De strijd tussen Rusland en Oekraïne duurt inmiddels bijna twee weken. Volg het laatste nieuws in dit liveblog.
Advertentie
Niet alleen de burgerbevolking vindt veilig onderdak in Nederland, ook Oekraïense tulpen worden naar ons land gehaald.
Rusland gaat in de nabije toekomst „modern” militair materieel leveren aan Belarus. Een woordvoerder van de Belarussische president Alexandr Loekasjenko meldde dat nadat het staatshoofd in Moskou vijf uur lang had gesproken met president Vladimir Poetin. Details werden niet gegeven.
De twee bondgenoten kwamen volgens het Belarussische persbureau ook overeen elkaar te blijven ondersteunen in het licht van de westerse sancties die beide landen opgelegd hebben gekregen.
Eerder op de dag beschuldigde Oekraïne Rusland ervan Belarus bij de oorlog tegen Oekraïne te willen betrekken door in Belarus onder valse vlag dorpen aan te vallen. Russische gevechtsvliegtuigen die uit het Oekraïense luchtruim kwamen zouden vrijdag dorpen in Belarus hebben aangevallen. Die „provocatie” zou volgens Kiev als doel hebben Belarus in de oorlog in het buurland te betrekken.
Rusland heeft duizenden militairen via Belarus Oekraïne ingestuurd, maar er zijn vooralsnog geen aanwijzingen dat Belarussische militairen daar actief zijn.
Met de ontvoering van de burgemeester van de Zuid-Oekraïense stad Melitopol hebben de Russische bezetters internationaal recht geschonden, vindt Oekraïne. Russische troepen zouden hem hebben meegenomen omdat hij niet wilde meewerken met de vijand.
Het gijzelen van burgers in een oorlog is een oorlogsmisdaad, aldus het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken. Op Telegram is een video te zien waarop soldaten een man met een zak over zijn hoofd vasthouden. Rusland heeft nog niets gezegd over het lot van burgemeester Ivan Fedorov.
Melitopol, dat ongeveer 150.000 inwoners telt, viel na de Russische invasie al vrij snel onder Russische controle. Begin maart demonstreerden honderden burgers tegen de bezetting.
Door de oorlog zijn er twee soorten kerken in Oekraïne ontstaan: vluchtende gemeenten en helpende. Dat concludeert directeur Geert-Jan Noorman van Friedensstimme uit berichten die hij uit Rusland krijgt.
Directeur Attila Daray van stichting Dorcas in Roemenië zag de afgelopen weken duizenden vluchtelingen uit Oekraïne zijn land binnenkomen. „Af en toe was het een gekkenhuis hier”, zegt hij in zijn kantoor in de stad Cluy-Napoca.
De toestand in de al bijna twee weken omsingelde Oekraïense havenstad Marioepol is „wanhopig”, zegt Artsen zonder Grenzen (AzG). Het hoofd van de organisatie in het Zwitserse Genève roept op tot onmiddellijke actie om een „onvoorstelbare tragedie” te voorkomen.
Meer dan 200.000 inwoners van de strategisch gelegen stad die willen vluchten zitten als ratten in de val, nu evacuatie door aanhoudende Russische beschietingen nauwelijks mogelijk blijkt. De stad zit zonder water, stroom en verwarming en de voedselvoorraden raken op. Een stadsbestuurder zei vrijdag dat de stad eigenlijk niet meer bestaat door alle verwoesting. Toevoerlijnen zijn afgesneden.
Topman Stephen Cornish van AzG wijst erop dat een belegering een middeleeuwse praktijk is die om goede redenen is verboden in het oorlogsrecht. Ook in andere steden zoals Charkov zijn burgers volgens hem doelwit. AzG heeft ongeveer honderd medewerkers in Oekraïne, maar vanwege het geweld op zo veel plekken kunnen de teams maar beperkt hulp verlenen.
De autoriteiten in Marioepol schatten dat bijna 1600 burgers zijn gedood, terwijl er nog veel lichamen onder het puin liggen. Afgelopen week werd er een kinderziekenhuis en kraamkliniek gebombardeerd waarbij drie mensen omkwamen. Dat was een echte schok voor onze menselijkheid, aldus Cornish. Hij begrijp niet hoe dat kan worden toegestaan. „Dit is simpelweg onaanvaardbaar in moderne tijden.”
Als supermarkten geen hogere inkoopprijzen gaan betalen voor eieren, wordt het onzeker of ze met Pasen nog wel te koop zijn. Daarvoor waarschuwen de landelijke organisaties van pluimveehouders. Door de oorlog in Oekraïne zijn de voerkosten zo hard gestegen dat de boeren geld moeten toeleggen op ieder ei. Als dat te lang duurt is het voor hen onhoudbaar om nog eieren te blijven leveren, stelde de vakgroep pluimveehouderij van boerenorganisatie LTO vrijdag.
YouTube blokkeert wereldwijd met onmiddellijke ingang kanalen die banden hebben met door de Russische staat gefinancierde media. Het Amerikaanse bedrijf verwijst daarbij naar zijn beleid dat inhoud verbiedt die goed gedocumenteerde gewelddadige gebeurtenissen ontkent of bagatelliseert.
