Gehuld in een zwarte cape stapt een man door een gat in de heg de tuin binnen. Enkele omstanders doen geen moeite hem tegen te houden. Spiedend kijkt hij vanonder de capuchon om zich heen. „Hier, Mark, dit is een mooie.” Gekleed in een vrolijke jurk is ook een vrouw de tuin in gekomen, en ze wijst de struikrover op de plant die ze graag in haar eigen tuin zou zien. Mark steekt de spade in de pikzwarte venige kleigrond en graaft de planten uit die zijn vrouw, Marjolein, aanwijst en vervolgens naar een gereedstaande kruiwagen draagt. Een grote hortensia gaan ze samen te lijf. Hun dochter kijkt toe en maakt foto’s.

Sloop

Onder de omstanders bevinden zich de aanstichtsters van deze rooftocht in Ridderkerk, herkenbaar aan een rode jas met op de rug de tekst ”Struikrover”: Bernice Kamphuis en Annelous Fleuren. Terwijl de laatste een aantal buurtbewoners aanwijzingen geeft voor het opfleuren van hun tuin, vertelt Kamphuis wat hier precies aan de hand is.

„Dit flatgebouw moet gesloopt worden en in plaats daarvan komen houten woningen.” Die komen niet precies op de plek van het oude gebouw, dus de planten in de ruime achtertuinen staan in de weg. „Het zou jammer zijn als die allemaal vernietigd werden, dus geven we buurtbewoners de kans mee te nemen wat ze zelf kunnen gebruiken.”

Het idee ontstond in 2014, vervolgt de Eindhovense. „Samen met mijn vriend klom ik over een paar hekken om planten te redden uit een tuin die moest verdwijnen. In 2017 organiseerde ik een actie met de buurt –ik heb een achtergrond als opbouwwerker, dus ik had ervaring met sociale activiteiten– en richtte ik de organisatie Struikroven op om dit op meer plaatsen te gaan doen.”

Duurzame 100

Ze kregen media-aandacht en verschenen op plek 12 in de Duurzame Top-100 van Trouw. „Inmiddels stromen de aanmeldingen van potentiële struikrovers binnen. Als mensen horen over deze nieuwe mogelijkheid tuinplanten te redden reageren ze vaak verbaasd: hè, gebeurt dat niet allang?”

De tuin lijkt al die jaren een blinde vlek te zijn geweest. „Er groeit bewustwording. Circulariteit begint in de bouw steeds meer een plek te krijgen, maar het ruimen van de tuinen viel onder de slopers en die willen zo snel mogelijk kunnen werken. Maar nu begint ook dit te veranderen. Wij zijn om dit met de buurt te organiseren ingehuurd door Wooncompas, een kleine woningcorporatie die een voorbeeldfunctie wil vervullen.”

„Dit is voor het eerst, maar wat ons betreft niet voor het laatst”, zegt Heleen Beinema, communicatiemedewerker bij de woningstichting. Het plan is futuristisch genoeg: alle bruikbare materialen uit het bestaande gebouw worden ‘geoogst’, de houten woningen worden in de fabriek gebouwd en kant-en-klaar afgeleverd om te besparen op materiaal, transport en tijd. Hergebruik van de tuinplanten past hier uitstekend bij. Iedere plant die wordt meegenomen hoeft niet gekweekt en over grote afstanden vervoerd te worden.

„Het wordt steeds duidelijker dat ook bewoners moeten worden betrokken bij de klimaatopgave”, licht Fleuren toe. „Wij maken dat laagdrempelig door omwonenden uit te nodigen tuinplanten te komen ophalen. Bijvangst is dat mensen elkaar leren kennen. Het verbetert de sociale samenhang in de buurt. Het mooie is ook dat mensen met een kleine portemonnee, voor wie duurzame dingen doen ver van hun bed is, kunnen profiteren van de gratis planten en tegelijk een bijdrage leveren aan vergroening. En we merken dat mensen het gaan zien.”

Het betrekken van de buurt heeft ook een ecologische reden, stelt ze vast: „Deze bomen en struiken vormen het biotoop van bepaalde vogels, die we graag hier houden. Ook is het voor de planten goed als ze in dezelfde grondsoort teruggepoot worden.”

Volgeladen

Kamphuis ziet het beschermen van het weerloze als haar missie. „Ons doel is een vaste Struikrover in iedere stad in Nederland, en een actie bij elk sloopproject. Het gaat me aan het hart dat zoveel mooie planten nu zomaar vernietigd worden. Maar de bewustwording dat het anders kan komt op gang, we zien nu echt een sneeuwbaleffect.”

„Dit is een hibiscus. En deze hei is ook altijd mooi.” Groenspecialist Tom van Duuren, die samenwerkt met de Struikrovers, vertelt de buurtbewoners hoe de planten heten en hoe ze ze kunnen verzorgen. Mark en Marjolein hebben hun kruiwagen volgeladen en maken plaats voor buren. Vanwege de coronaregels gaan de struikrovers verspreidt over de dag aan het werk. Iedereen krijgt een uur de tijd. Lukt het vandaag dit hele tuinencomplex leeg te halen? Kamphuis kijkt bedenkelijk. Van Duuren: „Let niet op wat er misschien verloren gaat maar op wat er gered wordt.”

struikroven.nu