Embryowet, abortuswet, alles kan weer op de schop
Met de verkiezingen in zicht neemt de drang van politieke partijen om zich te profileren op medisch-ethische thema’s weer toe. Een overzicht van de stand van zaken inzake drie precaire kwesties rond het prille begin en het einde van het leven.
Afbreken zwangerschap
Wie krijgt als eerste de vijfdaagse beraadtermijn voor onbedoeld zwangere vrouwen uit de abortuswet? PvdA en GroenLinks? Toch D66? Een eerste initiatief van PvdA en GroenLinks is al op korte termijn te verwachten, zo werd donderdag duidelijk: een Kameroproep aan de regering om de denkpauze te schrappen. Beide partijen hengelden opzichtig naar de steun van D66, maar Kamerlid Pia Dijkstra van die partij hield de boot af. De motie steunen, gaat in tegen het regeerakkoord, zei ze.
Toch wil ook D66 van de beraadtermijn af. Dijkstra kondigde donderdag een eigen initiatief aan met de woorden: „Ik ga het voortouw nemen, zodra het kan.” Om de termijn te schrappen, is echter een wetswijziging nodig. Die kan Dijkstra nog wel proberen in gang te zetten, maar uiteindelijk belandt de kwestie op het bordje van de nieuwe regeringscoalitie, na de verkiezingen.
Als het aan zorgminister De Jonge (CDA) ligt, blijft de termijn gewoon in de wet. Hij zei het donderdag „ingrijpend” te vinden als die zou worden gesloopt.
Er is nog een initiatief dat raakt aan de abortuswet: PvdA-Kamerlid Ploumen wil een wettelijk kader dat de ruimte van de prolifebeweging om in flyers, spotjes of andere campagnematerialen kanttekeningen te plaatsen bij de abortuspraktijk verder afbakent. Zij gaat een aantal buitenlandse voorbeelden op een rij zetten en aan De Jonge voorleggen. Die wacht dat af, maar ziet op voorhand weinig in het initiatief.
Levensbeëindiging
Dinsdag kondigde De Jonge aan regels te willen opstellen voor actieve levensbeëindiging van minderjarige kinderen van 1 tot 12 jaar die lijden aan een ongeneeslijke aandoening. Een fundamentele ommezwaai? Nee, betoogde hij donderdag. In de strafwet staat al dat een arts zich kan beroepen op overmacht, bijvoorbeeld als een (jonge) patiënt in de stervensfase verkeert en geen enkele palliatieve behandeling het lijden nog kan verzachten. Zijn regeling zou alleen zijn bedoeld als een extra houvast voor artsen die op dat overmachtsartikel een beroep willen doen.
Een aanvechtbare redenering, vond SGP-leider Van der Staaij. Niet de door De Jonge voorgestelde beoordelingscommissie maar de rechtbank moet, aldus de SGP, na een levensbeëindigende ingreep bij kinderen van keer tot keer beoordelen of de strafwet daar wel ruimte voor bood. Als het kabinet de mogelijkheden om levensbeëindigend op te treden verruimt voor kinderen, is het wachten op pleidooien om ook voor andere categorieën wilsonbekwamen ruimere stervensregelingen te gaan opstellen, vreest de SGP. Bijvoorbeeld voor mensen met een ernstige, meervoudige handicap of voor diepdementerende ouderen. Ook de ethici Theo Boer en Henk Jochemsen vrezen dat er door de regeling nieuwe wissels worden omgezet.
Bijval voor de kritiek van Van der Staaij bleef donderdag echter uit. ChristenUnie en CDA wijzen het opstellen van een regeling niet op voorhand af, maar pas als die er ligt, willen zij de inhoud ervan beoordelen. Of De Jonge echt in die regels kan verankeren dat artsen pas mogen handelen als een kind in de stervensfase verkeert en alle palliatieve zorgopties zijn uitgeprobeerd, is nog maar de vraag. Artsen zullen een flinke lobby voeren voor criteria die zo open mogelijk zijn.
De D66-initiatiefwet over hulp bij zelfdoding aan levensmoede ouderen ligt al in de Kamer. Het verloop van de kabinetsformatie lijkt ook voor de afwikkeling van die wet doorslaggevend te zijn.
Embryo’s
Mogen wetenschappers straks embryo’s gaan kweken, puur voor onderzoeksdoeleinden, om ze daarna te vernietigen? De meningen onder de bevolking zijn verdeeld, zo blijkt uit een reeks door het kabinet georganiseerde publieksdebatten. Wat D66 donderdag graag wilde weten, is of er van het kabinet nog initiatieven voor een ruimere Embryowet te verwachten zijn.
De Jonge vermeed een klip en klaar antwoord. Begin volgend jaar wil hij twee mogelijke verruimingsvarianten op papier hebben gezet. Een behoedzame, waarbij embryokweek slechts is toegestaan om de kwaliteit van de ivf-zorg te verbeteren, en een vooruitstrevende, waarbij ook onderzoek met het genetisch modificeren van embryo’s een van de doeleinden is. Waarschijnlijk komen VVD en D66 snel daarna met een eigen initiatief voor een ruimere Embryowet. Kortom, met de verkiezingen in aantocht staat er in medisch-ethisch opzicht veel op het spel.