De populairste streamingdienst ter wereld benadrukt dat de Russische invasie van Oekraïne onder dat beleid valt. YouTube verwijdert ook inhoud over de Russische invasie in Oekraïne die dit beleid schendt, aldus een woordvoerder.
De EU schorst bepaalde handels- en economische privileges die Rusland geniet, verbiedt de export vanuit de EU van luxueuze goederen naar Rusland en verbiedt de import van goederen van Russisch ijzer en staal. De nieuwe sancties tegen Rusland vanwege de aanhoudende strijd in Oekraïne zijn gecoördineerd met de Verenigde Staten en andere bondgenoten uit de G7, de zeven rijkste westerse landen.
„Morgen nemen we een vierde pakket maatregelen om Rusland verder te isoleren en de middelen te onttrekken die Rusland gebruikt om deze barbaarse oorlog te financieren”, zei voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie na afloop van een EU-top in Versailles. Ook pakt de EU het gebruik van cryptovaluta aan waarmee sancties worden omzeild.
Eerder vrijdag zei de Amerikaanse president Joe Biden dat de Verenigde Staten de status van „permanente normale handelsbetrekkingen” van Rusland gaat intrekken, waarmee Rusland een zelfde behandeling zou krijgen als bijvoorbeeld Noord-Korea of Iran. Ook doen de Amerikanen Russische wodka, diamanten en visproducten zoals kaviaar in de ban.
Door Rusland de belangrijke handelsstatus te ontnemen wordt in navolging van de VS ook voor de EU de weg vrijgemaakt om tarieven op te leggen op een breed scala aan Russische goederen. Ook zei Von der Leyen dat het lidmaatschap van Rusland van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank zal worden opgeschort.
Als eerste stap wordt de import van ijzeren en stalen goederen verboden. Later wil de EU ook Europese investeringen in de Russische energiesector blokkeren.
Advertentie
De Europese Commissie wil het budget van het fonds waaruit ze wapens en militair materieel voor Oekraïne bekostigt verdubbelen. De zogeheten Europese Vredesfaciliteit wordt van 500 miljoen euro opgetrokken tot een miljard euro, als het aan buitenlandchef Josep Borrell ligt. De Duitse bondskanselier Olaf Scholz verwacht dat de lidstaten het voorstel zullen goedkeuren, zei hij na afloop van een tweedaagse EU-top in Versailles.
„Ik geloof niet dat iemand denkt dat Borrell het verkeerd heeft als hij zegt dat de EU verder moet gaan op dit gebied”, aldus Scholz. En „dit bedrag ligt op tafel”.
Na de Russische invasie in Oekraïne besloot de EU voor het eerst een land in oorlog militaire steun te bieden, waarvoor 500 miljoen euro werd uitgetrokken. Daarvan was 450 miljoen bedoeld voor wapentuig, de rest voor bijvoorbeeld brandstof en EHBO-trommels.
Maar overeenstemming over het nieuwe plan is nog niet verzekerd. Premier Mark Rutte weet van niets. „Ik zag die 500 miljoen euro ook voorbijkomen” in de pers, maar „hier hebben we het vandaag echt niet over gehad”, zei hij bij vertrek uit Versailles.
De Nederlandse premier is ook niet onmiddellijk te vinden voor het vergroten van de ‘vredesfaciliteit’, die wordt gevuld met bijdragen van de lidstaten. „Daar moet de commissie naar kijken binnen de bestaande fondsen natuurlijk. We gaan niet meer geld” uittrekken, aldus Rutte.
De EU-leiders willen hoe dan ook meer werk maken van defensie. Ze hebben de commissie gevraagd in kaart te brengen in welke benodigdheden daarvoor de EU-landen te weinig geld steken. Half mei moet het dagelijks bestuur van de unie voorstellen doen om die gaten en achterstanden weg te werken.
Pogingen van Rusland om geharde Syrische strijders te rekruteren voor stedelijke gevechten in Oekraïne zouden volgens een hoge functionaris van het Amerikaanse ministerie van Defensie tot nu toe vruchteloos zijn. Ook heeft het ronselen volgens hem niet geleid tot de komst van troepen, meldde hij vrijdag volgens Amerikaanse media.
De Wall Street Journal berichtte begin deze week over de rekruteringspogingen en verwees daarbij naar berichten op een Syrische nieuwswebsite. De site stelde dat Rusland de Syrische vrijwilligers tussen de 200 en 300 dollar heeft geboden om naar Oekraïne te gaan en „daar als bewaker ingezet te worden” voor een periode van telkens zes maanden. Amerikaanse regeringsfunctionarissen bevestigden het ronselen.
De Russische president Vladimir Poetin gaf eerder vrijdag groen licht om maximaal 16.000 vrijwilligers uit het Midden-Oosten samen met door Rusland gesteunde rebellen in te zetten om in de Oekraïense Donbas-regio te vechten. „Als je ziet dat er mensen zijn die uit eigen beweging, niet voor geld, willen komen om de mensen in Donbas te helpen, dan moeten we ze geven wat ze willen en ze helpen om naar het conflictgebied te gaan”, aldus Poetin.
Een adviseur van de Oekraïense president Volodimir Zelenski noemde deze stap een teken van zwakte van het Russische leger. „Waar is het machtige Russische leger als ze niet zonder Syriërs kunnen? Als ze willen dat wij ook 16.000 Syriërs doden, laat ze dan komen”, zei hij tijdens een briefing op televisie.
