Lees hier het liveblog van donderdagavond terug.

* Boeing 777 Malaysia Airlines neergeschoten boven Oekraïne

* 298 mensen aan boord, onder wie 193 Nederlanders

* Lichamen slachtoffers vanaf woensdag terug naar Nederland

* Koning Willem-Alexander in toespraak: diepe wond in samenleving

* Woensdag dag van nationale rouw

* Poetin: Rusland heeft sterker leger nodig

* EU versnelt sancties tegen Russen

* Toespraak minister Timmermans bij Verenigde Naties

* Zwarte dozen worden uitgelezen in Groot-Brittannië

23.55 uur: De redactie sluit dit liveblog.

23.30 uur: Zwarte dozen MH17 in bezit van Onderzoeksraad – De twee zwarte dozen van het neergehaalde vliegtuig van Malaysia Airlines zijn in het bezit van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). De raad nam de recorders in ontvangst op het vliegveld van de Oekraïense hoofdstad Kiev. Dat heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag dinsdagavond gemeld. Ze worden overgebracht naar Farnborough in Groot-Brittannië. Daar worden de apparaten uitgelezen.

23.16 uur: VS: neerhalen MH17 waarschijnlijk vergissing – De Amerikaanse inlichtingendiensten denken dat het neerschieten van het Malaysia Airlines-vliegtuig boven Oekraïne waarschijnlijk een vergissing is geweest van pro-Russische separatisten. De Amerikanen hebben geen aanwijzingen voor Russische betrokkenheid, meldde de BBC. De VS weten niet precies wie verantwoordelijk is geweest voor het afvuren van de luchtdoelraket. Dinsdag was aangekondigd dat de VS informatie zouden vrijgeven over de toedracht van de ramp. Maar de diensten hebben geen „technische bewijs” vrijgegeven dat het vliegtuig is getroffen door een zogeheten SA-11-raket, zoals eerder is gezegd,of dat de raket is afgevuurd door pro-Russische separatisten.

22.50 uur: „Niet stilstaan langs route colonne” – De vliegtuigen met de slachtoffers landen woensdag waarschijnlijk rond 16.00 uur in Eindhoven. Dan is er een ceremonie met een minuut stilte. Aan het einde van de middag verlaat de colonne het vliegveld. De voertuigen rijden over de A2 via Den Bosch naar Utrecht. Bij knooppunt Everdingen gaan ze de A27 op naar Hilversum. Het is niet bekend hoe laat de stoet aankomt bij de Korporaal van Oudheusdenkazerne daar. Rijkswaterstaat roept mensen op om niet stil te staan langs de route.

22.44 uur: Minuut stilte op Schiphol en in OV – Tijdens de minuut stilte die woensdag wordt gehouden ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de vliegramp, zullen er op Schiphol geen vliegtuigen starten of landen. Dat liet een woordvoerster van de verkeersleiding weten. Ook in het openbaar vervoer wordt er rekening gehouden met de minuut stilte op de dag van nationale rouw. Alle voertuigen van Connexxion zullen bijvoorbeeld stilstaan. Dat komt volgens een woordvoerder neer op 4000 taxi’s, 2000 bussen en de treinen van de vervoerder. Of ook de treinen van de NS stil zullen staan, is niet bekend.

22.38 uur: A2 en A27 deels dicht tijdens passeren colonne – De snelwegen A2 en A27 worden woensdagmiddag gedeeltelijk afgesloten wanneer de lichamen van de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne worden overgebracht van Eindhoven naar Hilversum. „Om een vlotte en waardige doorgang te garanderen, worden de snelwegen A2 en A27 tijdens het passeren van de colonne afgesloten voor het overige verkeer. Enkele kilometers voor en na de colonne maakt de politiede weg vrij”, laat Rijkswaterstaat weten.

22.25 uur: Doodsklokken Sint-Janskathedraal luiden – Naast de Sint-Janskathedraal in Den Bosch is woensdag een gezamenlijke ceremonie. Die begint rond 15.30 uur, een half uur voor aankomst van de vliegtuigen. 5 minuten voor de landing klinken de zogeheten doodsklokken van de kathedraal „waarna om 16.00 uur met elkaar één minuut stilte in acht wordt genomen”, aldus de Brabantse hoofdstad. Ook in Breda is een herdenking, om 15.45 op de Grote Markt. Het is niet bekend of andere gemeenten vergelijkbare herdenkingen organiseren.

