De laatste zondag van het kerkelijk jaar, Eeuwigheidszondag, ligt een krappe week achter ons. In veel kerken werden de gemeenteleden herdacht die in het achterliggende jaar zijn overleden. Nederlanders die weinig met geloof hebben, beschouwen de kerk nogal eens als ouderwets. Als een instituut dat tientallen jaren, of zelfs eeuwen, achterloopt. Maar wat de jaarwisseling betreft, is het juist precies andersom: de kerk loopt vóór op de wereld. Niet met knallende kurken, maar met gevouwen handen wordt overdacht wat in de afgelopen maanden is gebeurd en wie ons zijn ontvallen.
Het kan niet anders of in veel gemeenten is op de voorbije periode teruggekeken met verdriet en pijn. Sinds maart is alles anders in ons land. Ook in de kerken is er sinds het voorjaar geen ‘normale’ zondag meer geweest.
In een groot aantal gemeenten stierven mensen aan het coronavirus. Sommigen van hen brachten hun laatste dagen door in eenzaamheid, omdat familieleden geen bezoek aan het sterfbed mochten brengen. Voor nabestaanden geldt dat het rouwproces, door de stringente beperkingen, nog zwaarder was dan het in ‘normale’ omstandigheden al is.
Morgen is de eerste adventszondag. Zelden was een nieuw kerkelijk jaar met zo veel onzekerheden omgeven als nu. Hoe het de komende maanden zal gaan met de beperkingen, en in dat verband ook met de kerk? Er is nog weinig zicht op. We horen politici spreken over mensen die hunkeren naar een samenzijn rond de kerstdagen met familie en kennissen. Want Kerst is nu eenmaal een familiefeest, zo wordt dan gezegd. En zonder een volwaardig kerstdiner kun je amper Kerst vieren, zo lijkt de gedachte.
Juist nu advent nadert, werd mijn aandacht getrokken door het mooie boekje ”Shoppen in advent”, dat begin dit jaar verscheen. Prof. dr. Herman Paul laat daarin zien dat secularisatie niet alleeen een beweging is van God en de kerk vandaan, maar ook ergens naartoe. Als mensen zich afkeren van God, dan komt daar ook iets voor in de plaats. Dat brengt hem bij de vraag: Waar voelen mensen zich zo door aangetrokken dat het christelijk geloof daar mager bij afsteekt?
Als een van de voornaamste religies van deze tijd ziet hij consumentisme. Ons consumentengedrag ziet hij zelfs als dé seculariserende factor van onze tijd. Secularisatie anno 2020 voltrekt zich tussen shoppen en advent. Volgens Paul staat shoppen hierbij symbool voor gewoonten en prakijken die onze aandacht gericht houden op het hier en nu. Daartegenover verwijst advent naar krachten die weerstand bieden aan secularisatie: preken, liederen en gebeden die ons toeroepen dat wij onderweg zijn naar Gods toekomst.
Terug naar het gegeven dat velen hunkeren naar de gezelligheid van Kerst. Natuurlijk is er niets mis met familiebezoek, of samenzijn rond een kerstmaaltijd. Maar laten we elkaar tijdens die ontmoetingen dan ook eens eerlijk erop bevragen of en hoe we toeleven naar de toekomst die God heeft bereid voor degenen die Hem liefhebben. Dat bijeenkomsten in de familie- en kennissensfeer dit jaar kleinschalig zullen zijn, is voor zo’n gesprek zelfs bevorderlijk.
Geestelijke winst in coronatijd.
De auteur is adjunct-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad.
