Wolven doodden dit jaar fors meer schapen dan voorgaande jaren. In 2018 zijn er al zeker 134 schapen gedood door een wolf, tegenover 21 vorig jaar, blijkt uit cijfers van BIJ12-Faunafonds. Van vier schapen moet DNA-onderzoek nog uitwijzen of een wolf de dader was. Dit sterftecijfer valt echter nog steeds vrijwel in het niet bij de schade die loslopende honden aanrichten.

Reinier van Klinken (55) is met zijn vrouw Coos Drost (59) schaapherder in het stroomdal van de Drentse Aa. „Ik sta te kijken van alle ophef over de wolf. Wij hebben al twintig jaar te maken met bijtwonden door niet-aangelijnde honden. Zolang ik herder ben, maken huishonden veel meer slachtoffers.”

Elke herder in Nederland zal dat beeld bevestigen, denkt de schaapherder. „Ik maak mee dat honden de schapen de Drentse Aa in drijven, zodat ze verdrinken. Stuift een hond de kudde in, dan moet ik de schapen één voor één controleren op bijtwonden om maden te voorkomen. In 2010 verloren we 36 lammetjes: allemaal door honden doodgebeten.”

Schapenboeren kampen met hetzelfde probleem. En boswachters twitteren, ook deze week weer, over door honden doodgebeten reekalfjes. Een enquête onder Drentse schapen- en geitenhouders uit 2016 bevestigt dit beeld. „Drenthe wil voorbereid zijn op de wolf, daarom lieten we een ‘nulmeting’ houden met 2016 als peiljaar”, zegt Tessa Brink van de provincie Drenthe.

Studenten van de Christelijke Agrarische Hogeschool in Dronten voerden het onderzoek uit. Een op de vijf geënquêteerde schapenhouders meldde schade, bij geitenhouders was dit percentage geringer. In 80 procent van de gevallen was een hond de dader.

Vos

Ook Limburg liet de schade door hond en vos in kaart brengen, door biologiestudenten uit Den Bosch. Van 2002 tot 2012 vielen elk jaar bijna honderd schapen (918 in totaal) ten prooi aan honden en vossen; 54,6 procent werd aangevallen door vossen en 30,5 procent door honden. Van de dieren ging 45 procent dood, de rest raakte gewond.

In vele landen waar wolven voorkomen (VS, Italië, Finland), is de schade door wolven gering vergeleken met schade als gevolg van aanvallen door honden. Veeboeren lijken de percentages nogal eens verkeerd in te schatten en de hond over het hoofd te zien. Het imago van de wolf is slechter.

Het roofdier is mogelijk wel bezig met een inhaalrace: in de Duitse deelstaat Nedersaksen telden jagers van 2008 tot 2016 64 keer een wolvenaanval (in totaal 130 schapen gedood, 53 gewond). Daarnaast telden zij in Nedersaksen 64 aanvallen waar de wolf niet schuldig aan was: daar lijkt de verhouding dus fiftyfifty te zijn.

De provincie Drenthe wil haar eigen onderzoek uit 2016 naar honden, vossen en wolven herhalen in 2019. Hoeveel schapen in Nederland jaarlijks door honden het loodje leggen, wordt nergens centraal bijgehouden. „Dat komt omdat niemand er belang bij heeft”, zegt zoöloog Maurice la Haye van de Zoogdiervereniging. La Haye gaat uit van maar liefst 4000 tot 13.000 door honden gedode schapen per jaar.

Schaapherder Van Klinken uit Drenthe ziet wel een lichtpuntje. „Voor het eerst in acht jaar kunnen we dit seizoen weer met onze lammeren buiten lopen. Dat is een gevolg van verscherpt toezicht door Staatsbosbeheer, dat sneller boetes uitdeelt.”

Instinct

Hij kijkt de honden er niet op aan als ze schapen doodbijten; zij volgen hun instinct en reageren op de dartele lammetjes. Hun baasjes neemt hij het wel kwalijk. „Ik heb in twintig jaar niet meegemaakt dat de eigenaar van een hond die schapen aanviel uit zichzelf naar mij toe kwam om te praten. Alleen als er getuigen zijn, wil het weleens tot contact komen.”

Normvervaging? „Ja, dat kan ik helaas bevestigen.”

Is meer toezicht de oplossing? „Ja, alle recreanten hebben daar baat bij. Mensen zijn dan minder hufterig.”

Nu is de personeelsbezetting in het buitengebied echter nog minimaal, als gevolg van bezuinigingen. „In ons gebied van 4000 hectare komen zo’n miljoen toeristen per jaar. Er werkt één bijzonder opsporingsambtenaar.” Te weinig, wat hem betreft.