NIEUW-BEIJERLAND. Het is belangrijk dat de standaardwerken van de gereformeerde theologie voor het nageslacht behouden blijven, vindt Ton Roukens. Hij is een van de initiatiefnemers van de heruitgave van ”Het Schatboek” van Ursinus, de oudste verklaring van de Heidelbergse Catechismus.
Vorig jaar verscheen deel 1. Binnenkort brengt uitgeverij Koster uit Barneveld deel 2 op de markt.
Zacharias Ursinus (1534-1583), medeopsteller van de Heidelbergse Catechismus, gaf daarover les aan de universiteit van Heidelberg en zijn studenten maakten ijverig aantekeningen. In 1584 verschenen deze aantekeningen als ”Handboek van de christelijke leer”.
In 1591 publiceerde zijn opvolger, David Pareus, Ursinus’ ”Verklaring op de catechismus”. Deze editie werd al in de zestiende eeuw verschillende keren herdrukt. De latere hoogleraar bleef tot op hoge leeftijd bezig met verbetering van het boek. De laatste uitgave van zijn hand was van 1621.
Tafels
De eerste vertaling van dit boek in het Nederlands was van de hand van Festus Hommius en verscheen in 1602. In de tweede druk voegde hij aan de uitleg van de catechismus verklaringen van anderen toe. Deze verklaringen zijn hoofdzakelijk van de predikanten Bastingius en Lansbergius. In de derde druk voegde Hommius zijn zogenaamde ”tafels” toe. Hierbij gaat het om een korte en schematisch opgestelde verklaring van de betreffende zondag. De drukker kwam op de naam ”Het Schatboek”, waarschijnlijk door Pareus zelf, die sprak van een „schatkamer.”
”Het Schatboek” is vele malen herdrukt, vooral in de zeventiende eeuw. In de achttiende eeuw volgde een nieuwe bewerking door de hoogleraar Joan van den Honert. Het duurde tot 1977 voor het boek opnieuw werd uitgegeven, deze keer bewerkt door ds. J. van der Haar. Deze uitgave beleefde een aantal herdrukken.
De nieuwe uitgave in twee banden verschilt van die van 1977, licht Ton Roukens uit Nieuw-Beijerland toe. De werkgroep die ermee bezig is, heeft doelbewust gekozen voor een hertaling van de laatste uitgave van Festus Hommius uit 1650. „De bewerking van Van den Honert geeft het oorspronkelijke gedachtegoed niet altijd getrouw weer. Dat besefte ds. Van der Haar ook, die daarom een aantal verbeteringen aanbracht. We hebben expres gekozen voor de uitgave met de bijvoegsels en de tafels, omdat er anders waardevolle inhoud verloren zou gaan. Het gaat niet alleen om een uitleg van de Heidelbergse Catechismus, maar ook om een fundamentele verklaring van de hele christelijke leer.”
Bronnen
Roukens geeft aan dat de werkgroep gedegen te werk gegaan is. „De eerste hertaling is verricht door Ruth Pieterman. Haar bijdrage is nagekeken door drs. H. de Wit-van Westerhuis, die de hertaling vergeleek met de Latijnse edities en eventueel bijstelde. Neerlandicus P. van Vijven paste zo nodig woorden en zinnen aan het hedendaagse Nederlands aan. Hierbij ging het vooral om het in stukken knippen van lange zinnen en het vervangen van verouderde woorden.”
Roukens is blij met de nieuwe uitgave. „Op deze manier worden de bronnen van de gereformeerde theologie beschikbaar gesteld voor het nageslacht.” Op zondag- avond leest hij met zijn gezin een stukje uit ”Het Schatboek”, zon- dag nog – over „onze val in Adam.Dan komen de vragen vanzelf.”
Lees ook:
Tera Voorwinden: ”Schatboek” Ursinus niet dé catechismusuitleg