22.13 uur: „Rampplek niet goed uitgekamd” – De bergingswerkzaamheden in het rampgebied in Oekraïne lijken volgens de OVSE te zijn stopgezet. „We hebben de aanwezigheid van kleinere lichaamsdelen vastgesteld”, aldus OVSE-woordvoerder Michael Bociurkiw na een inspectie van de rampplek op dinsdag. Zijn groep zag een tas met menselijke resten die was achtergelaten. Maleisische experts bespeurden een sterke geur, die op de aanwezigheid van meer resten wees. Bociurkiw liet weten dat de ramplek niet goed is uitgekamd. „We hebben niet gezien dat mensen arm in arm door de velden gingen”, aldus de OVSE’er. Hij zei ook dat er nauwelijks beveiliging is van de rampplek.

22.09 uur: „Grote delen cockpit weggehaald” – De OVSE liet eerder dinsdag weten dat waarschijnlijk op grote schaal met de wrakstukken van de neergehaalde Boeing 777 is geknoeid. De cockpit zou zelfs in tweeën zijn gezaagd met motorzagen. Grote delen van de cockpit en de romp zijn weggehaald van de rampplek. De cockpit lag op een plek die meteen na de ramp door de rebellen hermetisch werd afgesloten. „In het achterstuk van het vliegtuig, een van de grootste intacte delen, is zeker gehakt”, aldus Bociurkiw. De wrakstukken zijn belangrijk voor het onderzoek naar de ramp met het vliegtuig. Van de rebellen is geëist dat ze stoppen met knoeien met de mogelijke bewijsstukken en internationale onderzoekers toelaten tot de rampplek.

22.05 uur: Woensdag geen reclame op publieke omroep – De publieke omroepen passen woensdag hun programmering aan vanwege de nationale dag van rouw. De hele dag is er geen reclame te zien op Nederland 1, 2 en 3, Radio 1, 2, 3FM, Radio 4, 5 en 6 en FunX. Wanneer de vliegtuigen met de eerste slachtoffers landen in Eindhoven, schakelen alle tv- en radiozenders live over. Dat heeft de publieke omroep bekendgemaakt.

22.02 uur: Eerste vliegtuig onderweg naar Charkov – Het eerste militaire vliegtuig dat lichamen zal ophalen in Charkov, is dinsdagavond vanaf Eindhoven vertrokken naar Oekraïne. Dat bevestigde een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Een Australisch vliegtuig dat de Nederlandse Hercules vergezelt op weg terug, vertrekt woensdag pas vanaf Eindhoven. Dat toestel is veel sneller, en kan dus op één dag op en neer.

21.52 uur: Rutte belde met Porosjenko, Poetin en Obama – Premier Rutte heeft dinsdag telefoongesprekken gevoerd met de presidenten van Oekraïne, Rusland en de Verenigde Staten over onafhankelijk onderzoek op de plek waar het toestel van Malaysia Airlines donderdag neerstortte. Rutte belde daarover met Vladimir Poetin, Barack Obama en Petro Porosjenko, zo maakte de Rijksvoorlichtingsdienst bekend. Rutte voerde de gesprekken als vervolg op de resolutie die de VN-Veiligheidsraad maandag unaniem aannam. De raad stemde unaniem in met de resolutie die ervoor moet zorgen dat het onderzoek naar de toedracht van de ramp onbelemmerd kan beginnen en dat de doden snel kunnen worden gerepatrieerd.

21.48 uur: Vlaggen halfstok in grote steden – De vlaggen hangen woensdag, op de dag van nationale rouw, halfstok op gemeentelijke gebouwen in Amsterdam en Den Haag. Dat hebben de gemeenten laten weten. Wat Rotterdam doet, is nog niet bekend. Vanwege de dag van nationale rouw hangen de vlaggen op alle gebouwen van de rijksoverheid halfstok. Premier Rutte had onder meer de gemeenten en provincies gevraagd dat ook te doen. Inwoners mogen de vlag bij hun huis halfstok hangen. Winkels mogen in principe open blijven en evenementen mogen doorgaan. „Het is aan de winkeleigenaars en de organisatoren om te bepalen hoe er met de rouw wordt omgegaan”, meldt Amsterdam.

