Europa, terug naar de wortels! Dat is de oproep in een nieuwe studie van de SGP- Eurofractie. De inspiratie ervoor komt uit de werkomgeving „met een wel heel gure seculiere wind” van SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen in Brussel.
Brussel dit, Brussel dat. Harm-Jan Rouwendal, PhD-student economische geografie aan Rijksuniversiteit Groningen, ziet hoe makkelijk het is om kritiek te hebben op Europese samenwerking. Maar wat wil je dan wel, vraagt Rouwendal zich af. Hij wil vanuit een christelijke visie antwoord geven op die vraag en werkte daarom voor de SGP-Eurofractie de notitie ”Europa, terug naar de wortels!” uit. Centraal staat hoe het mensbeeld in Europa veranderde én dat het besef dat de mens geschapen is naar Gods beeld nu vaak lijkt te ontbreken. Het eerste exemplaar van de studie zal vrijdag in Putten aan SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij worden overhandigd.
Hoe waarschijnlijk is het dat er in Europa gehoor wordt gegeven aan jullie oproep?
Ruissen: „Als je er verder over nadenkt wat er nodig is, dan is dat een verandering van het hart en de gezindheid van mensen. Zolang de huidige meerderheid in het Europees Parlement blijft bestaan, is het lastig om de situatie bij te sturen. Tegelijkertijd zie ik een absolute meerwaarde om je stem te laten horen over het christelijke mensbeeld. In de praktijk zie je dat wanneer je van je laat horen en je stem verheft, dit toch kan helpen om dingen af te remmen of juist ten goede iets in beweging kunt krijgen.”
Bij de SGP is er minder aandacht voor een positieve basis voor Europese politiek, staat in de studie. Dat is een leemte die het onderzoek probeert te vullen. Waarom is het volgens jullie belangrijk dat er meer aandacht komt voor het positieve?
Ruissen: „We zien dat de invloed van de Europese Unie behoorlijk toeneemt en zich ook uitbreidt naar meerdere terreinen. Daar zijn we lang niet altijd blij mee en daar zijn we dus kritisch op. Maar het is de werkelijkheid dat de EU zich met heel veel terreinen bemoeit; thema’s waarvoor Bijbelse waarden en normen relevant zijn. Er zijn talloze voorbeelden te noemen waar je kunt vaststellen dat die voor de Europese politiek zeer relevant zijn.”
Hoe zit het met de SGP’ers die misschien niet zo zitten te wachten op deze positievere benadering?
Rouwendal: „Als je terugkijkt naar het verleden van de SGP dan zie je dat er altijd terughoudendheid is geweest wat betreft Europese samenwerking. Aan de andere kant is het zo dat de SGP al jarenlang in het Europees Parlement is vertegenwoordigd. Deelnemen in Europese politiek is legitiem, met het oog op vrede, gerechtigheid en welvaart. Bijbelse waarden zijn daarvoor een onmisbare leidraad. Als klein land heb je samenwerking nodig. Het is daarom handig om samenwerking aan te gaan. Daarbij is het noodzakelijk om te weten waar je vandaan komt.”
Ruissen: „De SGP is heel kritisch op de EU en nauwere samenwerking. Dat blijven we. Als je kijkt naar hoe er nu in de EU met christelijke normen en waarden wordt omgegaan, dan springen de tranen je in de ogen. Dat is een extra reden om kritisch te zijn op de huidige Europese samenwerking en de bemoeienis van de EU op heel wat terreinen. We zitten niet voor niets hier in Brussel en in Straatsburg. Er is reden om onze stem te verheffen en het christelijke mensbeeld positief voor het voetlicht te brengen.”
Rouwendal: „Waarden zijn belangrijk, ook als iemand zou zeggen dat het niet nodig is om Europese politiek te bedrijven. Nu wordt er ook vanuit bepaalde waarden gewerkt.”
Ruissen: „Precies.”
Christofobie (angst voor de invloeden van het christendom, LP) in Europa wordt kort genoemd. Wat nemen jullie daarvan waar?
Ruissen: „Dat is wel wat ik om me heen waarneem, ja. Natuurlijk niet bij iedereen, maar soms zie je het wel terugkomen. Neem bijvoorbeeld de recente richtlijn van de Europese Commissie over neutraal taalgebruik, die ze vervolgens weer heel snel terugtrok. Daarin werd zelfs voorgesteld om het gebruik van het woord kerstvakantie te vervangen, omdat refereren aan Kerst niet meer mocht. Na veel kritiek heeft de Commissie het plan moeten terugtrekken, maar dit is wel een vorm van christofobie.”
Dat de Commissie dit moest terugtrekken is toch juist een positief teken dat de invloeden van het christendom wél worden gewaardeerd in Europa?
Ruissen: „Gelukkig zijn er hier en daar nog correctiemechanismen. We mogen er dankbaar voor zijn dat die mechanismen er nog zijn. Het laat ook zien dat het de moeite waard is om je stem te verheffen.”
„Helaas hebben ook de christendemocratische partijen de traditie van de christelijke grondleggers van het Europese project verwaarloosd”, zo valt te lezen in het onderzoek. Leg uit.
Rouwendal: „Er zijn er veel verschillen tussen partijen, maar over het algemeen wordt ook in christendemocratische partijen het begrip menselijke waardigheid bijvoorbeeld op een autonome manier ingevuld. Het besef dat de mens geschapen is naar Gods beeld lijkt vaak te ontbreken.”
Ruissen: „We moeten niet iedereen over een kam scheren, zeker niet de christendemocratische Europese Volkspartij (EVP). De EVP is zeer divers. Ik heb heel veel contacten binnen de Volkspartij en werk nauw samen met gelijkgezinde Europarlementariërs.
Wat je wel ziet is dat de EVP in de breedte enorm worstelt met bijvoorbeeld prolifekwesties en dat er behoorlijke verdeeldheid is. Er zijn best veel nationale delegaties die de individuele autonomie helaas vooropstellen.”
Die verdeeldheid is toch ook in andere fracties te zien, bijvoorbeeld in de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR)?
Ruissen: „Inderdaad, in de ECR is er ook diversiteit. Ik merk wel dat de ECR een fractie is die christelijke normen en waarden heel erg hoog heeft staan en koestert.
De grote meerwaarde van deze studie is dat het de diepte ingaat over het christelijke mensbeeld. Ik kan me goed voorstellen dat we de studie gebruiken in de ECR voor een goed gesprek over wat ons mensbeeld is en wat de consequenties daarvan zijn. Dan komen we misschien verder dan de soms oppervlakkige discussies.”
