Een nucleair wapen dat de Verenigde Staten kan bereiken? „Het gaat niet gebeuren”, twitterde de Amerikaanse president Donald Trump begin dit jaar.

Het ging wel gebeuren. De leiders in Pyongyang hadden duidelijk geen boodschap aan de boze tweet vanuit Washington. Noord-Koreaanse staatsmedia lieten kort na het bericht al fijntjes weten dat Kim Jong Un zal testen wanneer het hem goeddunkt. En dat deed hij, met de regelmaat van de klok. Dinsdag ging hij juichend op de foto na de geslaagde lancering van een langeafstandsraket: eentje die Amerika kan bereiken, de Hwasong-14. Eerdere raketten, zoals de Nodong en de Musudan, kwamen veel minder ver.

De eerste reactie van Amerikaanse waarnemers was dinsdag dat het niet waar kon zijn en dat Noord-Korea ‘slechts’ een middellangeafstandsraket hadden afgeschoten. Ook de Russen kwamen met die analyse. Inmiddels heeft echter zowel de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Rex Tillerson, als het Amerikaanse leger toegegeven dat er toch sprake was van een langeafstandsraket (ICBM).

Nieuw beleid

De raket heeft volgens Noord-Korea een hoogte van 2800 kilometer bereikt en is in 39 minuten op bijna 1000 kilometer afstand van de lanceerplek in de Japanse Zee terechtgekomen. Niet meer dan vijf landen ter wereld hebben dergelijke raketten in hun wapenarsenaal. Het betekent dat de Verenigde Staten hun beleid ten aanzien van Noord-Korea ten minste moeten heroverwegen.

De Amerikaanse Noord-Korea-analist Jeffrey Lewis stelde eerder deze maand in een blog dat een geslaagde test van Pyongyang met een ICBM (wat hij overigens onwaarschijnlijk achtte) een waarschuwing zal zijn „dat de langdurige Amerikaanse politiek om Noord-Korea tot ontwapening te dwingen, ten einde is.”

Lewis wijst erop dat Pyongyang al vaak heeft gedreigd met de inzet van nucleaire wapens tegen Amerikaanse strijdkrachten in Zuid-Korea en Japan. De autoriteiten deden deze claims vaak af als „ongeloofwaardig.” Toch is nu duidelijk dat Noord-Korea zijn waarschuwingen kracht kan bijzetten.

De vraag is wat er dan wel moet gebeuren. De Verenigde Staten riepen de VN-Veiligheidsraad dinsdag ertoe op zich achter gesloten deuren over de zaak uit te spreken. De vijftienkoppige raad zou vanmiddag bijeenkomen. President Donald Trump liet intussen weten actie van China te verwachten.

Peking maakte dinsdag echter al snel duidelijk niet hard te zullen optreden. Rusland en China stelden dinsdag in een gezamenlijke verklaring dat Noord-Korea het atoomprogramma „uit eigen beweging” moet opschorten. Tegelijk zouden de Verenigde Staten en Zuid-Korea echter moeten ophouden met grootschalige militaire oefeningen rondom Noord-Korea. De verklaring van beide landen toonde begrip voor de „zorgen” van Noord-Korea op dit punt.

Moskou en Peking spraken zich dan ook uit tegen versterking van de militaire aanwezigheid van „mogendheden van buiten de regio, onder het voorwendsel de atoom- en raketprogramma’s van Noord-Korea tegen te gaan.” Ze keerden zich meer specifiek tegen de Amerikaanse raketafweersystemen.

Amerikaanse en Zuid-Koreaanse legertroepen hielden zich intussen allerminst gedeisd rondom Noord-Korea. Bij een militaire oefening vuurden ze in de afgelopen nacht langeafstandsprecisiewapens af, die ergens in de zee bij Zuid-Korea landden. Het Amerikaanse leger verklaarde dat de oefening een test was om klaar te zijn voor een oorlog vanwege „de onwettelijke en destabiliserende actie van Noord-Korea.”

Vooruitgang Pyongyang

De Amerikaanse krant The Wall Street Journal stelde dinsdag in een commentaar de enige oplossing te zien in een wisseling van het regime in Pyongyang. „Enkel een veel hardere strategie die erop gericht is het regime van Kim omver te werpen, met of zonder hulp van China, heeft kans een einde te maken aan een dreiging die miljoenen Amerikaanse levens raakt”, schreef de krant.

Duidelijk is in ieder geval dat Kim Jong Un vele male actiever is geweest met het verwerven van langeafstandsraketten dan zijn voorgangers. In de afgelopen drie jaar heeft Noord-Korea meer raketten afgeschoten dan in de drie voorgaande decennia bij elkaar, blijkt uit onderzoek.

De voorgangers van Kim Jong Un leken de testen vooral te zien als onderhandelingsmateriaal in diplomatieke gesprekken. Op technologisch gebied boekten ze weinig vooruitgang. Dinsdag is duidelijk gebleken dat die vooruitgang onder Kim Jong Un wel duidelijk is bereikt. Analisten wezen er daarom al eerder op dat westerse leiders meer dan ooit alert moeten zijn.

„Pyongyang heeft nu middel om VS onder druk te zetten”

Er is alle reden om ons grote zorgen te maken over de nieuwe langeafstandsraket van Noord-Korea, zegt Noord-Koreaspecialist prof. Remco Breuker van de Universiteit Leiden.

Hoe groot is de kans dat het echt om een langeafstandsraket gaat?

„Zeer groot. Gezien het traject en de hoogte die de raket haalde, lijkt het echt om een zogenoemde ICBM te gaan.”

In hoeverre moeten we ons zorgen maken over deze test?

„Daar is alle reden toe. Noord-Korea heeft ook de verkleinde kernkoppen die op een raket passen. Amerika is nu binnen schootsafstand gekomen. Dat betekent niet dat Noord-Korea de VS zal aanvallen, wel dat het Washington onder druk kan zetten door te dreigen met kernraketten als Noord-Korea bijvoorbeeld Zuid-Korea zou aanvallen.”

Wat valt er tegen deze ontwikkelingen te doen? Moet China ingrijpen, zoals president Trump zegt?

„We zijn eigenlijk al te laat. Dit had al veel eerder afgestopt moeten worden. Op China vertrouwen is luie diplomatie. China kan niet zo veel uitrichten. Het enige wat we nu nog kunnen doen, is verdere ontwikkeling vertragen en tijd winnen om een structurele oplossing te vinden. Dat kan door Noord-Korea af te snijden van buitenlandse geldstromen en de sancties serieus te implementeren. Maar ook dan zal het nog een heikele zaak worden.”