Ik ben geboren in Colombia en opgevoed in Nederland en daarmee ben ik onderdeel van twee werelden. Mijn moeder leeft aan de andere kant van de wereld rondom de armoedegrens,
en woont in een wijk waar­-
van ik bang word als ik daar te lang rondloop. Ik woon hier in het Westen in mijn veilige, comfortabele bubbel. Tegelijkertijd zijn wij beiden krachtige en sterke vrouwen. Allebei lachen we, en allebei genieten we van ons leven. Ik zeg wel­eens dat ik hierdoor twee paar ogen heb gekregen. Niet meer uitsluitend de westerse blik die mensen vaak labelt en in een hokje plaatst, maar ook de verrijking van een andere invalshoek waarmee ik de labels, de schotten die we geneigd zijn om iemand heen te plaatsen, weghaal. Deze achtergrond heeft mij gevormd als mens, is onderdeel van mijn DNA en bepaalt hoe ik naar de ontwikkelingssector kijk.

Armoede

Als ik naar armoede kijk dan zie ik honger, ongelijkheid, onrecht, klimaatverandering en noodhulp als gevolg van natuurrampen of conflicten. Dit zijn geen losse problemen, maar die komen vaak terug in één land, in één situatie, in één mensenleven. Armoede is niet enkel een economisch probleem. De mens is immers niet alleen een economisch wezen.

Armoede is alles wat de mens belemmert om tot bloei te komen. Het is complex en diepgeworteld en als christelijke organisaties gericht op ontwikkelingswerk zit het in ons DNA om daar iets aan te doen. Ons economisch model is erop gericht dat wij groeien. Dit leidt tot lage lonen, slechte werkomstandigheden en minder kansen achter de horizon. We hebben schotten neergezet en zaken van elkaar geïsoleerd. Wanneer we echter aan ontwikkelingswerk willen doen, dan is het essentieel om die schotten te zien, te erkennen en aan te pakken. Het vraagt om een andere kijk naar de wereld. Een holistische visie, waarbij we zoeken naar verbinding tussen alle aspecten van het leven. We moeten erkennen dat we armoede niet kunnen isoleren tot een bepaalde plek, omdat we nu eenmaal in een wereld leven waarin dingen met elkaar verbonden zijn.

Het weghalen van schotten is een forse opgave. Het vraagt om verder te kijken dan onszelf, en de moed om het onbekende tegemoet te treden. Om de tunnelvisie waarin we primair oog hebben voor onszelf, los te laten. Dat op zich is al een uitdaging en we staan al voor zo veel uitdagingen in onze sector. Er is een forse toename van mondiale conflicten, waarbij geweld en ontvoering het ontwikkelingswerk bemoeilijken. We zien grove uitspattingen van ”gender-based violence” en de enorme gevolgen van de klimaatverandering. Daar bovenop komt nog eens de impact van Covid-19. Het heeft gigantische sociaal-economische effecten en in tal van landen de ruimte voor tegenmacht onder druk gezet.

We gaan als sector de komende jaren steeds meer werken vanuit verbinding en minder vanuit geïsoleerde belangen. We trekken meer gezamenlijk op in consortia en werken aan pleitbezorging, omdat we ons realiseren dat we ook hier een bredere aanpak nodig hebben. Voor klimaatbeleid is niet alleen internationale hulp belangrijk, maar het vraagt bijvoorbeeld ook om beleid in Nederland.

Het bedrijfsleven, de overheid en de politiek dienen hun verantwoordelijkheid te nemen. We staan voor de opgave om onze manier van samenleven te veranderen naar een model dat het welzijn van mensen in Nederland én daarbuiten als focus heeft. Het eigenbelang mag veranderen naar het besef dat welzijn voor allen de beste garantie is voor duurzame vrede, veiligheid en welvaart.

Religie

Afgelopen zomer had ik een gesprek met een partner uit Ethiopië, die een opsomming gaf van de zaken die spelen in zijn land: het conflict in Tigray, het voedseltekort, de jongerenproblematiek en het geweld tegen vrouwen. Zijn lijst was lang. Mijn antwoorden kort. Hij vertelde mij ook waar hij kracht uit putte. Hij benoemde dat ze een aantal keer in de week een avond hadden waarin ze als lokale gemeenschap samenkwamen en er met elkaar gebeden werd. Dat bracht hun kracht en saamhorigheid, ondanks alle moeilijkheden. Hun welzijn is niet uitsluitend afhankelijk van wat ze hebben en van waar ze zijn, maar het is ook afhankelijk van het niet-materiële, van het relationele en het spirituele. In onze sector willen we de schotten weghalen, zoals ook de wereld niet bedoeld is om in vakjes opgedeeld te worden. En net zoals de mens een totaal wezen is. Een mens bestaat uit geest, ziel en lichaam. Daarom is de ”faith based”-benadering zo relevant en effectief!

Het sluit goed aan bij het holistische perspectief waarmee veel mensen buiten West-Europa leven. Er heerst zelfs een zekere terughoudendheid richting het werken via faith based-organisaties alleen omdat we in het Westen denken dat religie vooral een bron is van conflicten. Maar als ik kijk naar onze partners dan zie ik dat geloof voor velen een bron van hoop en troost is, maar ook van verandering op het gebied van sociale gerechtigheid. Wereldwijd is meer dan 84 procent van de wereldbevolking religieus. Het wordt dus hoog tijd dat we ook hier verder kijken dan de schotten die we voor onszelf hebben opgeworpen. Laten we oog hebben voor de rol van religie en levensovertuiging binnen ontwikkelingssamenwerking. Niet alleen als organisaties maar ook als politiek en overheid.

Wereld in verbinding

Als ik kijk naar alle nood in de wereld, dan kan ik daar soms moedeloos van worden. De verharding ten opzichte van de ander draagt daar alleen maar verder aan bij. En juist op dat soort momenten word ik enorm bemoedigd vanuit mijn geloof. Vanuit de wetenschap dat er een God is Die hoop geeft. Een tekst uit het Bijbelboek Jesaja zegt: „Maar wie hoopt op de Heer krijgt nieuwe kracht: hij slaat zijn vleugels uit als een adelaar, hij loopt, maar wordt niet moe, hij rent, maar raakt niet uitgeput.”

Ik voel mij aangemoedigd om de wereld niet te benaderen vanuit schotten, met insiders en outsiders, winnaars en verliezers. Maar om oog te hebben voor de waarde van eenieder.

Ik wil daarom een oproep doen om over onze landsgrenzen heen te kijken, om de schotten die we met z’n allen gebouwd hebben naar beneden te halen en om actief en blijvend te investeren in een wereld in verbinding.

De auteur is directeur van Tearfund Nederland. Deze tekst is een samenvatting van een toespraak die auteur vrijdag gaf tijdens het CDA-congres ”Een wereld in verbinding” namens acht christelijke organisaties: Cordaid, Mensen met een Missie, Kerk in Actie, Woord en Daad, Prisma, Pax, het CNV en Tearfund.