De Amerikaanse regering beschouwt de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever niet langer als een schending van het internationale recht. Dat is een belangrijke koerswijziging. Maar in de praktijk zal er niet zoveel veranderen.
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken formuleerde in 1978 het officiële standpunt dat het bouwen van Joodse nederzettingen in de „bezette gebieden” in strijd is met het internationaal recht. Dat stelt regels voor de manier waarop met „veroverd” territorium moet worden omgegaan. Het bevolken van ingenomen gebieden met eigen burgers is daarmee in strijd.
In de jaren 80 ging de regering van president Reagan heel ruimhartig met dit standpunt om. Maar onder Obama benadrukte Washington juist weer het illegale karakter van de nederzettingen en riep Israël op verdere bouwactiviteiten te staken. Die zouden een van de belangrijkste obstakels voor vrede met de Palestijnen vormen.
Een jaar geleden startte de juridische afdeling van het ministerie van Buitenlandse Zaken een onderzoek naar de wettelijke status van de Joodse nederzettingen. De belangrijkste conclusie, die minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo maandagavond presenteerde, luidt dat de VS de nederzettingen niet langer als strijdig met het internationaal recht beschouwen.
Israëlische rechter
Het is volgens Pompeo niet aan de Amerikanen, maar aan de Israëlische rechter om de juridische status van de Joodse bouwactiviteiten op de Westelijke Jordaanoever vast te stellen. Die besluiten zullen de VS accepteren, aldus de minister. Het hooggerechtshof in Jeruzalem heeft overigens diverse keren uitgesproken dat bepaalde nederzettingen illegaal waren.
Daarmee gaat het Witte Huis doelbewust voorbij aan de internationaalrechtelijke, historische en religieuze discussie over de status van de Westoever.
Volgens Washington helpt de eerdere Amerikaanse zienswijze dat de nederzettingen illegaal zijn „het vredesproces niet vooruit.” „De harde waarheid is dat er nooit een juridische oplossing voor dit conflict zal komen. Argumenten voor de vraag wie goed of fout is, ontleend aan het internationale recht, zullen geen vrede brengen”, aldus Pompeo.
Het is daarom volgens de bewindsman aan de partijen in het Israëlisch-Palestijns conflict om via diplomatieke en politieke onderhandelingen een uitweg uit de kwestie te vinden.
Netanyahu
Een oplossing lijkt echter met de Amerikaanse koerswijziging zeker niet dichterbij te komen. Na het verhuizen van de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem en het erkennen van de Israëlische soevereiniteit over de Golan, hebben de VS voor de Palestijnen als bemiddelaar afgedaan. Niemand gaat ervan uit dat er zonder Amerikaanse bemoeienis een oplossing voor het slepende conflict zal komen.
De timing van de presentatie van de conclusies heeft inmiddels het nodige stof doen opwaaien. De koerswijziging zou zowel de Amerikaanse president Trump als de Israëlische premier Netanyahu electoraal voordeel opleveren. De suggestie dat het besluit met de verkiezingen in een van beide landen te maken zou hebben, wees Pompeo maandagavond echter direct van de hand.
