Het is rustig, deze zonnige meimiddag bij tuincentrum Huiting in Vianen. Elk jaar worden hier modeltuinen aangelegd waar de trend van dat jaar is te zien. Een echtpaar wandelt geïnteresseerd de modeltuin ”Soft Landing” binnen. „Kijk, zo’n groene wand is ook wel wat voor ons”, wijst de vrouw naar een muur die helemaal bedekt is met potten siergras. „We hebben maar een kleine binnentuin”, vertelt ze. „Een muur is al bedekt met klimop, want we willen niet tegen kale stenen aankijken. Voor de andere muur hebben we nog niets, maar dit is wel een goed idee.”

Groen in plaats van grijs, dat is de trend van 2019 in tuinenland. Planten en bomen in plaats van stenen en grind. De tijd dat ‘onderhoudsvrij’ het toverwoord was, is voorbij. Tuinieren mag weer tijd kosten. Het is een manier van ontspannen in een stressvolle en jachtige tijd. Bovendien is het in een groene tuin in een hete zomer zoals vorig jaar veel beter uit te houden als in een ‘stenen’ tuin.

Boom cadeau

Het echtpaar uit IJsselstein was eigenlijk op zoek naar een volwassen boom, om die op het huwelijk van hun dochter cadeau te geven. „Haar huis wordt pas volgend jaar opgeleverd, maar ze denkt nu al volop na over de inrichting van haar tuin. Ze wil zoveel mogelijk planten en bomen. Wij vinden het leuk om daar aan mee te werken door haar gelijk zo’n grote boom te geven.”

De IJsselsteiners herkennen de groene wind die er momenteel door tuinenland waait. „Vooral bij jongeren. Onze andere dochter heeft speciaal een huis gekocht met een grote tuin zodat ze daar ook groente en fruit kan verbouwen. Ze wil wat meer zelfvoorziend zijn omdat dat beter is voor het milieu.”

Biodiversiteit

Eén van die groene jongeren is de gids die deze middag een rondleiding door de drie trendtuinen geeft: Christiaan Bikker (23). Hij werkt al sinds zijn vijftiende bij tuincentrum Huiting in Vianen waar de modeltuinen zijn aangelegd. Bikker schreef zijn afstudeerscriptie bij de Hogere Agrarische School (HAS) in Den Bosch over toekomstbestendige voedselsystemen. Biodiversiteit was hierbinnen een belangrijk onderwerp. „Ik zie dat ook terug hier op het tuincentrum. Ik krijg steeds vaker de vraag welke planten er goed zijn voor de insecten en vogels. Ook als wij een tuin mogen aanleggen, zie je dat klanten ook in hun tuin aan de natuur willen denken.” Kwekerijen spelen daar handig op in door een insectenaantrekkende plant zoals kattenkruid te voorzien van een pot met vrolijke bijen erop.

Die natuurvriendelijkheid is ook terug te lezen in de beschrijvingen van de drie trendtuinen in de folder van Tuinbranche Nederland. Eén aspect komt bij alledrie terug: ruimte voor vlinders, vogels en bijen. Dat is het beste te zien bij de trendtuin ”Harvesting Elements”. Er ligt een tegelpaadje in, maar daar zitten grote gaten in waar planten in zijn gepoot. Goed uitkijken dus waar je de voeten neerzet, anders plet je een plant.

Ook de klimaatverandering is een overkoepelend thema in de drie trendtuinen. Bij ”Harvesting Elements” begint de beschrijving in de folder met de volzin: „Bezorgdheid om het milieu en een bewustzijn dat wij daar zelf positief aan bij kunnen dragen, leiden tot een soberder levensstijl, waarbij duurzaamheid, recycling en hergebruik van materialen belangrijk zijn.” In deze modeltuin is dat terug te zien in de bankjes en de schutting. Die zijn gemaakt van oud hout van de sloop.

Harvesting is het Engelse woord voor oogst. Daarom staat er een kas in deze tuin waar mensen zelf hun eigen groenten kunnen verbouwen. De regen die op de kas valt, wordt keurig opgevangen in een bak met waterplanten zodat het niet in het riool terechtkomt en zo de verdroging verergert. Met datzelfde doel ligt er in de volgende tuin –”New Frontiers”– een waterdoorlatend terras van open betonstenen. „Nu ligt er grind in, maar je kunt hier ook prima gras in zaaien, zodat je een heel groen terras krijgt. Waterafvoer is niet meer nodig want al het water kan zo in de grond zakken”, legt Bikker uit.

Moestuinactie

Als de bedrijfsleider van het tuincentrum, Pascal van der Grijn, een moment moet aanwijzen waarop de groene trend in tuinenland echt is doorgebroken, denkt hij aan de moestuinactie die Albert Heijn in 2015 begon. Klanten ontvingen toen bij besteding van 15 euro een moestuinpotje. Ze werden razend populair bij kinderen. „Na deze moestuinactie zagen we steeds meer jonge gezinnen en jongeren op het tuincentrum. Er is veel vraag naar fruit-, kruiden- en groenteplantjes. Het bloemen- en groentezaad is niet aan te slepen. Ook vlinder- en bijenlokkende planten zijn populair.”

