Al maanden is hij het meest besproken Kamerlid, Pieter Omtzigt. Dagelijks wordt zijn naam genoemd in het politieke bedrijf en door de pers, en dat terwijl hij zelf al maandenlang niet in de Kamer aanwezig is geweest.

Overal in den lande is er veel waardering voor hem, maar de top van zijn eigen partij lijkt de nodige moeite met hem te hebben.

Vorig jaar in de zomer ontglipte hem ternauwernood het lijsttrekkerschap en bij de laatste verkiezingen ontving hij zo ontzettend veel voorkeurstemmen, dat hij wederom de lijsttrekker naar de kroon stak.

Het eerste wat mij opvalt, is dat Omtzigt overwerkt (mogelijk zelfs behoorlijk overspannen) thuis zit. Onder normale omstandigheden laat je iemand dan met rust en neemt de betrokkene ook zelf afstand van de dagelijkse werkzaamheden. Omtzigt heeft al jarenlang heel erg hard gewerkt en daarmee ook bewonderenswaardige resultaten bereikt. De toeslagenaffaire springt daarbij het meest in het oog, maar er zijn meer dossiers waarop hij van grote verdienste is geweest.

Het is niet onbegrijpelijk dat deze inzet z’n tol eist. Zeker als we in ogenschouw nemen welke tegenmachten moesten worden overwonnen en welke ellende er is veroorzaakt. Dat doet wat met de mens.

Maar in plaats van rust kreeg Omtzigt doorlopende aandacht. In avondvullende vergaderingen was hij de (afwezige) hoofdpersoon. Steeds was er druk op hem en kon hij ook niet altijd de verleiding weerstaan om zijn commentaar op de actualiteit te geven.

Daarnaast boog hij zich, op verzoek van de CDA-onderzoekscommissie, over een persoonlijke evaluatie van de weinig succesvolle, verkiezingscampagne. Zoals gewoonlijk maakte hij er een omvangrijk document van, met de nodige bijlages om zijn beweringen te onderbouwen.

Dat rapport lekte uit. Een storm van reacties barstte los. Een dag later besloot Omtzigt dat hij de band met het CDA wilde verbreken. En dat is buitengewoon jammer. Jammer voor het CDA, jammer voor het parlement en voor hemzelf.

Rust

Ik meen dat we de omstandigheden waaronder dit besluit is genomen niet uit het oog moeten verliezen. Laat de partij hem de rust gunnen die hij met het oog op zijn gezondheid nodig heeft, maar ook royaal de mogelijkheid bieden om op dit besluit terug te komen. Las (zo mogelijk in goed overleg) een adempauze in om wat afstand te nemen en ga daarna informeel met elkaar in gesprek, bijvoorbeeld een kleine delegatie uit de CDA-top die Omtzigt bezoekt.

Het CDA heeft hem met zijn visie en daadkracht nodig, maar ik meen dat hij ook het CDA nodig kan hebben. De partij is, ondanks het feit dat dit nu niet uit de verf komt, goed georganiseerd, beschikt over een breed vertakt kader dat zijn opvattingen in hoge mate deelt, en staat voor de opgave om meer onderscheidend in het huidige politieke spectrum te worden. Het zou een goede match kunnen zijn.

Het zou goed zijn dat uit te spreken en ook nadrukkelijk richting Omtzigt uit te spreken dat de waardering groot is en dat ook de partijtop hem en zijn idealen niet kan missen. De woorden en de daden van Omtzigt vullen het gat tussen de gevestigde politiek en de populisten. Net als de populisten geeft hij woorden aan het gevoel dat er wat mis is in ons land, dat ook bij de kiezers van de populistische partijen leeft. Maar hij gaat verder dan de populisten, hij legt de misstanden bloot en gaat daarna de strijd aan. Dat doet hij met een bewonderenswaardige dossierkennis en grote vasthoudendheid. Daarbij beukt hij tegen de neiging tot wegkijken bij de gevestigde orde.

Het strijden tegen onrecht, het opkomen voor de zwakken is gedrag dat kenmerkend zou moeten zijn voor de christendemocratie. Het CDA zou bij het bepalen van de koers voor de komende jaren idealen van Omtzigt moeten omarmen.

”Functie elders”

Gelijktijdig moet er binnen het CDA een grondige evaluatie van het gehele afgelopen jaar plaatsvinden. De lijsttrekkersverkiezing, de opstelling van de kandidatenlijst en het verkiezingsprogramma, de uitvoering van de verkiezingscampagne tot de meest recente gebeurtenissen moeten onderzocht worden. Dit moet gebeuren door een commissie waarvan de onafhankelijkheid door niemand wordt betwijfeld. Het doel moet zijn om er echt van te leren en kan voor sommige mensen de aanleiding zijn om een ”functie elders” te verkiezen.

Als dat rapport er ligt, moet er opnieuw met Omtzigt worden gesproken en moet hem terugkeer op een prominente plek in de fractie worden aangeboden. Hij is en blijft een christendemocraat en kan daarom het beste functioneren in een CDA dat orde op zaken heeft gesteld.

De auteur was Tweede Kamerlid voor het CDA en is burgemeester van Zwartewaterland.