De Russische vice-minister van Defensie Alexander Fomin verklaarde dinsdag de inzet van het leger rond Kiev en de noordelijke stad Tsjernigov drastisch terug te schroeven. Op videobeelden is inderdaad te zien dat pantservoertuigen met Russische vlaggen met hoge snelheid vanuit de regio Kiev richting Wit-Russische grens rijden.

Het Kremlin presenteert de vermindering van de aanvallen op Kiev als een genereus gebaar. Om te werken aan wederzijds vertrouwen in de toekomstige onderhandelingen met Oekraïne, zo heet het. Bij de besprekingen in Istanbul zouden de partijen vooruitgang boeken. Kiev lijkt te willen afzien van NAVO-lidmaatschap, Moskou van denazificatie en demilitarisering van Oekraïne.

Vragen

De voor Rusland zeer ongewone aankondiging roept vragen op. Rusland zegt te werken aan wederzijds vertrouwen, maar staakt niet alle vijandelijkheden rond Kiev. Ook de verwoestende beschietingen van Marioepol en Charkiv blijven doorgaan. Dinsdagavond klonken nog zware explosies in Kiev. Bovendien blijft Moskou gewoon werken aan de inzet van pakweg duizend huurlingen van de Russische paramilitaire Wagnergroep.

De Oekraïense legertop reageert daarom uiterst sceptisch. De legerleiding ziet de Russische toezegging als een truc voor een tactische hergroepering van troepen. President Zelenski verklaarde geen reden te hebben de woorden te geloven van „vertegenwoordigers van een land dat blijft vechten met de bedoeling ons te vernietigen.” Ook Washington hecht weinig waarde aan de belofte van Moskou. Geen woorden, maar daden, verklaarde Blinken, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken. De VS verwachten juist zware aanvallen in de rest van Oekraïne.

De verrassende Russische aankondiging komt toch niet geheel onverwacht. Britse inlichtingendiensten maakten eind vorige week al melding van het feit dat Rusland zijn focus verlegt naar de Donbas. Rusland zou daarbij Oekraïense troepen rond de separatistische regio’s, willen insluiten door op te rukken vanuit Charkiv in het noorden en Marioepol in het zuiden. Rusland zou daarmee proberen Oekraïne in tweeën te delen.

Uitputting

De hardnekkige Oekraïense weerstand ten noordwesten van Kiev kan volgens militair analisten wel eens een beslissende omslag in de oorlog blijken te zijn. Niet een genereus gebaar, maar de realiteit op het slagveld dwingt de Russen tot een koerswijziging, stellen Amerikaanse functionarissen. De Russische troepen slagen er niet in de Oekraïense hoofdstad te omsingelen. Zware verliezen en uitputting van manschappen en materieel door felle weerstand eisen hun tol.

Kiev moet echter met alle scenario’s rekening blijven houden. Het resterende Russische aanvalsvermogen blijft een bedreiging voor Kiev. Daarbij is de hoofdstad een te belangrijke prijs voor beide partijen. De verwachting is dat de Russen zich ingraven om hun posities rond de Oekraïense hoofdstad vast te houden. Ook willen de Russen voorkomen dat Oekraïne een groot deel van de militairen kan inzetten in de strijd in het oosten.

Rusland lijkt een uitweg te zoeken in de tot nu toe dramatisch verlopen oorlog. Het concentreren van de strijd in het oosten kan volgens sommige analisten betekenen dat de Russische president Poetin zijn idee om heel Oekraïne onder controle te brengen heeft laten varen. Met het verleggen van de focus naar oost-Oekraïne en het eventueel definitief inlijven van de Krim, Donetsk en Loehansk kan Poetin voor het thuisfront de oorlog toch als een overwinning verkopen.