Het CIO, een overlegplatform bij de overheid dat 31 kerkgenootschappen vertegenwoordigt, heeft de routekaart vrijdag besproken en aanvaard. Later diezelfde dag heeft CIO-voorzitter Jaap Smit de kaart aangeboden aan minister van Eredienst Ferd Grapperhaus.

De routekaart gaat uit van vier risiconiveau’s: ”waakzaam”, ”zorgelijk”, ”ernstig” en ”zeer ernstig”. De overheid geeft met deze niveau’s de actuele situatie rond positieve coronatasten en ziekenhuisopnames weer in 25 verschillende regio’s in Nederland. Op dit moment geldt in heel Nederland het risiconiveau ”zeer ernstig”, met uitzondering van de regio Gelderland-Midden, waar het niveau momenteel ”ernstig” is.

Afhankelijk van het risiconiveau in een gebied laat de kaart zien welke maatregelen nodig zijn in kerken, bijvoorbeeld op het gebied van kerkgangers, samenzang of activiteiten als catechisatie en huisbezoek.

Bij het risiconiveau ”zeer ernstig” is bovendien de mogelijkheid tot verzwarende maatregelen opgenomen (zoals het uitsluitend online uitzenden van erediensten). Deze worden genomen op initiatief van het CIO, wanneer daarvoor „in de brede epidemiologische of maatschappelijke context aanleiding voor ontstaat”, stelt de toelichting in de routekaart.

Golfbewegingen

Over de kaart is lang vergaderd: in oktober kondigde het CIO aan dat die er zou komen. Dat de definitieve kaart daarna op zich liet wachten, heeft te maken met „de golfbewegingen in de covid-besmettingen” waardoor telkens nieuwe afstemmingen met kerken en overheid noodzakelijk waren, schrijft de organisatie in een persbericht.

Lees ook

Waar blijft de routekaart voor kerken?

Het CIO is blij dat de kaart er is. „Het eind van de pandemie is nog niet in zicht. De routekaart is een instrument dat voorlopig nog nodig en actueel zal blijven.” Volgens het CIO brengt de nu gepubliceerde kaart „geen wijziging in de maatregelen die op dit moment van toepassing zijn”, maar biedt die „perspectief” voor mogelijke afschaling van maatregelen in de toekomst.

De koepelorganisatie ziet de kaart als een „ernstig en weloverwogen advies aan de aangesloten kerkgenootschappen.” Het is aan de lidkerken zelf om de lokale gemeenten te „informeren en adviseren.”

Maatwerk

De nu gepubliceerde routekaart is een ”versie 2.0”. Een eerdere versie van de kaart lekte in november uit, maar was nog niet bedoeld om gebruikt te worden voor kerken.

Lees ook

Kerken gebruiken routekaart, maar die is volgens CIO nog niet af

Die conceptversie van de kaart maakte een onderscheid tussen kleine en grote kerkgebouwen als het gaat om het aantal toegestane kerkbezoekers in erediensten. Dat onderscheid is in de tabellen van de nieuwe kaart verdwenen; daar gaat de kaart bij het aantal kerkgangers uit van vaste aantallen (zoals maximaal 60 kerkgangers bij een ”ernstig” niveau).

De mogelijkheid tot maatwerk bestaat echter nog steeds, maar is in deze nieuwe kaart opgenomen in de toelichting onderaan het document. Daarin blijkt dat grotere kerkgebouwen met meer dan 300 zitplaatsen volgens de kaart een mogelijkheid tot maatwerk hebben door niet te rekenen met vaste bezoekersaantallen, maar met percentages van de beschikbare ruimtecapaciteit (zoals maximaal 15 procent van de capaciteit benutten bij een ”ernstig” niveau). Volgens het CIO vormen „tekst en toelichting één geheel met de routekaart."

Samenzang

De nieuwe routekaart geeft ook adviezen rond samenzang. Daarbij wordt in de toelichting verwezen naar de website eerstehulpbijventileren.nl, waar een gemeente kan berekenen in hoeverre samenzang verantwoord mogelijk is.

De toelichting schrijft echter dat het rekenmodel op deze site „ook grenzen kent en vervolgens beperkingen voor het advies. Op dit moment (februari 2021) vinden de makers de tool niet geschikt en geeft men een dringend advies om te onthouden van samenzang, omdat het rekenmodel uit gaat van 1 besmet persoon in een ruimte en omdat de effecten van andere varianten, zoals bijvoorbeeld de Britse niet zijn meegenomen.”

Spannend

SGP-senator Peter Schalk, betrokken bij het overleg tussen minister Grapperhaus en de kerken, stelt in een reactie dat de routekaart „destijds ontwikkeld is in een periode dat iedereen zoekende was.” Vervolgens heeft het, stelt hij, „erg lang geduurd voor hij daadwerkelijk uitkwam, wat natuurlijk te maken had met de ernstige situatie rond Covid-19, waardoor blijkbaar veel overleg nodig was tussen CIO en minister.” Daardoor is, stelt Schalk, „op veel plaatsen inzake het toelaten van kerkgangers een eigen werkelijkheid gegroeid.”

Volgens hem is het „een spannende vraag hoe de routekaart in de nu ontstane werkelijkheid een goede plek kan innemen.” De kaart biedt „in elk geval perspectief in een situatie waarin de coronabesmettingen gaan afnemen”, omdat nauwkeurig is vastgelegd wanneer en op welke wijze kerkenraden hun beleid rond kerkdiensten kunnen verruimen. „Dat is de winst van deze routekaart.”

Gevraagd naar wat grote reformatorische kerken, die de achterliggende weken en maanden enkele honderden kerkgangers per dienst toelieten, nú behoren te doen, aangezien de routekaart aangeeft dat in de huidige als ”zeer ernstig” getypeerde fase dertig kerkgangers het absolute maximum is, zegt Schalk dat het allereerst aan diverse kerkverbanden en aan de afzonderlijke kerkenraden is „hoe ze zich nu tot deze kaart willen verhouden.” Verder wijst hij op de toelichting bij de kaart, die vermeldt dat in de fase ”zeer ernstig” in kerkgebouwen met meer dan driehonderd zitplaatsen 10 procent van het aantal zitplaatsen benut mag worden, mits alle richtlijnen van het RIVM strikt in acht worden genomen en er geen verzwarende omstandigheden zijn.

Handzaam

Het advies van het kerkelijk bureau van de Christelijke Gereformeerde Kerken aan gemeenten ligt „in de lijn van de routekaart”, zegt woordvoerder ds. J. Nutma desgevraagd. „Kerken hebben in de routekaart een handzame en hopelijk ook heldere tool om per situatie en locatie hun afwegingen te maken.”

De Protestantse Kerk in Nederland komt waarschijnlijk „in de loop van woensdag” met een advies over het gebruik van de routekaart, aldus een woordvoerder maandag. Andere kerkverbanden bezinnen zich ook nog op een reactie.