De Raad van State adviseerde PVV-minister Marjolein Faber maandag om haar twee strenge asielwetten niet ongewijzigd naar de Tweede Kamer door te sturen. De Wet invoering tweestatusstelsel  en de Asielnoodmaatregelenwet dienen eerst grondig te worden aangepast, zo luidt het advies. Hoewel beide  wetten volgens Faber gaan zorgen voor een drastische vermindering van de asielinstroom, acht de Raad van State dat verband helemaal niet bewezen. Het adviesorgaan schrijft dat nationaal beleid een „beperkte rol” speelt bij de keuze van asielzoekers voor een bepaald land. Daar komt bij dat  met de nieuwe wetten de ontlasting van de asielketen volgens de raad „verder uit beeld raakt”.

Het adviesorgaan kwam maandag ook met een reeks juridische bezwaren en adviezen.  Zo dient Faber toe te lichten hoe haar nieuwe maatregelen precies moeten worden geïmplementeerd. „Gebeurt dat niet, dan bestaat het risico dat procedures onzorgvuldig verlopen en grondrechten in de uitvoering worden geschonden”.

Dilemma

Al vrij snel na het advies gaven PVV, BBB en VVD te kennen dat zij door willen met Fabers wetten.  De PVV ging daarin het verst: „Geen wijzigingen meer, anders mag de kiezer bepalen. Jullie (NSC, red.) spelen met vuur”, postte de PVV-leider op X.

Met hun snelle reactie drukten de drie NSC in het defensief. De partij van Omtzigt liet maandag weten dat een „aantal aanpassingen” niet uitgesloten kan worden.  Legt NSC het advies van de Raad volledig naast zich neer dan verliest het een groot deel van haar geloofwaardigheid en politiek kapitaal. Breekt de partij daarentegen met de lijn van de overige drie coalitiepartijen, dan riskeert het een kabinetscrisis en –bij nieuwe verkiezingen–  een fors zetelverlies.

Geschrapt

In haar advies van maandag schrijft de Raad verder dat Faber geen rekening heeft gehouden met het nieuwe Europese Asiel- en Migratiepact dat in 2026 in moet gaan. De implementatie van dat pact vereist ook aanpassingen in nationale wetgeving en dus moeten de „nu voorgestelde maatregelen al heel snel worden aangepast of worden geschrapt”, wat bovendien ook weer bijdraagt aan een hogere werkbelasting voor uitvoeringsinstanties.

Een ander bezwaar is dat Faber met haar wetten afbreuk doet aan het principe van rechtszekerheid; ook een principe waar met name coalitiepartij NSC gevoelig voor is. Faber heeft namelijk gekozen voor een onmiddellijke inwerkingtreding nadat de wetten zijn behandeld in beide Kamers. Dat zou volgens de Raad kunnen leiden tot rechtsongelijkheid. Zo kunnen bijvoorbeeld twee personen die gelijktijdig een nareisaanvraag hebben gedaan bij de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) te maken krijgen met twee verschillende beslissingen, namelijk wanneer de aanvraag van de een nog onder het oude recht wordt behandeld en de aanvraag van de ander onder het nieuwe. Dit probleem zou volgens de Raad kunnen worden verholpen als Faber overgangsrecht instelt waardoor alle nu lopende aanvragen hoe dan ook onder de oude wet- en regelgeving worden afgedaan.

Spanning

Of de coalitie de komende week één front weet te vormen, is zeer de vraag. Onduidelijk is verder of de Eerste Kamer akkoord zal gaan, mocht Faber haar wetten ongeschonden door de Tweede Kamer zien te loodsen. De SGP, die in de Tweede Kamer niet nodig is voor een meerderheid, maar in de Senaat wel, liet zich maandag bij monde van Diederik van Dijk zeer kritisch uit over Fabers wetten. „Het strengste asielbeleid ooit is nu eenmaal een losse flodder als er geen sprake is van het effectiefste asielbeleid ooit”, schreef Van Dijk op X.

In zijn houding tegenover NSC mag Wilders dan onvermurwbaar lijken, zonder het bijstellen van de wetten is een meerderheid in de Eerste Kamer nog niet in zicht. Wie weet, schept dat ruimte voor een compromis. Ook het door PVV felbevochten plan om het staatsnoodrecht van stal te halen, sneuvelde uiteindelijk toen bleek dat een meerderheid in de Senaat daar, net als NSC, op tegen was.