Bij de Verenigde Naties is niets bekend over biologische wapens die in Oekraïne worden geproduceerd. Het hoofd van het VN-bureau voor ontwapeningszaken heeft dat gezegd tijdens spoedberaad van de VN-Veiligheidsraad. Die is bijeen op verzoek van Rusland om „de militaire biologische activiteiten van de VS op het grondgebied van Oekraïne” te bespreken. Voor die bewering heeft Moskou geen hard bewijs aangedragen.
VN-functionaris Izumi Nakamitsu wees erop dat situaties als de oorlog in Oekraïne aantonen dat het internationale verbod op biologische wapens moet worden versterkt. Hij waarschuwde voor dagelijks toenemende risico’s op een ongeluk in een van de Oekraïense kerncentrales.
De Verenigde Staten noemden de Russische aantijging eerder propaganda en een mogelijk voorwendsel voor het Kremlin om zelf biologische of chemische wapens in te zetten in Oekraïne. In de Veiligheidsraad zei de Amerikaanse gezant dat Oekraïne geen biologische wapens maakt en de VS geen geld in biologische laboratoria in dat land steekt. Oekraïne zei dat zelf eerder ook al.
Volgens het Russische ministerie van Defensie zouden de VS 200 miljoen dollar hebben geïnvesteerd in laboratoria in Oekraïne, als onderdeel van een „biologisch oorlogsprogramma”. Het ministerie publiceerde documenten om die bewering te onderbouwen, maar die zijn niet op hun echtheid te verifiëren.
Het is de achtste spoedvergadering van het machtigste VN-orgaan sinds de Russische invasie in Oekraïne, maar de eerste die door Rusland is aangevraagd.
Voor Oekraïense vluchtelingen zijn de boottochten naar de Waddeneilanden gratis. Rederij Doeksen biedt vanuit de haven van Harlingen vrije overtochten naar Terschelling en Vlieland. Inmiddels zijn de eerste vluchtelingen op Terschelling gearriveerd, meldt de rederij.
Rederij Wagenborg biedt gevluchte Oekraïners een vrije overtocht naar Ameland en Schiermonnikoog. Directeur Ger van Langen van Wagenborg Passagiersdiensten heeft al een aanvraag van een Oekraïense familie voor een overtocht naar Ameland gehonoreerd. „We volgen de landelijke richtlijn zoals die ook in het openbaar vervoer geldt”, zegt Van Langen.
Doeksen heeft 3000 euro overgemaakt aan Giro555. Dit bedrag is de opbrengst van de veiling van gevonden voorwerpen uit de jaren 2020 en 2021. Jaarlijks worden de gevonden voorwerpen die niet zijn afgehaald geveild en de opbrengst wordt geschonken aan een goed doel. Daarnaast steunt Doeksen met een donatie van 2000 euro het plaatselijke goede doel OpvangOekraïne-Terschelling, een lokaal initiatief waarmee de bewoners van Terschelling spullen en boodschappen voor de vluchtelingen bekostigen.
Naarmate de oorlog in Oekraïne voortduurt, komt ook buurland Moldavië vaker in het nieuws. Vanwege de opvang van duizenden gevluchte Oekraïners, maar ook omdat Russische troepen in het zuiden van Oekraïne oprukken richting Odessa.
Rusland probeert bondgenoot Belarus bij de oorlog tegen Oekraïne te betrekken door in Belarus onder valse vlag dorpen aan te vallen. De Russische actie moest lijken op een Oekraïense operatie om zo een reactie van Belarus uit te lokken, meent Oekraïne over de „provocatie”.
Tijdens de aanval van Russische straaljagers was de Belarussische leider Alexandr Loekasjenko op bezoek bij de Russische president Vladimir Poetin in Moskou, benadrukte een adviseur van de Oekraïense president Volodimir Zelenski.
Moskou gaf niet onmiddellijk commentaar op een eerdere verklaring van de Oekraïense grensbewaking dat Belarussische grensdorpen waren gebombardeerd door Russische gevechtsvliegtuigen om voor de regering in Minsk een reden te creëren zich bij de Russische oorlog tegen Oekraïne aan te sluiten.
Volgens het Oekraïense luchtmachtcommando zouden Russische vliegtuigen zijn opgestegen vanaf een Belarussisch vliegveld, daarna over Oekraïne zijn gevlogen, vervolgens zijn omgedraaid en het Belarussische Kapan hebben beschoten. De Oekraïense minister van Defensie gaf vervolgens de „garantie” dat de Oekraïense strijdkrachten geen agressieve acties tegen Belarus uitvoerden of van plan zijn.
Schiphol zet vanaf komende maandag op het hoofdkantoor en in de terminal de verwarming 1 graad lager. Het bedrag dat daarmee in de komende maanden wordt bespaard aan gas gaat naar Giro555, dat geld inzamelt voor hulp aan Oekraïne.
