzekeringsclaims en het terughalen van meer vliegtuigen zouden de financiële klap voor het bedrijf kunnen verminderen. De onderneming zal in de cijfers over het eerste kwartaal van dit jaar een afschrijving doen op de vliegtuigen. Hoe groot die wordt, is nog niet bekend. „De gebeurtenissen in Rusland zijn zeker een tegenslag, maar ze zijn een te overziene tegenslag”, aldus AerCap.
De Verenigde Staten hebben het door Rusland aangevallen Oekraïne 500 miljoen dollar (448 miljoen euro) financiële hulp aangeboden. Washington kwam de afgelopen tijd al met forse bedragen over de brug, vooral als militaire steun.
De Amerikaanse president Joe Biden kondigde de jongste bijdrage aan in een telefoongesprek met zijn Oekraïense ambtgenoot Volodimir Zelenski, aldus het Witte Huis. De twee hebben regelmatig contact sinds de Russische invasie vijf weken geleden. Ze spraken ook deze keer over de Amerikaanse mogelijkheden de Oekraïense strijdkrachten verder te ondersteunen.
Advertentie
De Zuid-Hollandse gemeenten Vlaardingen en Lansingerland onderzoeken of ze duizend tot 1500 Oekraïense vluchtelingen voor langere tijd kunnen opvangen. Bekeken wordt of deze vluchtelingen drie jaar kunnen worden ondergebracht in flexwoningen. De flexwoningen moeten worden gebouwd op locaties voor woningbouw die nu nog niet worden gebruikt en kunnen later voor andere groepen worden gebruikt.
Het onderbrengen van de Oekraïners heeft geen gevolgen op het bestaande en toekomstige woningaanbod, aldus de gemeenten. Lansingerland en Vlaardingen doen het proefproject met de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, zo is woensdag bekendgemaakt. „We weten niet hoe lang de oorlog duurt. Net zo min weten we wanneer mensen weer terug kunnen keren naar hun land.”
Behalve naar mogelijke locaties wordt bij de pilot ook gekeken naar de gevolgen van grootschalige opvang van Oekraïense vluchtelingen voor bijvoorbeeld onderwijs, zorg en veiligheid. Het onderzoek start „op korte termijn”. De gemeenten kijken niet alleen naar opvangmogelijkheden voor langere termijn, maar vangen nu ook al Oekraïense vluchtelingen op.
Een vredesakkoord tussen Oekraïne en Rusland betekent niet direct dat er een einde zal komen aan de harde sancties tegen het Rusland van president Vladimir Poetin. Dat maakte premier Mark Rutte woensdag duidelijk tijdens een toespraak in Madrid.
Vredesoverleg moet serieus zijn en geen afleiding, aldus Rutte. „En laat me een ding heel duidelijk maken: een vredesakkoord onder bedreiging, gepaard gaande met het verlies van Oekraïens territorium en soevereiniteit, is niet de manier om terug naar normaal te gaan. Noch zal het automatisch leiden tot het verzachten van de sancties.”
In zijn Herdenkingslezing (Lección Conmemorativa) van de Fundación Carlos de Amberes in het Prado Museum verklaarde Rutte dat de Russische aanval meer is dan een strijd tussen Oekraïne en de Russische agressor. „Het is een gevecht voor democratie” en „tegen herkolonisatie”.
De oorlog maakt helder dat Europa zijn manier van leven moet kunnen verdedigen, sprak Rutte. Om dit te bereiken moet de EU economisch nog sterker worden. Verder moet de afhankelijkheid van Russische olie en gas zo snel mogelijk worden afgebouwd en moet een sterkere EU beter gaan samenwerken met de NAVO.
Rutte brengt woensdag een eendaags bezoek aan Spanje. In een gesprek met premier Pedro Sánchez werd naast de oorlog in Oekraïne ook gesproken over de Europese energiemarkt en de Europese economie. Ook ging Rutte op audiëntie bij de Spaanse koning Felipe VI.
