Ooit was de Amerikaanse Senaat het huis van de redelijkheid waar ervaren politici bedaard beraad hielden over belangwekkende kwesties. De laatste weken werd daar echter een bloedig politiek gevecht gehouden over een mogelijke afzetting van president Donald Trump. Het leidde tot diepe wonden en grote verdeeldheid.
President Trump heeft wel slechter weken beleefd dan deze. Dinsdagavond sprak hij de State of the Union uit, de jaarlijkse toespraak in het Congres. Met soms bijna overslaande stem somde hij de successen op die er onder zijn regering zijn geboekt. En die zijn er. Zo gaat het op het terrein van economie en de handel goed. Woensdag sprak de Senaat hem vrij van machtsmisbruik en het tegenwerken van het Congres. En als extraatje won hij glansrijk de voorverkiezingen in Iowa, terwijl de Democraten wanhopig probeerden de stemmen geteld te krijgen. De chaos daar kan hij de komende maanden uitbuiten.
Met de eindstemming over het afzetten van de president zette de Senaat een punt achter de impeachmentzaak die vanaf eind september vorig jaar de Amerikaanse politiek beheerste. Maar die punt is op zijn best een puntkomma. Zowel de Democraten als Trump kiezen ervoor om in de Oekraïnezaak te blijven roeren. Er zullen nog wel enkele postludiums volgen.
Zaak niet gesloten
De Democraten zijn woedend dat de Republikeinen in de Senaat niet bereid waren nieuwe getuigen op te roepen. Zij willen met name weten wat de voormalige veiligheidsadviseur John Bolton onder ede te vertellen heeft. Uit recent uitgelekte fragmenten van zijn memoires blijkt dat Trump hem persoonlijk heeft gezegd zelf Oekraïne onder druk te hebben gezet om een onderzoek naar Joe Biden te doen. Tot eind vorig jaar wilde Bolton, een overtuigd Republikein, niet getuigen. Daartoe is hij nu wel bereid.
Omdat de Senaat vorige week besloot hem niet te horen, willen de Democraten in het Huis van Afgevaardigden Bolton alsnog oproepen om voor hen te getuigen. Dat zei Jerrold Nadler, voorzitter van de juridische commissie, woensdag. Dat verhoor gaan ze publicitair uitbuiten. Dat kan Trump schaden.
Maar ook Trump is er nog niet aan toe om zich uit de Oekraïnezaak terug te trekken. Zijn persoonlijke advocaat Rudy Giuliani onderhoudt nog steeds contacten met Kiev om meer te weten te komen over Biden. En Trumps partijgenoten in de Senaat helpen hem. De voorzitter van de senaatscommisssie voor juridische zaken, de Republikein Lindsey Graham, wil onderzoek doen naar zakelijke transacties van Hunter Biden, de zoon van Joe.
Schade voor partijen
Behalve dat de zaak dus zal blijven voortslepen, lekken zowel de Democraten als de Republikeinen ook zelf hun wonden. Beide partijen liepen door de hele Oekraïneaffaire schade op.
De Democraten hebben bakzeil gehaald. Met stelligheid hebben ze achterliggende maanden gezegd dat Trump vast en zeker het veld zou moeten ruimen. De uitkomst van het onderzoek stond voor hen bij voorbaat vast.
Daarmee hebben ze sterk de indruk van grote vooringenomenheid gevestigd en dat verhindert een eerlijk proces. Ook tijdens de verhoren waren ze zeer begering om belastende informatie te horen. Als er ontlastende feiten werden aangedragen, luisterden ze nauwelijks. Uiteindelijk wisten ze alleen bewijslast boven water te krijgen die gebaseerd was op getuigen uit de tweede of derde hand. Daarmee stonden ze dus bepaald niet sterk.
Het verwijt dat de Democraten het proces waren begonnen om de verkiezingsuitslag van 2016 ongedaan te maken was dan ook niet uit de lucht gegrepen. Dat kleeft hen aan.
De Republikeinen kan overigens eveneens het verwijt gemaakt worden van vooringenomenheid. Elke belastende verklaring was voor hen vooral fakenieuws. Zij weigerden bij de behandeling in de Senaat nieuw bewijsmateriaal of nieuwe getuigen toe te laten – iets dat ze in 1999 bij de impeachtmentprocedure tegen Clinton met graagte toesstonden. De Republikeinen hadden maar één doel: als een muur rondom Trump staan en hem door dik en dun verdedigen.
Dissidenten
Zeker, er zijn Republikeinen die vinden dat Trump onoirbare dingen heeft gedaan. Dat is niet alleen senator Mitt Romney die woensdag, net zoals alle Democraten, Trump schuldig verklaarde.
Verschillende anderen, zoals de senatoren Ben Sasse (Nebraska) en Lamar Alexander (Tennessee) erkennen openlijk dat de president ver over de schreef is gegaan. Maar zij willen hem niet afzetten maar het oordeel aan de kiezer overlaten. Senator Marco Rubio (Florida), die in 2016 rivaal van Trump was, zei dat de president weliswaar impeachabel is, maar dat het land verder in de problemen komt als de Senaat Trump nu afzet.
Daarmee legt Rubio de vinger op de zere plek. De hele impachment is een uitvloeisel van de diepe verdeeldheid die de Verenigde Staten de laatste jaren teistert. Tegelijk heeft de afzettingsprocedure ook weer bijgedragen aan die verdeeldheid.
De Republikeinse senator Susan Collins (Maine) zei woensdag dat het proces tegen Trump „een weerspiegeling is van de steeds fellere partijdigheid waarmee onze natie wordt geconfronteerd.” Haar collega Lisa Murkowski (Alasaka) voegde eraan toe: „We moeten ons diep schamen.”