Een woordvoerster zegt dat de actie direct is ingegeven door de oorlog in Oekraïne. „We vroegen ons af wat wij konden doen en hebben dit bedacht”, zegt ze. Volgens haar loopt de actie in elk geval in maart en april: „De ervaring leert dat er dan nog wordt gestookt en dat we met 1 graad lager dus verschil kunnen maken.” Maar een echte einddatum voor de stookactie is er niet, dat hangt ook af van de buitentemperatuur. Hoeveel de luchthaven denkt te kunnen besparen en dus kan overmaken aan Giro555 is daarom ook nog niet te zeggen.
Schiphol is al langer bezig zijn energieverbruik terug te dringen. De elektriciteit op de luchthaven komt van windenergie en een groot gedeelte van de terminal, de meeste pieren en een aantal kantoren hebben warmte-en-koudeopslag, een duurzaam systeem dat energie in de vorm van warmte en koude opslaat in de bodem.
De Verenigde Staten komen met zwaardere sancties tegen Rusland vanwege de aanhoudende strijd in Oekraïne. President Joe Biden heeft gezegd dat voor Rusland de status van „permanente normale handelsbetrekkingen” ingetrokken gaat worden, waarmee Rusland een zelfde behandeling zou krijgen als bijvoorbeeld Noord-Korea. Ook doen de Amerikanen Russische wodka, diamanten en visproducten zoals kaviaar in de ban.
Door Rusland de belangrijke handelsstatus te ontnemen wordt de weg vrijgemaakt voor de VS om tarieven op te leggen op een breed scala aan Russische goederen. Dit kan Biden overigens niet alleen doen. Ook het Amerikaanse Congres moet instemmen. Nancy Pelosi, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, heeft al laten weten dat hieraan wordt gewerkt. Zowel de Democraten als Republikeinen zouden het wegnemen van de handelsstatus steunen.
De importban die daarnaast is afgekondigd beslaat slechts een fractie van de Amerikaanse invoer uit Rusland, maar is wel gericht op iconische Russische producten. Volgens Biden zijn de maatregelen bedoeld als nieuwe klap voor de Russische economie. Hij hoopt Rusland zo te straffen en te bewegen om te stoppen met de invasie van Oekraïne.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski vindt dat de Europese Unie meer moet doen, nu de hoop op versnelde toetreding van Oekraïne tot het Europese blok is vervlogen.
„De Europese Unie zou meer moeten doen. Ze moet meer doen voor ons, voor Oekraïne”, zei Zelenski in een video op Telegram, na afloop van een Europese top in Versailles waar de Russische oorlog tegen Oekraïne centraal stond. „De beslissingen van politici moeten overeenkomen met de stemming bij hun volk”, zei hij. De president leek daarmee te suggereren dat Europese leiders de wens van Oekraïne voor een snel EU-lidmaatschap te formeel bekijken, terwijl Europese burgers daar minder moeilijk over zouden doen.
Nederland en veel andere EU-lidstaten willen geen bochten afsnijden in de loodzware en langdurige toetredingsprocedure. Polen en onder meer de Baltische staten wilden wel tegemoetkomen aan de vurige wens van Oekraïne om zo snel mogelijk toe te treden tot de EU. Zij gunden het door Rusland binnengevallen land de status van kandidaat-lid.
De Russische mediawaakhond heeft de toegang tot Instagram in Rusland beperkt. Voor de inwoners valt daarmee opnieuw een sociaal medium weg. Facebook en Twitter kregen eerder een verbod opgelegd.
De stap van toezichthouder Roskomnadzor komt kort nadat openbaar aanklagers een zaak zijn gestart tegen moederbedrijf Meta omdat het op Facebook en Instagram uitlatingen zoals „dood aan de Russische bezetters” tijdelijk toelaat. Oproepen tot geweld tegen burgers blijven verboden.
„Het sociale medium Instagram verspreidt materiaal dat bestaat uit oproepen tot geweld tegen burgers van Rusland, inclusief het legerpersoneel”, zegt Roskomnadzor over het besluit. De aanklagers in Rusland willen het moederbedrijf op de lijst van extremistische organisaties laten plaatsen. De chatapp WhatsApp werkt nog wel in Rusland.
De belaagde Oekraïense hoofdstad Kiev heeft genoeg essentiële goederen voor de komende twee weken, terwijl de aanvoerroutes open blijven. Burgemeester Vitali Klitsjko heeft ook gezegd dat er nog steeds elektriciteit, verwarming, gas en water is, wat bijvoorbeeld al dagenlang niet meer het geval is in de zuidelijke havenstad Marioepol.
In de buitenwijken van Kiev wordt gevochten, terwijl Russische troepen oprukken naar de stad met nu nog een kleine 2 miljoen inwoners. Volgens Oekraïne wil Rusland Kiev omsingelen en daarna innemen. De zorgen nemen toe nu het stilstaande Russische konvooi ten noorden van de stad uiteen is gevallen en zich over de regio heeft gespreid.
Een adviseur van president Volodimir Zelenski heeft gezegd dat Russische troepen steeds minder grondgebied veroveren, terwijl de Oekraïense strijdkrachten bezig zijn met tegenaanvallen bij onder meer Kiev en Charkov, de tweede stad van het land.
De burgemeester van Kiev en zijn broer Vladimir, beiden oud-boksers, zeggen dat ongeveer de helft van de bevolking vanwege de oorlog is vertrokken, maar ook mensen terugkeren om de stad te beschermen. In heel Oekraïne dragen burgers bij aan de bescherming van hun land ter ondersteuning van hun eigen leger. Sommige mensen keren daarvoor terug vanuit het buitenland.
