Prof. Wallet sprak woensdag tijdens een minisymposium dat plaatsvond in het gebouw van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE). De bijeenkomst, die was georganiseerd door het Centrum voor Israël Studies (CIS), ging over antisemitisme.

Het minisymposium was een vervolg op een bijeenkomst in de Israëlische ambassade vorig jaar oktober. Toen hebben vertegenwoordigers van diverse kerkverbanden schuld beleden voor de nalatigheid van de kerken ten opzichte van de Joden voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Deze schuldbelijdenis kwam nagenoeg gelijktijdig met de schuldverklaring van de Protestantse Kerk in Nederland.

Over deze verklaring is verschillende keren contact geweest met de Israëlische ambassade. Ambassadeur Gilon toonde zich zeer betrokken en was tijdens het minisymposium aanwezig.

De Israëlische ambassadeur Gilon, die binnenkort afscheid neemt wegens vertrek naar India, zei blij te zijn met de schuldbelijdenis van de kerken, ook omdat het antisemitisme toeneemt. Een van de verklaringen daarvan is volgens hem de groeiende afstand tot de holocaust. Verder heeft het te maken met migranten uit het Midden-Oosten, voor wie Israël helemaal niets goed kan doen. Hij roemde Israël als een democratisch land, „de enige plek in het Midden-Oosten waar lhbti’ers terecht kunnen.”

Gepolitiseerd

Prof. Wallet stelde dat er in het maatschappelijk debat enerzijds sprake is van ontkenning van het probleem van antisemitisme en dat het anderzijds overdreven wordt. „De combinatie van die reacties is gevaarlijk. De term antisemitisme wordt gepolitiseerd. Links en rechts wijzen naar elkaar.Dat leidt tot een inflatie van het begrip. Zo worden Joden een speelbal van de politiek.”

De kersverse hoogleraar Joodse Studies aan de Universiteit van Amsterdam lokaliseerde het antisemitisme aan de flanken van het politieke spectrum. Hij ziet op dit moment een snelle verspreiding van anti-Joodse complottheorieën. Dat is volgens hem temeer gevaarlijk, omdat veel mensen geen kranten meer lezen en beïnvloedbaar zijn. „Als ze niet tegengesproken worden, gaan de mensen die verhalen geloven. Het is nodig dat er betrouwbare media, onderwijzers en burgers zijn.”

Hij wees erop dat het antisemitisme tegenwoordig niet alleen uit het Midden-Oosten komt, maar ook uit de Verenigde Staten. „Tot voor kort waren de Joden veilig in de VS, maar dat is veranderd. Ze worden daar nu in een kwaad daglicht gezet, vooral door de alt-rightbeweging, en er vinden aanvallen plaats op Joden. Die antisemitische ideeën komen over de oceaan naar Nederland.”

Zijn advies is om waakzaam en zorgvuldig te zijn: waakzaam om antisemitisme op te sporen en zorgvuldig in de bestrijding ervan. „We moeten de wacht betrekken. Dat geldt voor de hele Nederlandse samenleving.”

Samen optrekken

Opperrabbijn J. S. Jacobs heeft antisemitisme dikwijls aan den lijve meegemaakt. Zijn huis is voorzien van camera’s en hem wordt afgeraden met het openbaar vervoer te reizen. „Als er spanningen zijn, zie ik dat de politie vaker om mijn huis heen rijdt.”

Hij merkte op dat 90 procent van de Nederlandse bevolking in de Tweede Wereldoorlog geen uitgesproken standpunt had over Joden, maar zich liet leiden. Dat geldt volgens hem ook nu. „Die 90 procent wordt beïnvloed. Wat doen wij eraan om hen de goede kant op te laten gaan?”

Het is volgens rabbijn Jacobs van vitaal belang dat op de scholen begrip wordt gekweekt voor Israël. Ook vindt hij het belangrijk dat Joden en christenen zoveel mogelijk samen optrekken in de strijd tegen secularisatie.

De hervormde emerituspredikant dr. A. A. A. Prosman constateerde dat de belangstelling voor Israël en het Jodendom in de Protestantse Kerk „nagenoeg is weggeëbd.” De „verkilling” in de kerk is volgens hem te wijten aan de opkomst van het Palestijnse probleem. „Over het onopgeefbaar verbonden zijn met Israël mag alleen nog maar gefluisterd worden.”

Dr. Prosman zei dat de kerk het OT gemeenschappelijk heeft met het volk Israël. Volgens hem maakt dat de verbondenheid van de christelijke kerken met dit volk uniek. Aandacht voor het Oude Testament is volgens hem belangrijk om sterk te staan tegenover antisemitisme. Verder moeten kerken krachtig stelling nemen tegen uitlatingen van antisemitisme. Drs. P.J. Vergunst, secretaris van de Gereformeerde Bond, wees erop dat de commissies Kerk en Israël vergrijzen. Hij spoorde aan om het onderwerp op de kerkelijke agenda te houden. Rabbijn S. Kats uit Amsterdam zei dat de Amsterdamse gemeenteraad enige jaren geleden een Shalomverklaring ondertekend heeft. Hij vroeg om dat ook in andere gemeenten voor te stellen