Na zijn overlijden in 1958 werd paus Pius XII (Eugenio Pacelli) door Joodse leiders geprezen voor zijn levensreddende inzet voor de Joden. Maar vanaf 1963 werd de oorlogspaus, vooral in het toneelstuk ”Der Stellvertreter”van Rolf Hochhuth, verweten dat hij nauwelijks iets gedaan had om Joden uit de handen van nazi’s te redden.

KerkNet Vlaanderen publiceerde maandag op zijn website een artikel over Pius XII. Het is mede gebaseerd op bevindingen van een congres dat vorige week in Rome werd gehouden. Historici presenteerden er nieuwe documenten waaruit blijkt dat Pius XII twee derde van alle Joden in Rome heeft weten te redden.

Het toneelstuk van Hochhuth heeft het beeld van het pontificaat van Pius XII decennialang negatief bepaald. Ten onrechte, bleek vorige week op het congres. Dankzij de paus werden meer dan 4000 Joden in 235 kloosters en kerkelijke instellingen in Rome ondergebracht. Vele Joden vonden ook in de instellingen van het Vaticaan onderdak. Daarnaast werden 1600 Joden dankzij een organisatie die nauwe banden had met het Vaticaan in veiligheid gebracht. Onderzoek van de historici maakt duidelijk dat die organisatie, de Organisatie voor Hulp aan Joodse Emigranten (Delasem), in het geheim door het Vaticaan werd gefinancierd.

Kardinaal Dominique Mamberti, prefect van de Apostolische Signatuur, zei onlangs in een interview met Radio Vaticaan: „Deze paus heeft de kerk in een zeer complexe tijd geleid en hij leverde sterke inspanningen voor de internationale vrede. Hij heeft de kerk bovenal ook naar de moderne tijd geleid. Het echte gezicht van Eugenio Pacelli is totaal verschillend van de zwarte legende die over hem werd verteld.”

Volgens kardinaal Mamberti werd de zwarte legende over Pius XII en over het stilzwijgen van de paus al voor diens dood in 1958 en via het toneelstuk van Hochhuth en „door de communistische propaganda van de Sovjet-Unie verspreid.”

Op het congres in Rome bleek dat historische documenten bewijzen dat paus Pius XII de hulp van 48 kloosters heeft ingeroepen om Joden te redden. Hij riep ook andere kloosters op hun deuren voor vervolgde Joden te openen. Minstens 198 directe interventies van Pius XII zijn gedocumenteerd. Alleen al tijdens de golf van arrestaties in Rome werden er zo zestig mensen gered.

Volgens de jezuïet Anton Witwer komt met het onderzoek de zaligverklaring van Pius XII een belangrijke stap dichterbij. Een van de vereisten daarvoor is een wonder dat aan deze paus wordt toegeschreven.