Bij meerdere opvanglocaties voor Oekraïense vluchtelingen zijn inmiddels mensen gearriveerd. Zo zijn in Rotterdam al zeker 281 vluchtelingen uit Oekraïne aangekomen.
Vluchtelingen die arriveren bij de noodopvanglocatie in sporthal de Wielewaal worden direct overgebracht naar een hotel, aldus wethouder Vincent Karremans in een brief. Er zijn op het moment ruim 300 bedden in hotels in Rotterdam beschikbaar voor Oekraïners. Vluchtelingen kunnen ook in de sporthal verblijven, bijvoorbeeld als ze zo laat zijn aangekomen dat ze niet nog verder willen reizen.
In Rotterdam worden ook vluchtelingen opgevangen op een cruiseschip in de Schiehaven dat daar al lag voor de opvang van asielzoekers. Zaterdag komt er ook een schip in de Scheepmakershaven beschikbaar en vanaf volgende week zal ook een derde schip in de Coolhaven vluchtelingen kunnen opvangen. Het gaat in totaal om ruim 350 plekken.
In Amsterdam zijn de 300 plekken in het A&O Hostel en Savoy Hotel inmiddels bezet, en ook een ander hotel met 250 plekken loopt langzaam vol. In de RAI is een centrale opvangplek gemaakt, waar vluchtelingen worden opgevangen, geregistreerd en doorverwezen naar een plek, binnen of buiten de regio Amsterdam. Vanaf de opening in de nacht van woensdag op donderdag tot vrijdagochtend kwamen er zo’n 170 mensen binnen. „Je ziet dat er elk moment mensen binnen komen druppelen”, aldus een woordvoerder van de gemeente. Begin volgende week komt het totaal aan opvangplekken in de Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland ongeveer op 2000, waarvan 1400 in Amsterdam zelf.
In de provincie Utrecht zijn tot dusver meer dan 600 Oekraïners aangekomen, aldus een woordvoerder van de Veiligheidsregio. Noord-Holland Noord vangt ongeveer honderd Oekraïners op en in Friesland zijn 29 plekken in gebruik.
Bij zalencentrum MECC in Maastricht zijn vanaf donderdag ruim vierhonderd plekken voor vluchtelingen beschikbaar.
Vrijdagochtend hadden zich veertien mensen gemeld, laat een woordvoerder van de Veiligheidsregio Zuid-Limburg weten. In Nijmegen komen de eerste vluchtelingen naar verwachting zaterdag aan, aldus de gemeente in een oproep aan mensen om zich te melden als vrijwilliger.
Andere gemeenten kondigen vrijdag de opening aan van locaties voor de opvang van gevluchte Oekraïners. Zo komen er in het Friese Grou 170 plekken vrij in een hostel, meldt de gemeente Leeuwarden. In Hendrik-Ido-Ambacht (Zuid-Holland) wordt een voormalige gymzaal ingericht voor de komst van vluchtelingen. Dit gaat om een crisisopvang. De gemeente zoekt vrijwilligers voor de opvanglocatie, evenals tolken.
In steeds meer plaatsen worden opvangplekken voor Oekraïense vluchtelingen klaargemaakt. De regio’s Haaglanden, Utrecht, Noord-Holland Noord, Gelderland-Zuid en Friesland hebben nu de eerste duizend plekken gevonden, zoals het Rijk had gevraagd. Limburg-Noord en Groningen zijn er bijna.
In de provincie Utrecht zijn momenteel bijna 1300 plekken beschikbaar, maar de veiligheidsregio telt de 300 noodopvangplekken in de Jaarbeurs daar niet in mee. Iets meer dan 600 vluchtelingen worden momenteel opgevangen in Utrecht. Haaglanden laat weten dat „meer dan duizend opvangplekken zijn gerealiseerd”. Een woordvoerder wil niet zeggen hoeveel mensen er momenteel worden opgevangen, „op het moment dat ik dat zeg is het al achterhaald”.
Noord-Holland Noord heeft nu duizend opvangplekken beschikbaar. De regio vangt momenteel ongeveer honderd Oekraïners op. In Friesland zijn 29 van de duizend plekken in gebruik.
De regio Gelderland-Zuid laat weten: „we maken nu 1000 plekken gereed, in Nijmegen, Beuningen en Zaltbommel.” In de komende dagen kunnen de eerste Oekraïners er terecht. „Nu deze drie locaties helder zijn, kijken we verder naar de volgende plekken die op korte termijn gereedgemaakt kunnen worden.”
In de provincie Groningen is „concreet zicht op de beloofde duizend plekken”. Ze zijn nog niet allemaal beschikbaar. „Dat hoeft ook niet omdat het deel dat wel nu beschikbaar is, nog niet bezet is. Er worden nu zo’n 250 mensen opgevangen”, laat de veiligheidsregio weten.
Limburg-Noord komt „na het weekend” uit op meer dan duizend plekken. Een sporthal in Horst is beschikbaar als eerste noodopvang. Daar kunnen ongeveer 150 mensen terecht. Vanaf zaterdag kunnen ruim honderd Oekraïners terecht in een hotel in Arcen.
