Fit for 55 verwijst naar ”passende” maatregelen om het doel van ”55” procent minder CO2-uitstoot in 2030 en een klimaatneutrale EU in 2050 te halen.

Pieter Pauw, onderzoeker klimaatpolitiek en -financiering aan de Frankfurt School of Finance and Management, reageert positief.

Hoe beoordeelt u de plannen?

„Als een ongekend grote stap waarmee de Europese Unie internationaal leiderschap toont in het tegengaan van de klimaatcrisis. Het is een mammoetpakket: een vergaande, diverse set aan maatregelen dat de EU op weg helpt om klimaatneutraal te worden. Al vraag ik me af of het genoeg is. Veel hangt af van de manier waarop de lidstaten het ambitieuze beleid overnemen.

Een deel van de maatregelen had al jaren geleden moeten worden ingevoerd; zoals het aanpakken van de belastingvoordelen op diesel en kerosine.”

Waarvan verwacht u het meeste?

„Grote stappen zijn het beprijzen van de CO2-uitstoot van gebouwen en voertuigen en de heffing op producten uit landen waar CO2-uitstoot niet of minder belast wordt dan in de EU. Verder is er nog het landgebruik dat netto CO2 moet gaan opnemen en de herziening van de energiebelasting.”

Welke maatregel is het ingrijpendst voor de burger?

„Het beprijzen van de CO2-uitstoot voor het wegverkeer en het verwarmen van huizen en kantoren gaat mensen indirect raken: fossiele energie en fossiele brandstof worden duurder.

Hier in Duitsland was het gisteren groot nieuws dat nieuwe auto’s met verbrandingsmotoren vanaf 2035 niet meer zijn toegestaan. Het eigenlijke voorstel is om de uitstoot van auto’s met 100 procent te reduceren, maar dat komt op hetzelfde neer. Het plan raakt de automobilist hier hard. Overigens besloot de Duitse Bondsraad al in 2016 dat er vanaf 2030 geen nieuwe auto’s met verbrandingsmotoren op de weg zouden mogen komen.”

En welke treft Nederland vooral?

„Het landgebruik moet netto CO2 gaan opnemen. Dat is gemakkelijk voor het ruime Zweden met al haar bossen, maar een enorme uitdaging voor het dichtbevolkte Nederland met haar grote landbouwsector.

Ondanks de stikstofcrisis heeft onze politiek onvermijdelijk harde besluiten over de landbouwsector niet durven nemen. Door Fit for 55 komt er nog meer urgentie om eindelijk eens duidelijkheid te geven.”

U doet onderzoek naar mondiaal klimaatbeleid. Hoe doet de EU het ten opzichte van de rest van de wereld?

„De EU is één van de grootste historische vervuilers en ’s wereld grootste economie en claimt vaak een leiderschapsrol bij de klimaatonderhandelingen van de Verenigde Naties. Over het Fit for 55-pakket moet nu nog onderhandeld worden met het EU-parlement en met de lidstaten, maar als het daar zonder kleerscheuren doorkomt, kun je rustig stellen dat de EU wereldwijd voorop loopt.”

Welke maatregel is volgens u het meest vooruitstrevend?

„Dat is de CO2-belasting aan de grens. Die is revolutionair. Het veegt een dertig jaar oud mantra van tafel: dat je de eigen economie ondermijnt door zelf wél serieus klimaatbeleid te voeren, wanneer concurrerende landen dit niet doen. Hierdoor verdwijnt de financiële prikkel voor de industrie om de productie te verplaatsen naar landen met minder ambitieus klimaatbeleid.

De belasting beschermt de eigen industrie en kan ertoe leiden dat andere landen ook zo’n hefing gaan invoeren. Tegelijkertijd roept deze nu al veel weerstand op. Van opkomende economieën, maar ook van bondgenoten als de VS.”

Verwacht u veel weerstand?

„Bij iedere maatregel komt weerstand kijken. Want iedere verandering van de status quo levert voordeel voor de één en nadeel voor de ander op. Zo heeft Duitsland het moeilijk met maatregelen die de normen voor de auto-industrie aanscherpen; Nederland zal proberen de landbouwsector zoveel mogelijk te ontzien.

Daarbij is het belangrijk om altijd voor ogen te houden dat niets doen geen optie is. Een klimaatcrisis zal hoe dan ook nog veel duurder uitpakken. Voorproefjes daarvan zagen we deze zomer bij de overstromingen van afgelopen nacht, de hongersnood op Madagascar en de hittegolf in het westen van de VS en Canada.”