Wat ook meewerkt zijn acties van gemeenten en organisaties waarbij mensen een tegel mogen inleveren en er een plant voor terugkrijgen. Ook de voortdurende aandacht in de media voor problemen zoals klimaatverandering en biodiversiteitsverlies helpen mee. „Pas nog zo’n verschrikkelijk rapport van de Verenigde Naties over de teruggang van het aantal soorten wereldwijd. Dat doet iets met mensen”, zegt Bikker.

Hitte

Voorzitter Rien van der Spek van de Vereniging voor hoveniers en groenvoorzieners (VHG) merkt in zijn dagelijks werk als directeur van een hoveniersbedrijf in Benthuizen dat er een vergroeningsslag aan de gang is. „Klanten willen inderdaad geen tuin vol stenen meer hebben. Wat daarbij ook meespeelt, is dat mensen er tijdens de extreem warme zomer afgelopen jaar achter zijn gekomen hoeveel hitte er in zo’n tuin ontstaat. In een tuin vol met zwarte tegels kan de temperatuur zomaar oplopen tot 50 graden. Daar is dus niet meer in te leven. In een tuin met bomen, struiken en planten is het vele malen koeler. Een volwassen boom koelt net zoveel als tien airco’s.”

Overheden zien dat ook en stimuleren de aanleg van groene tuinen. Elke gemeente moet dit jaar een klimaatstresstest hebben gedaan waarbij plekken in de gemeente in kaart worden gebracht waar de temperatuur hoog oploopt of waar overvloedig regenwater slecht wegloopt. Om die problemen aan te pakken, krijgen hoveniersbedrijven subsidies voor het ontwerpen van groene tuinen. Van der Spek: „In de gemeente Lansingerland krijgen we van het waterschap Delfland en Schieland 200 euro voor zo’n groen ontwerp. Als een klant besluit het daadwerkelijk te laten aanleggen, vergoedt het waterschap een kwart van de kosten.”

Must

Bij de aanleg van een nieuwe woonwijk bepaalt de hoeveelheid groen tegenwoordig steeds meer de waarde van de huizen. „Een groene omgeving is een must”, zegt Van der Spek. „In een groen winkelcentrum verblijven mensen langer. Zij willen niet meer werken op een industrieterrein dat een troosteloze, grijze massa is. Ook daar moet groen te zien zijn.”

Overheden zijn zelf ook meer bezig met natuur en klimaat. Van der Spek noemt het maaibeheer als voorbeeld. „Vroeger werden alle grasstroken en bermen elke twee weken gemaaid. Nu worden er wilde bloemen gezaaid die de hele zomer mogen bloeien. Alles om het voor de insecten en vogels aantrekkelijker te maken.”

Bij burgers en overheden is er dus duidelijk wat aan het veranderen als het gaat om rekening houden met de biodiversiteit en de klimaatverandering. Maar er gaat pas echt wat veranderen als de landbouw massaal om gaat. Die sector beslaat 54 procent van het Nederlandse aardoppervlak. Natuurlijk zijn er her en der allerlei initiatieven op dit vlak, maar intensieve landbouw wordt als de grootste oorzaak gezien van de achteruitgang van insecten.

„Banken, supermarkten en Europese regels dwingen agrariërs in een keurslijf waarin geen ruimte is voor de natuur. Dat zorgt voor weilanden waar geen bloemetje meer groeit. Akkerbouw dat zonder bestrijdingsmiddelen niet meer rendabel is”, aldus Kars Veling van De Vlinderstichting begin vorige maand.

Veling is hoopvol gesteld over het Deltaplan Biodiversiteitsherstel, waarin onder andere banken, supermarkten, landbouw- en natuurorganisaties samenwerken. „Vijf jaar geleden is een vergelijkbaar initiatief niet van de grond gekomen. Maar nu merk ik dat we het tij mee hebben.”

delevendetuin.nl

::

Hypocrisie

Bedrijfsleider Van der Grijn heeft nog wel een kanttekening bij het hele vergroeningsverhaal. „Prijs en gemakzucht zijn nog steeds belangrijk bij het gros van de Nederlanders. Neem bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen: een grote oorzaak van de achteruitgang van insecten. We kunnen tegenwoordig veel op natuurlijke basis bestrijden, alleen is dat wel duurder dan de reguliere middelen, die slechter voor milieu en natuur zijn.”

Van der Grijn ziet op dat vlak een zekere hypocrisie bij veel Nederlanders. „Wij hebben een kwekerij en zijn aan zeer strenge regels gebonden als het om bestrijdingsmiddelen gaat. Een onkruidbestrijder zoals Roundup is verboden. Maar particulieren kopen allerlei voor ons verboden middelen gewoon in het buitenland of via internet. Ze bespuiten hun tuin rijkelijk met de meest giftige en schadelijke stoffen om bijvoorbeeld hun buxusstruiken maar te behouden. Daardoor gaan de jongen van koolmezen op grote schaal dood omdat ze rupsen eten die vol zitten met dat gif. Hoezo natuurvriendelijk?”

::