Het kabinet-Rutte III hield zich in medisch-ethisch opzicht behoorlijk stil. De politieke besluitvorming werd voor een belangrijk deel geparkeerd, zorgminister De Jonge kreeg in het regeerakkoord de opdracht om over allerlei medisch-ethische kwestie vooral de maatschappelijke discussie aan te wakkeren.

Intussen zou, zo luidde de tekst, de bestaande wetgeving leidend zijn.

Die tijd is voorbij: het coalitieakkoord van de regeringspartijen van Rutte IV legt de regie voor een aantal belangrijke medisch-ethische initiatiefwetten bij de Tweede Kamer. En dus slaan D66, PvdA, GroenLinks en VVD meteen hun slag. Woordvoerders van de vier partijen nemen donderdagavond plaats in het ministersvak. Van daaruit verdedigen ze hun initiatiefvoorstel waarmee de minimale vijfdaagse beraadtermijn uit de abortuswet wordt gehaald.

In haar Haagse werkkamer reageert ChristenUnie-Tweede Kamerlid Mirjam Bikker berustend op de tentoongespreide voortvarendheid. „Onder Rutte III hebben we geprobeerd om op medische ethisch terrein een weerhoudende kracht te zijn. Daarin is niets veranderd. Deze voorstellen komen alleen niet uit het kabinet. In dat geval kun je in een formatie soms nog voor uitstel pleiten. Bij al ingediende wetten die vanuit de Kamer aanhangig worden gemaakt is die ruimte er minder of niet.”

D66 en de overige initiatiefnemers gaan voortvarend te werk. Ziet u dat als een voorteken dat D66 deze kabinetsperiode gaat proberen zoveel mogelijk van haar medisch-ethische voorstellen om te zetten in wetgeving?

„Dat kan ik nu nog niet beoordelen. Het is mijn taak om het ChristenUnie-standpunt op een goede manier voor het voetlicht te brengen.

Donderdagavond is het debat, dat betekent dat ik donderdagavond moet opstaan voor het ongeboren leven en voor vrouwen in noodsituaties. Dat zal ik doen.”

Hoe?

„In elk geval door te pleiten voor zorgvuldigheid. Dat is bij elke wetsbehandeling belangrijk, maar zeker bij een thema als abortus dat zo diep ingrijpt in een mensenleven. Hoe voorkomen we dat een vrouw in een zodanige verdrietige noodsituatie belandt dat ze zich genoodzaakt ziet zo’n stap te overwegen? Dat is een thema waaraan we als Tweede Kamer niet voorbij mogen gaan. Ik hoop dat alle partijen bewogen en betrokken zullen zijn op die vraag.”

Dat het debat beladen is, staat vast. Waar ziet u het meest tegenop?

„Dat misschien elk woord dat we met elkaar gaan wisselen meteen politiek wordt geduid. Voor iedere vrouw die ongewenst zwanger is, is de keuze voor een abortus heel ingrijpend. Elk Kamerlid is daarvan doordrongen.

Ik wil opkomen voor vrouwen die in hun keuzevrijheid worden beperkt, bijvoorbeeld doordat ze onder druk tot een besluit moeten komen. Of om redenen die voorkomen hadden kunnen worden. Daar hoop ik de juiste woorden voor te vinden, in de wetenschap dat het om iets heel pijnlijks en verdrietigs gaat.”

Lees ook

In wachtkamer kliniek drong tot Sonja door dat abortus niet de juiste keus was

„Mijn visie op de waarde van het beginnende leven is er zeker één. Tegelijk maakt onderzoek duidelijk dat er vrouwen zijn voor wie vragen over wonen, studie, levensonderhoud of sturing vanuit een partner heel bepalend blijken voor de moeilijke keuze voor abortus. Als Tweede Kamer dienen we dat onder ogen te zien.

Deze groep heeft een beraadtermijn van vijf dagen hard nodig om goed in beeld te krijgen op welke hulp en ondersteuning zij kunnen rekenen als ze ervoor kiezen de zwangerschap uit te dragen. Wie bewaakt straks dat zij de tijd die nodig is om tot een zorgvuldige afweging te komen echt nog krijgen? Niemand wil toch een samenleving waarin het ingewikkelder is om helder te krijgen hoe je een kindje alsnog op een veilige en goede plek kunt ontvangen dan om te kiezen voor abortus?

Verder is er destijds niet gekozen voor een beraadtermijn om de keus voor abortus zo moeilijk mogelijk te maken. Dat is niet het doel van de wet.”

Kunnen de initiatiefnemers jullie nog gunstig stemmen over dit voorstel als ze bijvoorbeeld toezeggen de gevolgen van deze wijziging goed te onderzoeken?

„Ik ben natuurlijk voor een grondige evaluatie, maar dat zal mijn oordeel over dit wetsvoorstel niet veranderen. De abortuswet vereist dat er een afweging wordt gemaakt tussen de autonomie van de vrouw en de beschermwaardigheid van het ongeboren leven.

Die laatste waarde verschuift door dit voorstel nog meer naar de achtergrond. Dat is voor mij moeilijk te verenigen met het christelijk denken waarin elk leven, geboren en ongeboren, in zichzelf waarde heeft.”

U hoopt dat de Tweede Kamer zich ook na het aanvaarden van deze wet wil blijven inzetten voor het voorkomen van noodsituaties. Proeft u daar bij een aantal partijen een bepaalde bereidheid voor?

„In het coalitieakkoord staat dat dit kabinet het aantal onbedoelde zwangerschappen en (herhaal)abortussen wil verminderen via nader onderzoek, gevolgd door passende voorlichting en ondersteuning. Ook VVD en D66 hebben daar hun handtekening onder gezet, maar ik hoop dat dit een zaak van alle partijen is.”

U bedoelt: dat is een gezamenlijke inspanningsverplichting?

„Ja. Ik ga minister Kuipers donderdagavond al vragen welke plannen hij hiervoor in petto heeft en of die op korte termijn naar de Kamer kunnen worden gestuurd.”

Kuipers voorganger De Jonge heeft daarvoor al het nodige in het werk gesteld. Abortusklinieken kregen van hem meer financiële ruimte om het plaatsen van een spiraaltje te vergoeden én huisartsen moeten meer oog hebben voor de noodzaak van aanvullende zorg na abortus. Wat kan Kuipers daar nog aan toevoegen?

„Ik hoop op voorstellen die echt bijdragen aan het verminderen van de 30.000 abortussen. Welke oorzaken daarvoor kun je wegnemen? Ik denk dan aan het hulpaanbod. Heeft elke huisarts of verloskundige in beeld hoe ze kunnen doorverwijzen als een jonge vrouw zegt: Hoe moet het met mijn huis, waar moet ik precies van rondkomen en hoe moet het verder met mijn werk of studie? Maar ook, is er voor deze jonge vrouwen een veilige plek, waar dan ook, om hun verhaal te doen?

Na donderdag wil ik met zoveel mogelijk andere partijen aan de slag om waar nodig de zorg te verbeteren.”