Kerken lijken zaakjes rond ANBI op orde te hebben
Giften aan kerken zijn fiscaal aftrekbaar, mits de kerkelijke instellingen voldoen aan de eisen voor Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI’s). De kerken lijken hun zaakjes op orde te hebben.
De ANBI-status voor kerken: hoe zat het ook alweer?
De meeste kerken in Nederland vallen automatisch onder de regels voor een ANBI. Dat betekent dat giften aan die kerkelijke instelling fiscaal aftrekbaar zijn. Daarover zijn afspraken gemaakt tussen de Belastingdienst en het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO), een organisatie die 29 aangesloten christelijke kerken –waaronder de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), Hersteld Hervormde Kerk (HHK) en Gereformeerde Gemeenten (in Nederland)– en twee Joodse gemeenschappen vertegenwoordigt. Om zo’n ANBI-status te krijgen en te behouden, moeten kerken aan een aantal eisen voldoen. Dat betekent dat kerkgenootschappen, maar ook deputaatschappen en kerkelijke gemeenten, hun beleidsplannen en jaarverslagen moeten publiceren. Het jaarverslag 2018 moest op 1 juli, afgelopen maandag, openbaar zijn.
Hoe regelen kerken de publicatie van hun cijfers?
Dat verschilt per kerkverband (zie kader). Het ene kerkgenootschap heeft een centrale webpagina waarop de jaarrekeningen van alle gemeenten zijn geplaatst, het andere kerkgenootschap laat publicatie over aan de lokale gemeenten. Er zijn kerkverbanden die een gezamenlijk beleidsplan hebben, terwijl binnen andere kerkgenootschappen gemeenten hun eigen plannen hebben.
Werken die manieren van aanpak in de praktijk?
Dat verschilt. Op de website van de Gereformeerde Gemeenten is op dit moment ruim 80 procent van de jaarcijfers over 2018 van gemeenten en deputaatschappen te vinden. Bij de (Oud) Gereformeerde Gemeenten in Nederland, kerkverbanden die een website voor ANBI-gegevens hebben gelanceerd, staat 95 procent van de gemeentelijke jaarcijfers online. Martien Janssen van het Kerkelijk Bureau van de Hersteld Hervormde Kerk liet vrijdag weten dat de hersteld hervormde gemeenten en diaconieën de ANBI-verplichtingen „serieus nemen en goed op orde hebben.”
Binnen de PKN en de Rooms-Katholieke Kerk (RKK) in Nederland, kerkverbanden van een grotere omvang, bleek de praktijk weerbarstiger. De PKN heeft meermalen brandbrieven naar gemeenten gestuurd met een oproep om zich aan de ANBI-eisen te houden. In februari meldde de Belastingdienst de PKN dat een aanzienlijk aantal gemeenten en diaconieën hun ANBI-zaken niet op orde had. Ds. Hans van Ark van de dienstenorganisatie van de PKN sprak destijds over „code rood.” Hij maande de classispredikanten ertoe kerkelijke gemeenten maatregelen te laten nemen om de jaarcijfers van kerkrentmeesters en diaconie op hun website publiek toegankelijk te maken.
Wat heeft de Protestantse Kerk gedaan om dat probleem aan te pakken?
De dienstenorganisatie heeft extra mensen ingezet die waar mogelijk websites zijn langsgelopen en gemeenten hebben gewaarschuwd als ze daarop onvoldoende informatie geven. Woordvoerder Marloes Nouwens stelde donderdag dat alle gemeenten in de PKN bereikt zijn en dat de inzet geslaagd is. Hoeveel gemeenten hun ANBI-gegevens niet op orde hadden of hebben, wilde Nouwens niet zeggen.
Handhaaft de Belastingdienst wel?
Ja (zie kader). Afgelopen februari verloren 35 parochies binnen de RKK hun ANBI-status. Woordvoerder Anna Kruse stelde donderdag desgevraagd dat „een aantal” van die parochies inmiddels weer een ANBI-status heeft en dat er hard aan gewerkt wordt om ervoor te zorgen dat alle parochies binnen de RKK een ANBI-status hebben.
Ook het CIO onderzoekt via een speciale stichting of kerkelijke organisaties aan de gestelde eisen voldoen, door bijvoorbeeld steekproefsgewijs controles uit te voeren. Daardoor wordt het controleteam van de Belastingdienst ontlast.
Belastingdienst bevestigt beeld
De Belastingdienst kan het algemene beeld dat gemeenten binnen de verschillende kerkgenootschappen hun cijfers binnen de daarvoor gestelde termijnen publiceren, bevestigen, stelde woordvoerder Heleen Haverkort donderdag desgevraagd. „Indien de Belastingdienst constateert dat dat niet het geval is, volgt een procedure die geldig is voor alle ANBI’s”, aldus Haverkort. „Dit betekent dat de ANBI-status wordt ingetrokken als na een herinnering geen publicatie heeft plaatsgevonden.”
Hoe gemeenten hun cijfers publiceren, verschilt per kerkverband. Binnen de Protestantse Kerk ligt de verantwoordelijkheid hiervoor bij de gemeenten. De meeste hersteld hervormde gemeenten publiceren hun ANBI-gegevens op hun eigen website. Gemeenten zonder site kunnen gebruikmaken van de landelijke website.
De (Oud) Gereformeerde Gemeenten (in Nederland) hebben websites gelanceerd waarop per gemeente informatie is te raadplegen. Ook de Christelijke Gereformeerde Kerken en Gereformeerde Kerken vrijgemaakt publiceren alle ANBI-informatie op één site.
