Ter opfrissing. Minister Blok (VVD) deed vorige week tijdens een besloten bijeenkomst uitspraken over etniciteit en multiculturele samenlevingen. De bewindsman stelde dat hij geen vreedzame multiculturele samenlevingen kent en dat genetisch is bepaald dat de mens zich niet aan onbekenden bindt. Suriname noemde hij een mislukte staat. En volgens Blok zijn er binnen de EU met Oost-Europese landen geen afspraken te maken over het opnemen van vluchtelingen.

Toen het actualiteitenprogramma Zembla woensdag de uitspraken uitzond, waren de rapen op het Binnenhof gaar. Zelfs de eigen partij van Blok betitelde de uitspraken als „lomp.” De minister wist niet hoe snel hij een brief moest sturen waarin hij erkende dat hij de dingen anders had moeten formuleren.

Geschiedenis Nederland

Er valt nogal wat af te dingen op de uitspraken van Blok over de multiculturele samenleving. Nederland is namelijk zelf zo’n multiculturele samenleving. Hugenoten en Joden zijn in het verleden hier gekomen en konden vreedzaam leven naast protestanten, rooms-katholieken en ongelovigen. Het eigenlijke vraagstuk hierbij is in hoeverre een meerderheid ruimte wil bieden aan een minderheid.

De angst dat mensen zich niet aan onbekenden willen binden, is er wel degelijk. Daarin heeft Blok gelijk, maar tegelijkertijd heerst ook heel breed het besef dat mensen deel uitmaken van een samenleving en dat voor welvaart en welzijn van zichzelf en anderen samenwerking nodig is. Ook daar is Nederland als handelsnatie een schoolvoorbeeld van.

Blok had natuurlijk nooit kunnen denken dat zijn uitspraken via de media naar buiten zouden komen. Binnenskamers zeggen politici soms weleens andere dingen dan in het openbaar. Er is een werkelijkheid en er is een politieke werkelijkheid. Deze affaire toont aan dat het belangrijk is om die twee wel dicht bij elkaar te houden. Anders komt al snel iemands geloofwaardigheid in het geding.

Bij Blok is dat nu het geval. Alles wat hij in de toekomst zegt over etniciteit en multiculturele samenlevingen wordt gelegd naast de gedane uitspraken. Ook in de relatie met Suriname kan Blok niet meer geloofwaardig acteren. De Surinaamse regering heeft excuses geëist. Curaçao liet weten „diepgeraakt” te zijn.

Verder wordt de positie van Blok in onderhandelingen binnen de EU met Oost-Europese landen over vluchtelingen lastig. Iemand die zich van tevoren zo uitlaat, kan geen vruchtbare onderhandelingen meer voeren. De uitlatingen van Blok gingen donderdag als een lopend vuurtje door de wereld. Nederland en Nederlandse diplomaten gaan daar last van krijgen.

Opstappen

De vraag is dan of Blok het veld moet ruimen. Daar ziet het nu niet naar uit. De regeringspartijen VVD, CDA, D66 en CU blokkeren een verzoek van de linkse partijen tot een debat volgende week. Maar daarmee is de kou niet uit de lucht. Een groep boze D66-leden vindt dat de excuses van Blok te mager zijn. Als hij niet nog dieper door het stof gaat, moet hij in het uiterste geval aftreden of weggestuurd worden door de Kamer. Dat protest vanuit partijen kan de komende dagen groeien. En daar kunnen de regeringspartijen ook niet omheen.

Het wegsturen van Blok zou pijnlijk zijn voor de VVD. Blok is nog maar enkele maanden op zijn post. Zijn voorganger, Zijlstra, had gejokt over een ontmoeting met de Russische president Poetin.

Blok kan natuurlijk ook zelf opstappen. Er zijn wel ministers afgetreden vanwege minder ernstige vergrijpen.