In 900 van de 2500 verpleeghuizen zijn bewoners besmet met het coronavirus. Zo’n besmetting heeft vaak ernstige gevolgen: op sommige afdelingen overlijdt een aanzienlijk deel van de bewoners. Volgens CBS-cijfers is de sterfte in verpleeghuizen in maart verdubbeld. Dit roept vragen op: wat is er aan de hand? Wat speelt zich werkelijk af achter de gesloten deuren van verpleeg- en verzorgingshuizen?

Het verpleeghuis is vaak een plaats van moeite en verdriet. Mensen wonen er niet zomaar. Allemaal hebben ze lichamelijke of psychische aandoeningen. Hun leeftijd ligt meestal tussen de 85 en 90 jaar. Dat maakt hen kwetsbaar. Tijdens een griepgolf in Nederland overlijden meer mensen in verpleeghuizen dan gewoonlijk. Jaarlijks overlijden veel verpleeghuisbewoners.

We leven te midden van een pandemie. Mensen overlijden aan de gevolgen van het coronavirus. Dat is de aangrijpende werkelijkheid die we allemaal ervaren. De mensen die in verpleeghuizen wonen, hebben een hoog risico op ernstige gevolgen van besmetting met het virus. Vanwege hun leeftijd, maar ook omdat ze vaak meerdere aandoeningen hebben. De landelijke verspreiding van het coronavirus is dus een belangrijke oorzaak van de hoge sterftecijfers in verpleeghuizen. Dit zorgt terecht voor angst en vragen over de gezondheid bij deze bewoners ervan en hun naasten. De verspreiding van het virus en de maatregelen van het kabinet brengen dilemma’s met zich mee die bewoners, hun naasten en zorgverleners elke dag ervaren.

Evenwicht

Het is een logische stap om kwetsbare groepen te beschermen tegen besmetting. Daarom heeft het kabinet op 20 maart alle verpleeghuizen gesloten voor bezoek. De veiligheid en gezondheid van ouderen is daarmee zo goed mogelijk beschermd.

Achter de gesloten deuren is echter te zien wat dit met mensen doet. Dat familie naar je zwaait vanaf een hoogwerker is mooi en spectaculair, maar vervangt echte ontmoeting niet. Ouderen missen hun geliefden. Of begrijpen niet waarom hun man of vrouw niet meer komt.

Wij stellen ons de vraag: wat zijn de gevolgen van dit gemis? Sociaal contact en psychische gezondheid zijn van levensbelang. Misschien dragen ze wel meer bij aan het welbevinden van ouderen dan maximale bescherming tegen het coronavirus doet. Behalve voor veiligheid en gezondheid moeten we oog houden voor het belang van betekenisvolle relaties met anderen voor elk mens. Ook voor ouderen. Wij dringen aan op ruimte voor maatwerk om bezoek mogelijk te maken.

Dat brengt ons bij een tweede dilemma. Het is belangrijk dat ouderen zo lang mogelijk zelf beslissen over hun leven en de ondersteuning daarbij. Zorgverleners bevorderen de eigen regie van bewoners en worden daarop al jarenlang bevraagd door financiers en toezichthoudende instanties.

Laten we een kijkje nemen achter de gesloten deuren van een verpleeghuis. We zien een man die normaal zelfstandig naar het dorp en de kerk gaat. Hij kan anderhalve meter afstand houden. Dat lukt alleen niet bij de verzorgenden, die hij nodig heeft voor hulp bij wassen, aankleden, eten en toiletgang. Zij mogen het verpleeghuis in en uit. Hij mag geen bezoek ontvangen en mag niet van het terrein af. Voor de coronacrisis noemden we dit vrijheidsbeperkende maatregelen. Nu is het (begrijpelijk) overheidsbeleid. Maar de spanning is voelbaar. De keuzes zijn soms moeilijk uit de leggen. En hoe lang houden we dit vol?

Geen afstand

Bewoners van verpleeghuizen hebben mensen nodig die de moed hebben om zorg te verlenen zonder 1,5 meter afstand te houden. Iemand die een arm om je heen slaat als je bang bent. Die je blijdschap deelt als je weer even contact hebt met je familie. Dit doen zorgverleners. Ze gaan elke dag werken, ook als ze bang zijn het coronavirus mee te nemen, het verpleeghuis in. Dagelijks ervaren ze het dilemma tussen veiligheid en welbevinden en daarin proberen ze het juiste te doen.

Het leven in verpleeghuizen is zwaar, maar er zijn elke dag mooie momenten. Bewoners en medewerkers ervaren verbondenheid, zingeving, betrokkenheid en liefde. Daarom is het terecht dat zorgmedewerkers applaus krijgen uit de samenleving! Ze staan in de frontlinie van de strijd tegen het coronavirus en de strijd tegen eenzaamheid. Ze verdienen dus respect.

We zien bewoners, hun naasten en zorgmedewerkers worstelen met deze dilemma’s. Zij hebben onze onvoorwaardelijke steun nodig en ook dat hun dilemma’s zichtbaar en bespreekbaar zijn. We dringen aan op ruimte vanuit de overheid om maatwerk mogelijk te maken voor bewoners en bezoek van hun dierbaren.

We roepen bestuurders van organisaties in de zorg op om met elkaar in gesprek te gaan over dilemma’s in deze tijd. Niet om eenvoudige antwoorden te geven, maar om het welzijn van bewoners en hun zorgverleners te dienen. En om met elkaar, ook in deze tijd, te staan voor zorg waarin het dienen van God en de naaste centraal staat en het leven van ieder mens staat in het perspectief van de eeuwigheid.

De auteurs zijn respectievelijk bestuurder en bestuursadviseur bij Cedrah. Cedrah biedt wonen, zorg en diensten aan ouderen in Zeeland en Zuid-Holland.