Russische troepen rond de Oekraïense hoofdstad Kiev zijn zich volgens het ministerie van Defensie in Moskou aan het hergroeperen om zich te gaan richten op andere gebieden en de „bevrijding” van de separatistische Donbas-regio in het oosten van het land. De mededeling komt een dag nadat het ministerie aankondigde de militaire operaties tegen Kiev en de noordelijke stad Tsjernihiv drastisch terug te schroeven, ter ondersteuning van de vredesonderhandelingen.
Dat besluit werd in het Westen en Oekraïne met scepsis begroet, zeker nadat Tsjernihiv in de nacht toch zwaar werd gebombardeerd. Ook in de omgeving van Kiev zijn de aanvallen vooralsnog niet gestaakt.
Moskou heeft al eerder gezegd dat de focus nu ligt op het veroveren van de hele Donbas-regio, waar pro-Russische separatisten de zelfverklaarde republiekjes Donetsk en Loehansk hebben uitgeroepen. Delen van die provincies worden gecontroleerd door Oekraïne en het verzet in bijvoorbeeld de havenstad Marioepol is ondanks zware beschietingen nog altijd niet gebroken. De Oekraïense gouverneur van Donetsk zei dat er voortdurend granaatbeschietingen zijn langs de frontlinie.
Moskou eist dat Oekraïne afstand doet van de Donbas, dat een kleine 10 procent van het Oekraïense grondgebied beslaat. Kiev is daartoe niet bereid, maar heeft wel voorgesteld de status van het gebied voor vijftien jaar te bevriezen, mits de Russen zich terugtrekken. Overigens proberen de Russen het Oekraïense leger rond de separatistische regio’s al dagen te omsingelen nadat was gebleken dat ze in het noorden onvoldoende slagkracht hadden.
Het kabinet neemt hoogstwaarschijnlijk woensdagmiddag een besluit om via het noodrecht burgemeesters formeel verantwoordelijk te maken voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne, melden ingewijden. Eerder kondigde staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) aan dat het kabinet daartoe zou besluiten als er sprake zou zijn „van buitengewone omstandigheden vanwege een zeer grote toestroom van vluchtelingen uit Oekraïne”. Dat punt is bereikt.
Het inzetten van noodrecht is niet hetzelfde als het afkondigen van de noodtoestand, benadrukte het kabinet eerder. Het zou nu vooral neerkomen op een formalisering van een werkwijze zoals die in de praktijk al gebruikt wordt. De opvang voor de Oekraïners wordt nu namelijk georganiseerd door de veiligheidsregio’s, en die vormen nu ook al een vertegenwoordiging van de burgemeesters.
De noodwet die wordt gebruikt is de Wet verplaatsing bevolking. Die werd niet lang na de Tweede Wereldoorlog ingevoerd om „voor het geval van oorlog, oorlogsgevaar, daaraan verwante of daarmede verband houdende buitengewone omstandigheden” te kunnen ingrijpen. Nadat het kabinet woensdag tijdens een crisisoverleg op het ministerie van Justitie een besluit heeft genomen, moet er nog zo snel mogelijk een wetsvoorstel over dit besluit naar de Tweede Kamer gestuurd worden. Het idee van deze constructie is dat de regering in noodsituaties snel kan handelen.
In de Oekraïense stad Irpin zijn naar schatting twee- tot driehonderd burgers omgekomen voordat de stad maandag werd heroverd op Russische troepen. Dat maakte de burgemeester van de stad vlak bij hoofdstad Kiev woensdag bekend.
Tijdens een briefing vertelde de bestuurder dat er ongeveer vijftig Oekraïense militairen zijn gedood in Irpin. Sommige lichamen zouden nog onder het puin liggen. Volgens de burgemeester zijn er de hele nacht Russische beschietingen in het gebied geweest.
In de Zuid-Oekraïense stad Mikolajiv is het dodental door een raketinslag dinsdag in een regionaal bestuursgebouw inmiddels opgelopen naar vijftien. 34 mensen raakten gewond, zegt gouverneur Vitali Kim van de regio. De plaatselijke autoriteiten maakten eerder melding van negen doden en 28 gewonden.
