Hoe staan de GKV en de NGK ervoor?

De GKV komen voort uit de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN). In 1944 ontstond er in de GKN een scheuring. De bezwaren richtten zich met name tegen door de generale synode bindend opgelegde leeruitspraken –vooral over de verhouding tussen wedergeboorte en doop– en tuchtmaatregelen tegen degenen die deze binding niet accepteerden. De GKV tellen op dit moment ruim 110.000 leden, verdeeld over 264 gemeenten. Die worden bediend door meer dan 260 predikanten.

De Nederlands Gereformeerde Kerken ontstonden in 1967 uit de GKV. Kort daarvoor hadden vrijgemaakte leden in een open brief stevige kritiek geuit op het „exclusieve karakter” van hun kerkverband. De generale synode van de GKV veroordeelde deze brief, waarna zo’n 30.000 vrijgemaakten buiten het verband kwamen te staan. Zij vormden later de NGK. Die tellen op dit moment ruim 32.000 leden, met 87 plaatselijke kerken en ongeveer 80 predikanten. De Nederlands Gereformeerde Predikantenopleiding (NGP) is gevestigd aan de Theologische Universiteit Kampen van de GKV.

Zo’n vijftig vrijgemaakte en Nederlands gereformeerde kerken werken op plaatselijk vlak al samen. Er zijn negen zogenoemde samenwerkingsgemeenten en drie samenwerkingsgemeenten waarbij ook een plaatselijke christelijke gereformeerde kerk is betrokken. Deze plaatselijke kerken functioneren als één gemeente, aangesloten bij meerdere kerkverbanden. Op ongeveer 35 plaatsen werken de gkv en de Ngk op een andere manier samen, bijvoorbeeld door kanselruil en het beleggen van gezamenlijke diensten.

Hoe verloopt het fusieproces?

De scheuring in de jaren zestig sloeg diepe wonden in veel gemeenten en gezinnen. Toch groeiden beide kerkgenootschappen langzaam naar elkaar toe. De landelijke vergadering van de NGK en de generale synode van de GKV namen in november 2017 in Kampen het principebesluit om een fusie in gang te zetten. Dat leidde vorig jaar tot het zogenoemde Koersbesluit: beide kerken slaan de weg in naar de vorming van één kerkgemeenschap en nemen dit als uitgangspunt voor alle overige besluiten.

Een regiegroep, met daarin vertegenwoordigers uit beide kerkverbanden, heeft zich in de afgelopen jaren beziggehouden met de fusie. Zij presenteerde in 2019 het rapport ”Regiegroep hereniging NGK-GKV”. Belangrijke punten in het rapport zijn de verdergaande samenwerking tussen de kerken, de herverdeling van de regio’s en classes en de procedure voor een nieuwe kerkorde. De fusie moet uiterlijk 2023 zijn afgerond.

De generale synode van de GKV deed vorig jaar schuldbelijdenis over de gebeurtenissen van 1967. „We bidden dat die erkenning de pijn wil verzachten, het vertrouwen in elkaar als kerken mag worden verdiept, zodat ook het draagvlak voor de hereniging van onze kerken verbreed kan worden”, zei GKV-synodevoorzitter ds. M. H. Oosterhuis. En diaken A. F. M. Schippers, voorzitter van de landelijke vergadering van de NGK stelde: „Het is een onverwacht cadeau en godsgeschenk, waarmee het verzoenings- en helingsproces een enorme stimulans heeft gekregen. Het besluit zet daarmee recht wat onrecht en scheefgegroeid was. Met dit besluit zijn vele gebeden verhoord.”

Toch zijn er nog wel wat hobbels in het eenwordingsproces te nemen. Die betreffen bijvoorbeeld de inhoud en de binding aan de belijdenisgeschriften en de status van de kerkorde. Zo bepleiten twee gemeenten binnen de NGK –de Jeruzalemkerk in Utrecht en de Tehuisgemeente in Groningen– een ruimere binding aan de belijdenisgeschriften. In de GKV zijn kerken en gemeenteleden die moeite hebben met het in 2017 genomen besluit om de ambten van predikant, ouderling en diaken voor vrouwen open te stellen. Ook de NGK kennen vrouwelijke ambtsdragers.

Wat staat er de komende dagen op de vergaderagenda?

De generale synode van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de landelijke vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken komen vanaf vrijdag gezamenlijk bijeen in conferentiecentrum Mennorode in Elspeet. De ongeveer tachtig afgevaardigden nemen ruim de tijd om de concept-kerkorde voor de nieuw te vormen kerkgemeenschap te bespreken: in oktober staan er nog vier vergaderdagen gepland, met mogelijk nog een uitloop in november. Het gaat onder meer over de binding aan de belijdenis, de vrijheid van plaatselijke kerken om eigen keuzes te maken en de naam van het nieuwe kerkverband.

Een nieuwe naam: wat zijn de kanshebbers?

Uit een enquête, die door ruim 1800 mensen is ingevuld, komt naar voren dat kerkleden twee namen het meest geschikt vinden: ”Nederlandse Gereformeerde Kerken” en ”Verenigde Gereformeerde Kerken”. De komende dagen moet duidelijk zijn onder welke vlag de twee kerken verdergaan.