Zeeland heeft nog geen aantallen, maar zegt dat het doel van duizend opvangplekken haalbaar is.
Elke veiligheidsregio heeft de opdracht gekregen om op korte termijn duizend opvangplekken te regelen. In de komende tijd moeten daar nog eens duizend plekken bij komen.
De opvang van Oekraïense vluchtelingen zal om heftige en grote keuzes gaan vragen. Er zullen af en toe harde beslissingen moeten worden genomen, die niet iedereen goed zullen bevallen. Dat zal niet altijd fijne discussies opleveren. Dat verwacht Hubert Bruls, voorzitter van het Veiligheidsberaad en burgemeester van Nijmegen.
Bruls: „Iedereen is nu met de beste bedoelingen bezield en dat is mooi, maar het gaat langer duren dan een paar weken. We weten niet hoeveel vluchtelingen naar Nederland komen. Het kunnen er 50.000 zijn, maar misschien ook wel 100.000 of meer. En we hadden al een probleem met de opvang van asielzoekers en er is woningnood. Toch moet iedereen een plekje krijgen. Dus er komen heel veel uitdagingen op ons af en ik wil ervoor waarschuwen dat het over een paar maanden misschien niet meer allemaal zo vrolijk en mooi is.”
Bruls is er zeker van dat de veiligheidsregio’s de gevraagde 50.000 opvangplekken voor Oekraïense vluchtelingen gaan vinden. „Maar dat zijn lang niet allemaal plekken waar mensen heel lang kunnen verblijven. Dus straks moeten we wellicht vluchtelingen onderbrengen in woonwijken. Daar zal niet iedereen blij mee zijn. Toch zullen we dan misschien gaan zeggen: het gaat gewoon gebeuren, want het moet.”
De 25 burgemeesters van het Veiligheidsberaad, voorzitters van de veiligheidsregio’s, onderhouden het contact met het kabinet over de opvang van Oekraïners. Ook zullen de burgemeesters onderling „de pijn gaan verdelen”, zodat elke regio een evenredig deel van de opvang op het bordje krijgt. „In Nijmegen hebben we onderwijs georganiseerd voor de kinderen van de Afghaanse vluchtelingen, dus wij weten hoe het werkt. Maar voor veel gemeenten zal het hoofdbrekens gaan kosten. Ook zulke dingen kunnen we via het beraad delen.”
Het Russische leger zou de stadsgrenzen van Kiev inmiddels zijn genaderd. Burgemeester Vitali Klitsjko moet zijn stad door de oorlog loodsen. De inwoners zijn er volgens hem klaar voor.
Oekraïners die nu bij iemand in huis worden opgevangen, gaan op termijn naar een locatie die door de overheid is gefaciliteerd. Volgens staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) „ligt het voor de hand” dat dit „op een gegeven moment” zal gebeuren. Wanneer dit precies aan de orde is, zei de staatssecretaris niet. Inmiddels hebben zo’n 25.000 gastgezinnen zich aangemeld.
Op het moment brengen organisaties als Vluchtelingenwerk, het Rode Kruis en het Leger des Heils in kaart wie een Oekraïense vluchteling in huis wil en kan opnemen. Volgens Van der Burg gaat het daarbij niet om een „volledige screening”, maar kijken de organisaties wel of bijvoorbeeld woningen geschikt zijn. Ook geven ze voorlichting aan de mensen die hulp aanbieden. „Het is niet alleen maar iets moois bieden, mensen kunnen ook te maken krijgen met lastige situaties”, zegt de staatssecretaris. Vluchtelingen zijn bijvoorbeeld getraumatiseerd door het oorlogsgeweld.
Inmiddels is van ongeveer 3300 Oekraïners bekend dat zij zich in Nederland bevinden. Zij hebben geen visum nodig, maar mogen een jaar in Nederland verblijven. In totaal heeft het Rijk ruim 8000 opvangplekken. Dit moeten er snel 25.000 worden, zegt Van der Burg. Hij zegt dat Nederland voorbereid moet zijn en dat nu nog onduidelijk is hoe de oorlog zich verder gaat ontwikkelen.
Rusland stopt de activiteiten van mediagigant Meta Platforms, moederbedrijf van Facebook, Instagram en WhatsApp, als het toestaat dat wordt opgeroepen de president van Rusland of andere bestuurders en militairen te doden. Het Openbaar Ministerie in Moskou is een onderzoek begonnen naar het aanzetten tot het vermoorden van Russen en spreekt van terroristische activiteiten.
Haatzaaien mag volgens Meta niet op de sites. Maar het bedrijf zou nu een uitzondering maken voor oproepen Russen te doden, met name president Vladimir Poetin, zijn Belarussische ambtgenoot Aleksandr Loekasjenko en militairen en bewindslieden uit Rusland.
Een woordvoerder van Meta heeft mediaberichten bevestigd dat het tijdelijk oproepen als „dood aan de Russische aanvallers” tolereert, maar geen oproepen Russische burgers te doden. De mensenrechtenorganisatie van de VN noemt de stap van het mediabedrijf „zorgwekkend”.