Het projectiel sloeg een gapend gat in het gebouw en vernielde ook het kantoor van Kim. Maar hij was ten tijde van de aanval niet aanwezig, zo laat de regionale bestuurder woensdag op Telegram weten.
De Russische president Vladimir Poetin wordt door zijn topadviseurs verkeerd geïnformeerd over de slechte prestaties van het Russische leger in Oekraïne. Hij krijgt ook niet te horen hoe de westerse sancties de Russische economie verlammen omdat zijn adviseurs „te bang zijn hem de waarheid te vertellen”, aldus een Amerikaanse functionaris tegen de Amerikaanse nieuwszender CNN. Poetin zou inmiddels doorhebben dat hij werd voorgelogen.
De functionaris zegt de inschatting te baseren op bevindingen van de Amerikaanse inlichtingendiensten. De Verenigde Staten hebben ook informatie waaruit blijkt dat Poetin zich bewust is geworden van de verkeerde informatie, wat heeft geleid tot een breuk tussen Poetin en zijn hoogste defensiefunctionarissen.
„We hebben informatie dat Poetin zich misleid voelde door het Russische leger”, aldus de Amerikaanse regeringsmedewerker. Er is nu een aanhoudende spanning tussen Poetin en het ministerie van Defensie door diens wantrouwen in de leiding. Poetin zou bijvoorbeeld niet hebben geweten dat zijn leger dienstplichtigen in Oekraïne inzette en daar verloor. „Het toont een duidelijke verstoring aan in de stroom van zorgvuldige informatie naar de Russische president.”
De wereldwijde inzamelactie voor Oekraïense vluchtelingen van onder andere de Europese Unie moet volgende week zaterdag een hoogtepunt bereiken in het Poolse Warschau. Daar zullen landen en organisaties miljarden euro’s toezeggen om de nood van de Oekraïners te lenigen, hopen de organisatoren.
De inzamelcampagne, Stand up for Ukraine geheten, werd op touw gezet door de Europese Commissie en Canada. Vele tientallen artiesten en beroemdheden sloten zich aan. Met hun hulp moeten sociale media volgende week helemaal in het teken van de inzameling komen te staan, zo is de bedoeling. De campagne mondt vervolgens uit in de giftenconferentie in Warschau op zaterdag 9 april.
De conferentie in de Poolse hoofdstad wordt geleid door voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie. De Canadese premier Justin Trudeau doet vanuit eigen land mee. Zij hebben voor Polen gekozen omdat dat land het leeuwendeel van de miljoenen Oekraïners opvangt die de oorlog in hun land zijn ontvlucht.
De Verenigde Naties leveren voedselhulp aan 1 miljoen mensen in Oekraïne. De organisatie waarschuwt dat meer mensen te weinig eten hebben en dat sommige volwassenen maaltijden overslaan zodat kinderen kunnen eten.
Het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de VN zegt dat het, ondanks veiligheidsproblemen, erin is geslaagd om „voedselvoorraden te leveren aan de meest kwetsbare mensen in het hele land”. Er zijn onder meer 330.000 broden geleverd aan inwoners van Charkov. De komende dagen arriveren naar verwachting meer humanitaire konvooien met voedsel.
Het WFP zegt 530 miljoen euro nodig te hebben om 3,1 miljoen mensen te helpen. Door de oorlog zijn meer dan 6,5 miljoen mensen in Oekraïne ontheemd geraakt en heeft de voedselsector te maken met grote logistieke problemen. De organisatie schat dat 45 procent van de bevolking zich zorgen maakt over of er wel voldoende voedsel is. Een op de vijf mensen zou kleinere of minder maaltijden eten.
Het Oekraïense ministerie van Landbouw stelt dat er genoeg voorraden zijn om de komende twee jaar te voldoen aan de vraag naar voedsel in eigen land. Oekraïne is een van ’s werelds grootste exporteurs van graan en plantaardige oliën. Door de blokkade van de havens kan niet meer worden geëxporteerd. Oekraïne en Roemenië praten volgens het ministerie over export via een haven in dat buurland. Door de oorlog zou Oekraïne maandelijks 1,35 miljard euro aan landbouwexport mislopen.
