„Broeder, wil je alsjeblieft met me bidden?” Intens vermoeide ogen staren me smekend aan, vanuit een zwartberoet gezicht. Het wijde brandweerpak kan zijn tengere gestalte nauwelijks verhullen. Veel ouder dan twintig kan hij niet zijn.
Dan valt mijn oog op de emmer die hij met beide handen omklemt. De inhoud onderstreept zonder woorden zijn verzoek om gebed. Hij werd gestuurd om het vuur op de puinhopen van het World Trade Center te bedwingen. Maar veel te blussen viel er niet meer. En dus kreeg hij de opdracht om lichaamsdelen van slachtoffers te verzamelen.
Ground Zero, New York. Kort na de verwoestende aanslagen van 11 september 2001. Met een groep predikanten dwaal ik verdwaasd over de puinhopen van Amerika’s economische trots. Op mijn helm een opvallende sticker ”geestelijkheid”. Want als journalist kom je niet verder dan de afzetting die op zeer ruime afstand van de rampplek is geplaatst.
Tien jaar later zit ik bij Thomas Tobin in de huiskamer op Long Island, New York. Als aalmoezenier werd hij er destijds op uit gestuurd om hulpverleners geestelijke bijstand te bieden. Maar ook bij hem waren bidden en werken onlosmakelijk verbonden. Lichaamsdelen verzamelen en handen vouwen.
Op Ground Zero spreek ik een Amerikaanse marinier die aan de invasie van Irak in 2003 deelnam. „Hier hebben we dat voor gedaan”, zegt hij, terwijl hij wijst op de imposante Freedom Tower die dan nog volop in aanbouw is. „Voor onze vrijheid. En voor degenen die hier door boosaardige terreurdaden het leven lieten.”
Van New York gaat het via Florida naar Guantanamo Bay op Cuba. Daar zitten de ”bad guys” opgesloten die al dit leed op 11 september 2001 hebben veroorzaakt. Want bij de herdenking van dit kantelmoment in de geschiedenis past toch ook een bezoek aan ’s werelds meest beruchte gevangenis. De beelden van Camp X-Ray, met de rollen prikkeldraad en gedetineerden in oranje overalls zijn overbekend uit de media. Maar toch doet de werkelijke aanblik bijna surrealistisch aan.
Vijftien jaar na de aanslagen –eigenlijk niet zo’n symbolische datum om in de media groots mee uit te pakken–blik ik terug in een artikel met als kop: ”Nooit meer dezelfde wereld”. De inval in Irak, de strijd tegen Islamitische Staat, de wereldwijde veiligheidsmaatregelen. Ja, de wereld is sinds 9/11 absoluut veranderd.
En nu, twintig jaar later? Ook zaterdag worden de terreurdaden van 11 september 2001 weer herdacht. Zoals elk jaar overigens, met het voorlezen van de namen van de overledenen op de plaats waar eens de Twin Towers stonden.
En ook nu dringt de vraag zich op: wat is de erfenis van 9/11? Wat hebben die dramatische gebeurtenissen met Amerika en de wereld gedaan?
Er is inmiddels een generatie opgegroeid die geen actieve herinneringen aan de aanslagen heeft. Misschien zouden die jongeren eens moeten praten met de brandweerman die destijds met zijn emmer op Ground Zero liep. In zijn ogen is het verhaal te lezen.