De Russische ambassade in de Verenigde Staten reageerde woedend op de aankondiging van Meta en riep de autoriteiten op maatregelen te nemen tegen „de extremistische activiteiten” van het bedrijf. Rusland blokkeerde vorige week al de toegang tot sociale media als Facebook en Twitter, nadat Facebook bekend had gemaakt Russische media tegen te houden in Europese landen.
Rabobank had in januari voor 400 miljoen euro aan banden met de Russische markt. Het grootste deel daarvan liep via een dochteronderneming die landbouwmachines leaset. De bank had ook nog voor 100 miljoen euro aan banden met Oekraïne. Rabobank is niet actief op de Belarussische markt.
De bank heeft daarnaast ongeveer 0,2 procent van zijn totale aandelenportefeuille belegd in Russische aandelen. Eerder maakten de andere grote Nederlandse banken ABN AMRO en ING al bekend hoeveel geld ze uit hebben staan in de landen die actief betrokken zijn bij de oorlog in Oekraïne. Bij ABN AMRO gaat het om 50 miljoen euro aan banden met de Russische markt.
Bij ING gaat het om grotere bedragen, werd al eerder bekendgemaakt. Van al het geld dat ING heeft uitstaan in Rusland of bij Russische klanten wordt zo’n 700 miljoen euro geraakt door westerse sancties. In totaal heeft de bank 5,3 miljard euro aan leningen verstrekt aan Russische klanten.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski vindt dat Oekraïne een strategisch keerpunt heeft bereikt in de oorlog met Rusland. Hij waarschuwde vrijdag wel dat het niet mogelijk is te zeggen hoe lang de gevechten, die op 24 februari uitbraken toen Russische troepen zijn land binnentrokken, nog zullen duren.
„Het is onmogelijk te zeggen hoeveel dagen nodig zijn om Oekraïne te bevrijden. Maar we kunnen wel zeggen dat we het zullen doen. Want we hebben al een strategisch keerpunt bereikt”, aldus de president in een televisietoespraak. Hij drong daarin ook aan op meer sancties van de internationale gemeenschap tegen Rusland om de druk nog verder op te voeren. Nadere uitleg over het omslagpunt dat Zelenski ziet, gaf de president niet direct.
Zelenski vindt dat de Russische president Vladimir Poetin gestraft moet worden voor het beschieten van humanitaire corridors, vluchtroutes voor burgers die beide staten overeen kwamen, bij Oekraïense steden.
In veel Nederlandse dorpen en steden, waaronder Amsterdam, Rotterdam, Den Bosch en Groningen, worden zaterdag manifestaties gehouden om stil te staan bij de oorlog in Oekraïne. De steden sluiten zich daarmee aan bij een groot aantal Europese steden die vergelijkbare bijeenkomsten organiseren.
Europese steden die meedoen zijn onder meer Brussel, Florence, Frankfurt, Gent, Milaan, Nice, Parijs, Rome, Sevilla, Stuttgart, Stockholm, Tallinn, Riga en Zagreb
Meer dan 954.000 Oekraïners zitten zonder elektriciteit, heeft het Oekraïense staatsenergiebedrijf Energoatom vrijdag bekendgemaakt. Pakweg 228.000 mensen in het land zijn afgesloten van gas. De autoriteiten in verschillende Oekraïense steden hadden eerder al gemeld dat nutsvoorzieningen niet werkten, maar concrete cijfers over hoeveel mensen waren getroffen ontbraken tot nu toe.
Minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra maakt zich zorgen over de uitspraken van Rusland dat de Verenigde Staten en Oekraïne mogelijk chemische wapens willen inzetten. De minister spreekt van „een gefabriceerd verhaal, alleen om verder te escaleren”. De retoriek van het Kremlin „past helemaal in het Russische draaiboek”, aldus Hoekstra. „Hoe krom dat in onze oren ook klinkt.”
De oostelijke Oekraïense stad Charkov ligt voortdurend onder Russisch vuur, zegt de burgemeester van de tweede stad van het land. Tot nu toe zouden volgens Ihor Terechov onder meer 48 scholen zijn vernietigd. Die informatie kon niet onafhankelijk worden geverifieerd.
Het aantal opvangplekken voor Oekraïense vluchtelingen zal nog veel verder uitgebreid moeten worden dan tot nu toe is gelukt. Momenteel worden zo’n 3000 mensen opgevangen en zijn er 6000 plekken. „Tegelijkertijd moeten we echt veel meer plekken gaan klaarzetten, want er gaan veel meer mensen komen”, zegt staatssecretaris van Asiel Eric van der Burg.
Het kabinet ziet dat de stroom mensen uit Oekraïne richting het westen „blijft toenemen”. „Polen en de andere buurlanden zitten inmiddels ook wel aan de grenzen van wat mogelijk is”, aldus Van der Burg. Hij heeft in Europees verband „heel veel contact” met die landen, en krijgt daar te horen dat ze de toeloop van vluchtelingen nog aankunnen. De mensen die doorreizen richting Duitsland en Nederland doen dat op eigen initiatief, en hun aantal zal verder toenemen.
Nederland kan, in tegenstelling tot sommige andere EU-landen „met een aantal forse ingrepen flink de afhankelijkheid van Russisch gas afbouwen”, zegt energieminister Rob Jetten. De bewindsman komt volgende week met voorstellen om „de Russische afhankelijkheid zo snel mogelijk naar nul te brengen”.