Rabobank staakt al zijn activiteiten in Rusland. De Nederlandse bank, die vooral met dochterbedrijf DLL actief is in het land, is al begonnen met het vertrek uit Rusland. Rabobank zegt geen zaken meer te willen doen met een „regime dat op agressieve wijze een ander soeverein land binnenvalt”.
Rabobank heeft relatief kleine zakelijke belangen in Rusland. DLL houdt zich vooral bezig met lease- en financieringscontracten voor landbouwmachines. De Russische activiteiten waren in maart goed voor ongeveer 300 miljoen euro aan lopende contracten.
Het Kremlin heeft hoopvolle verwachtingen over de onderhandelingen met Oekraïne de grond ingeboord. „We kunnen niet stellen dat er iets veelbelovends of enige doorbraak was”, zei woordvoerder Dmitri Peskov. Volgens hem is er nog veel werk te verrichtten. Hij merkte wel op dat Moskou het positief vindt dat Kiev zijn eisen op schrift heeft gesteld.
Delegaties van beide kanten waren een dag eerder positief over onderhandelingen in Istanbul, waarbij Oekraïne onder meer voorstellen deed over toekomstige neutraliteit als grote landen, ook van de NAVO, via de VN-Veiligheidsraad veiligheidsgaranties bieden. Moskou beloofde na het overleg de militaire operaties rond de hoofdstad Kiev en de noordelijke stad Tsjernihiv drastisch te reduceren als gebaar van goede wil voor verdere onderhandelingen.
In Kiev was het afgelopen nacht weliswaar relatief rustig, maar in Tsjernihiv en omgeving regende het volgens de regionale gouverneur bombardementen. De Oekraïense president Volodimir Zelenski is sceptisch over de woorden van „vertegenwoordigers van een land dat blijft vechten met de bedoeling om ons te vernietigen”.
China en Rusland veroordelen de „illegale en contraproductieve” sancties die westerse landen hebben opgelegd aan Moskou vanwege de oorlog in Oekraïne.
Rusland zal niet meteen roebels als betalingsmiddel eisen voor de verkoop van gas aan „onvriendelijke landen”. President Vladimir Poetin eiste dat vorige week van landen die sancties hebben ingesteld tegen Rusland wegens de oorlog in Oekraïne, zoals EU-lidstaten en het Verenigd Koninkrijk. Een woordvoerder van het Kremlin zegt nu dat de overstap op roebels voor gastransacties geleidelijk wordt ingevoerd.
De Russische regering werkt ook nog ideeën uit om voor nog meer exportgoederen roebels te vragen, maakte de woordvoerder bekend.
Eerder op woensdag waarschuwde de voorzitter van het Russische lagerhuis, Vjatsjeslav Volodin, de Europese Unie nog dat lidstaten snel roebels moeten inslaan om gas te kopen. Veel westerse landen en bedrijven veroordeelden de eis om gas in roebels af te rekenen, waaronder Nederlandse energiemaatschappijen. Duitsland bestempelde de stap als contractbreuk, omdat eerder was afgesproken om af te rekenen in euro’s of dollars.
De scepsis over de Russische troepenreductie bij Kiev is groot in Oekraïne en de VS.
Russische afgevaardigden uit Moskou beloofden dinsdag een aanzienlijk aantal troepen om en nabij Kiev terug te trekken. Uit reacties in Rusland blijkt dat er voor het Kremlin eigenlijk geen weg terug is.
Het aantal vluchtelingen uit Oekraïne is ruim een maand na het begin van de oorlog opgelopen tot meer dan 4 miljoen. Volgens VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR zijn het er 4,019 miljoen. Daarnaast zijn er nog miljoenen Oekraïners ontheemd in eigen land
De teller stond twee weken geleden op 3 miljoen. Het leeuwendeel is naar Polen gevlucht, anderen naar buurlanden als Roemenië, Moldavië, Hongarije en Slowakije. De Poolse grenswacht heeft inmiddels 2,34 miljoen mensen doorgelaten, van wie er honderdduizenden naar landen in West-Europa zijn getrokken.
Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) wil asielzoekers en Oekraïense vluchtelingen wel huisvesten in leegstaande rijksgebouwen, maar alleen als die voor langere tijd beschikbaar zijn. De meeste rijksgebouwen moeten flink verbouwd worden om als woonruimte te kunnen dienen. Het heeft volgens het COA weinig zin om daar miljoenen euro’s in te steken als de ruimte maar voor beperkte tijd gebruikt kan worden, zegt een woordvoerster.
De Duitse minister van Economische Zaken en Klimaat Robert Habeck heeft de eerste fase van een gasnoodplan afgekondigd. Die waarschuwingsfase geldt als voorzorgsmaatregel vanwege mogelijke leveringsproblemen van gas. Die kunnen ontstaan als Rusland de gaskraan dichtdraait wanneer landen hun gasrekening niet in roebels betalen. Daarmee heeft het land gedreigd.
De Oekraïense hoofdstad Kiev is in de nacht van dinsdag op woensdag niet beschoten, maar aan de rand van de stad wordt volgens locoburgemeester Mikola Povoroznik nog wel gevochten. Het was volgens hem daarom een relatief rustige nacht. Dinsdag kondigde Rusland aan het offensief in het noorden van Oekraïne op een laag pitje te zetten.
De aankondiging was op de dag van onderhandelingen in Istanbul tussen Oekraïne en Rusland over beëindiging van de oorlog. Beide partijen lieten zich positief uit na de eerste gespreksronde. Het is onduidelijk wanneer de volgende ronde is.
In het zuidoosten van Oekraïne hebben volgens de plaatselijke, pro-Russische autoriteiten Oekraïense strijdkrachten met artillerie een woonwijk in de stad Donetsk beschoten. Daarbij zijn een paar flatgebouwen getroffen en is een dode gevallen. Vier mensen raakten gewond, berichtte de leiding van de ‘Volksrepubliek’ Donetsk. Donetsk is sinds 2014 in handen van pro-Russische separatisten. Kort voor de Russische aanval op Oekraïne erkende het Kremlin de provincie Donetsk en de aangrenzende provincie Loehansk als onafhankelijke staten.
In een Russisch munitiedepot zijn grote explosies geweest en vier mensen gewond geraakt. De explosies waren bij het dorp Krasni Oktiabr, 12 kilometer van de Oekraïense grens. Omwonenden verspreidden op sociale media beelden van de ontploffingen.
De autoriteiten stellen een onderzoek in naar de oorzaak. Een betrokkene zei tegen het Russische persbureau RIA Novositi dat de explosies zijn veroorzaakt door een brand in een magazijn die was ontstaan als gevolg van een menselijke fout. Het is onduidelijk of de ontploffing te maken heeft met de oorlog in Oekraïne die circa 40 kilometer zuidelijker bij Charkov woedt.
Het Westen zal zich hoe dan ook moeten blijven verstaan met Rusland, betoogt Ruslandkenner Hans Oversloot in dit opinieartikel.
Britse huishoudens moeten rekening houden met een grote financiële klap door de oorlog in Oekraïne. Daarvoor heeft Andrew Bailey, hoofd van de Bank of England, gewaarschuwd in de Britse zakenkrant Financial Times. De invasie van Rusland in Oekraïne zou het oplopen van de kosten voor levensonderhoud verergeren. Vooral de energieprijzen gaan hard omhoog. Hier voorziet Bailey zelfs een grotere toename dan in enig jaar in de jaren zeventig.
Het centralebankhoofd deed de uitspraken bij een evenement van een denktank in Brussel. Hij voegde eraan toe dat hij niet hoopt dat de problemen de komende jaren aanhouden, zoals destijds het geval was. In de jaren zeventig steeg de inflatie tot ongekende hoogte nadat de Arabische leden van oliekartel OPEC landen die Israël hadden gesteund in de Jom Kippoer-oorlog een embargo oplegden op ruwe olie.