Het aantal gastgezinnen dat zich heeft aangemeld voor de opvang van Oekraïners in nood is opgelopen naar 25.000. Het burgerinitiatief Onderdak Oekraïne heeft zijn database met 8600 gastgezinnen overgedragen aan de organisatie Takecarebnb, die zich bezighoudt met de screening van de gezinnen. Takecarbnb meldde donderdag dat al ongeveer 16.000 potentiële gastgezinnen zich hebben aangemeld.
“Europa moet binnen de NAVO met de VS optrekken. Dus één front vormen. Ja, dat zal wel wat kosten.”
De Europese Unie gaat Rusland geen economische sancties opleggen die olie of gas uit dat land raken. Dat heeft de Hongaarse president Viktor Orban gezegd in een video op zijn Facebookpagina. Orban komt met zijn opmerking naar buiten terwijl de EU-leiders, onder wie Mark Rutte, bij elkaar zijn voor een top van twee dagen op het kasteel van Versailles in Frankrijk. Die bijeenkomst staat ook in het teken van de oorlog in Oekraïne.
De strijdkrachten van de rebellen in de regio Donbas hebben de plaats Volnovacha „bevrijd”, meldt de Russische generaal Igor Konasjenkov. Volnovacha is een plaats van circa 20.000 inwoners en ligt tussen de provinciale hoofdstad Donetsk en de haven Marioepol.
In Marioepol boeken „volksmilities” van de pro-Russische separatisten ook terreinwinst, zei Konasjenkov. Rusland heeft volgens de generaal bovendien met „precisiewapens voor de lange afstand” vrijdagmorgen twee Oekraïense militaire vliegvelden verwoest, in Loetsk en in Ivano-Frankivsk, beide in het westen van Oekraïne.
De Amerikaanse president Joe Biden zal later op vrijdag naar verluidt oproepen om de normale handelsbetrekkingen met Rusland te beëindigen vanwege de invasie in Oekraïne. Met die stap plaveit Biden de weg voor hogere heffingen op Russische importen. Ingewijden zeggen tegen persbureau Reuters dat hij gaat aankondigen dat hij de handelsprivileges van Rusland intrekt.
Russische troepen hebben volgens de Oekraïense president Volodimir Zelenski bij de Oekraïense havenstad Marioepol donderdag een tankaanval uitgevoerd op de plaats waar een humanitaire corridor was afgesproken. In zijn dagelijkse videoboodschap noemde Zelenski de aanval donderdagavond „je reinste terreur”.
Het tientallen kilometers lange Russische militaire konvooi dat sinds het begin van de maand even ten noorden van de Oekraïense hoofdstad Kiev stilstond, is uiteengevallen. Op satellietbeelden van het Amerikaanse bedrijf Maxar Technologies is te zien dat delen van het konvooi zich over de regio hebben verspreid.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft Oekraïne geadviseerd om gevaarlijke ziektekiemen die zijn opgeslagen in onderzoekslaboratoria in het land te vernietigen. De organisatie deed dit uit vrees dat de pathogenen zouden vrijkomen door eventuele oorlogsschade aan de gebouwen, meldt de WHO aan persbureau Reuters. Ze zouden zich dan kunnen verspreiden onder de bevolking en ziekten veroorzaken.
De WHO wilde niet zeggen wanneer ze haar aanbeveling deed of om wat voor ziektekiemen het gaat. Of Oekraïne het advies heeft opgevolgd is evenmin bekend.
De Duitse oud-bondskanselier Gerhard Schröder is in Moskou om over de oorlog in Oekraïne te overleggen. Duitse regeringsbronnen hebben berichtgeving hierover door website Politico bevestigd tegenover persbureau DPA. Donderdag zou Schröder de Russische president Vladimir Poetin hebben ontmoet.
De Europese Unie kan het al in 2027 zonder aardgas en andere fossiele brandstoffen uit Rusland stellen, denkt de Europese Commissie. Eerder deze week hield zij het nog op „ruim voor 2030” en noemde zij alleen gas.
Voorzitter Ursula von der Leyen legde de leiders van de 27 EU-landen, op een top bijeen in het Franse Versailles, donderdagavond de plannen van de commissie voor om de EU los te maken uit de greep van haar voornaamste gasleverancier. Rusland is nu nog goed voor 45 procent van het gas dat de unie invoert en levert ook olie en kolen.
Eurocommissaris Frans Timmermans was vooraf niet op de hoogte van de opmerking die Commissievoorzitter Ursula von der Leyen maakte over mogelijke toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie. Aan tafel bij Jinek vertelde Timmermans donderdagavond dat een eventueel lidmaatschap van het belaagde Oost-Europese „ongelooflijk ingewikkeld” is.
De Europese Unie gaat de banden met Oekraïne aanhalen „om Oekraïne te ondersteunen om zijn Europese pad te bewandelen”. Dat hebben de leiders van de 27 EU-landen afgesproken op hun top in Versailles. Die verwijzing ligt gevoelig, omdat premier Mark Rutte en flink wat collega’s Oekraïne niet het EU-lidmaatschap willen voorspiegelen, zoals een aantal vooral Oost-Europese landen bepleit.
Advertentie