Bailey waarschuwde ook voor het economische fenomeen stagflatie. Dat komt voor als de economie vertraagt en de inflatie snel stijgt. De inflatie in het Verenigd Koninkrijk kwam in februari uit op 6,2 procent, het hoogste niveau in dertig jaar. De Bank of England verwacht dat de oorlog in Oekraïne de inflatie verder omhoog zal duwen naar zo’n 8 procent in het tweede kwartaal. In het najaar kan de inflatie nog verder doorstijgen, als de energieprijzen ook blijven toenemen.
Volgens Bailey hebben de Verenigde Staten minder last van de stijgende energieprijzen dan het Verenigd Koninkrijk en Europa, omdat de Amerikanen meer eigen gas produceren en minder afhankelijk zijn van andere landen.
Forum voor Democratie is donderdag niet aanwezig bij de videotoespraak van de Oekraïense president Volodimir Zelenski in de Tweede Kamer, meldt de partij op Twitter. FVD is het er niet mee eens dat een buitenlands staatshoofd in de Kamer het parlement toespreekt. De partij is ook niet bij het debat achteraf.
Volgens FVD is „direct na zo’n toespraak van een vermoedelijk zeer emotioneel betrokken president … die ongetwijfeld aanspraak zal maken op gevoelens van medeleven en verhevigde dadendrang, niet het moment voor reflectie”. De partij benadrukt in een statement dat in de Kamer de oorlog „met rust en distantie” besproken moet worden.
Het standpunt van FVD over wat de partij „de situatie in Oekraïne” noemt, is „genoegzaam bekend en reeds uitvoerig toegelicht”, zo valt in het statement te lezen. FVD is de enige partij in de Tweede Kamer die de Russische inval in Oekraïne niet wil veroordelen. Partijleider Thierry Baudet werd er door andere politici in een debat over de oorlog van beschuldigd „wartaal” en „Kremlinpropaganda” uit te slaan.
Russische troepen die in Oekraïne vechten hebben verboden antipersoonsmijnen gebruikt in de oostelijke regio van Charkov, zegt Human Rights Watch (HRW). De mensenrechtenorganisatie baseert die beschuldiging op verklaringen van Oekraïense explosievenopruimingstechnici, die maandag antipersoonsmijnen zouden hebben gelokaliseerd.
Het Rode Kruis definieert antipersoonsmijnen als „landmijnen ontworpen om te exploderen door de aanwezigheid, de nabijheid van ofwel het contact met een persoon en die ertoe bestemd zijn een of meer personen buiten gevecht te stellen, letsel toe te brengen of te doden”.
Het internationale mijnverbodsverdrag van 1997 verbiedt het gebruik, de productie, de aanleg van voorraden en de overdracht van antipersoonsmijnen volledig. Rusland behoort niet tot de 164 landen die zich bij het verdrag hebben aangesloten, Oekraïne sinds 2006 wel. Van Rusland is bekend dat het - in tegenstelling tot Oekraïne - dergelijke landmijnen bezit.
De mijn die door Rusland wordt gebruikt is volgens HRW een nieuw ontwikkeld type genaamd POM-3, ook bekend als ‘Medallion’, dat uitgerust is met een seismische sensor om een naderende persoon te detecteren en een explosieve lading in de lucht te werpen. De daaropvolgende ontploffing kan binnen een straal van 16 meter mensen verwonden of zelfs doden. De POM-3 zou ook zijn uitgerust met een zelfvernietigingsmechanisme dat de mijn vernietigt na een vooraf ingestelde tijd, bijvoorbeeld enkele uren of dagen.
HRW zegt het gebruik van antipersoonsmijnen van Russische oorsprong te hebben gedocumenteerd in meer dan dertig landen, waaronder in Syrië (2011-2019), Oekraïne (2014-2015) en Libië (2020). Vaak viel het gebruik samen met Russische militaire aanwezigheid als een partij in die conflicten.
Een lokaal kantoor van de adviesmissie van de Europese Unie in Oekraïne (EUAM) is beschoten door Russische troepen, zegt EU-buitenlandchef Josep Borrell in een verklaring die dinsdag werd uitgegeven.
„Vandaag heeft de EU-adviesmissie Oekraïne (EUAM) geloofwaardige informatie verkregen dat de gebouwen van het kantoor in Marioepol onlangs zijn getroffen door Russische beschietingen”, zei Borrell. „Het EUAM-kantoor en de uitrusting hebben grote schade opgelopen. Er zijn geen leden of medewerkers van de missie gewond geraakt.”
VN-voedselchef David Beasley zei dinsdag dat de oorlog in Oekraïne de inspanningen van het Wereldvoedselprogramma (WFP) om wereldwijd zo’n 125 miljoen mensen te voeden dreigt te verwoesten. Volgens Beasley is Oekraïne door de oorlog veranderd „van de graanschuur van de wereld tot de broodtrommel van de wereld”.
Beasley zei ook dat de voedselcrisis wordt verergerd door een gebrek aan kunstmestproducten uit Belarus en Rusland. „Als je de gewassen geen kunstmest geeft, zal je opbrengst met minstens 50 procent afnemen. Dus we kijken naar wat de komende maanden een catastrofe kan zijn bovenop een catastrofe”, zei hij. De voedselcrisis kan dan ook „verder gaan dan wat we sinds de Tweede Wereldoorlog hebben gezien”, aldus Beasley.
Voor de Russische invasie van Oekraïne op 24 februari worstelde het WFP al met hoge brandstof- en voedselprijzen, zei Beasley. Daardoor werd het voedselprogramma gedwongen de rantsoenen voor miljoenen mensen te verlagen in landen als Jemen, waar de bevolking door een jarenlange burgeroorlog al kampt met enorme voedseltekorten.
Beasley waarschuwde dat als het conflict in Oekraïne niet wordt beëindigd, „de wereld een hoge prijs zal betalen. Het laatste wat we willen doen, is dat het Wereldvoedselprogramma voedsel bij hongerige kinderen weghaalt om het aan van honger omkomende kinderen te geven.”
Volgens de Oekraïense president Volodimir Zelenski zijn er dinsdag „positieve signalen” gekomen uit de Russisch-Oekraïense onderhandelingen in Turkije, hoewel Oekraïne nog niet van plan is zijn militaire inspanningen te verminderen. Dat zei Zelenski in een op Telegram geplaatste videoboodschap.
„We kunnen zeggen dat de signalen die we opvangen positief zijn, maar ze doen ons de Russische explosieven en granaten niet vergeten”, zei hij onder meer. Zelenski benadrukte dat hij geen redenen ziet de woorden te geloven van „vertegenwoordigers van een land dat blijft vechten met de bedoeling om ons te vernietigen”. Plus: „Het Russische leger is nog steeds in staat de aanvallen tegen ons land voort te zetten”, aldus Zelenski.
Er kan volgens Zelenski in ieder geval geen sprake zijn van opheffing van de internationale sancties tegen Rusland zolang de oorlog in Oekraïne voortduurt. „De kwestie van sancties kan niet eens aan de orde worden gesteld totdat deze oorlog voorbij is, totdat we terug hebben wat van ons is.”
Eerder dinsdag beloofde het Russische ministerie van Defensie een drastische vermindering van de vijandelijkheden in de richting van Kiev en de noordelijke stad Tsjernihiv. Viceminister Alexander Fomin zei tegen journalisten dat dat besluit was genomen in het licht van de voortgang die was geboekt tijdens onderhandelingen.
Ook het hoofd van de Russische delegatie Vladimir Medinski liet zich positief uit over de onderhandelingen in Turkije. Hij verklaarde dat er „substantiële discussies” plaatsvonden en dat de „duidelijke” voorstellen van Kiev met het oog op een akkoord snel onderzocht en aan president Vladimir Poetin voorgelegd zullen worden.
Lees hier het liveblog van dinsdag terug.
Advertentie