21.43 uur: Vliegtuigen woensdagochtend naar Nederland – Een Nederlands militair vliegtuig met aan boord de lichamen van slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne, vertrekt woensdag om 10.00 uur Nederlandse tijd uit Charkov. Dat is 11.00 uur lokale tijd, aldus de landelijke eenheid van de politie. Ook een Australisch vliegtuig vertrekt rond dat tijdstip uit de Oost-Oekraïense stad. Voorafgaand aan het vertrek is er een ceremonie op het vliegveld. De vliegtuigen vliegen naar Eindhoven, waar ze rond 16.00 uur worden verwacht.

21.30 uur: Van der Staaij: Nationale rouw waardevol – „Goed dat morgen is uitgeroepen tot dag van nationale rouw”, stelt SGP-leider Van der Staaij op Twitter. „Waardevol om een gemeenschappelijk moment van rouw en bezinning te hebben.” VVD, ChristenUnie, SGP en 50PLUS/Baay pleitten maandag in de Tweede Kamer voor een moment van nationaal herdenken.

21.20 uur: „Gerommel met wrakstukken” – De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) vermoedt dat er wordt gerommeld met wrakstukken van het gecrashte toestel. De BBC meldt op basis van een OVSE-woordvoerder dat wrakstukken zijn ‘veranderd’ sinds de laatste keer dat de OVSE’ers op de plaats van de crash waren. In grote stukken is gesneden, zei de Canadees Michael Bociurkiw. De OVSE liet verder weten dat op de plek van de ramp nog menselijke resten aanwezig zijn. Rutte liet eerder dinsdag weten dat er naar schatting 200 lichamen van slachtoffers in de trein liggen die dinsdag in de Oekraïense stad Charkov is aangekomen.

21.10 uur: Obama brengt „diepste medeleven” over – De Amerikaanse president Barack Obama ondertekende dinsdag op de Nederlandse ambassade in Washington het condoleanceregister voor de Nederlandse slachtoffers. „Namens het Amerikaanse volk breng ik ons diepste medeleven over”, schreef Obama. „Geen woorden kunnen afdoende het verdriet beschrijven dat de wereld voelt over dit verlies.”

20.56 uur: Slachtoffers in colonne overgebracht – Volgens het ministerie van Veiligheid en Justitie „zullen de slachtoffers in een colonne onder politiebegeleiding worden overgebracht” van Eindhoven naar Hilversum. De route is nog niet bekend. Het is ook nog niet bekend of daar snelwegen voor worden afgezet. Daar wordt nog aan gewerkt, aldus Rijkswaterstaat.

20.49 uur: Oekraïne: Kleiner aantal geborgen doden – Op de plek van de vliegramp in Oekraïne zijn 200 lichamen en een aantal lichaamsdelen geborgen. Dat heeft de Oekraïense vicepremier Vitali Jarema dinsdag bevestigd. Premier Mark Rutte liet eerder op dinsdag al weten dat naar schatting van OVSE-waarnemers ongeveer 200 lichamen aan boord waren van de trein die dinsdag in Charkov aankwam, in plaats van de 282 lichamen die eerder waren gemeld in Oekraïne. Aan boord van het neergehaalde Malaysia Airlines-vliegtuig waren 298 mensen. De OVSE meldde dinsdag dat op de rampplek nog steeds lichaamsdelen liggen. De bergingswerkzaamheden lijken te zijn gestopt.

20.27 uur: „VS komen met bewijs” – De Verenigde Staten geven later dinsdag informatie vrij over de omstandigheden waaronder de Boeing van Malaysia Airlines is neergehaald boven Oekraïne. Dat heeft de Amerikaanse regering bekendgemaakt. Het gaat om bewijs dat de bewering moet staven dat het toestel is neergehaald met een raket die is afgevuurd vanuit gebied dat in handen is van pro-Rusische rebellen, meldde persbureau Reuters. De Verenigde Staten hebben eerder laten weten dat ze aanwijzingen hebben dat pro-Russische separatisten de Boeing 777 van Malaysia Airlines hebben neergehaald met een raketsysteem dat uit Rusland afkomstig zou zijn.

20.17 uur: Minuut stilte, vlaggen halfstok, kerkklokken luiden – Woensdag is een dag van nationale rouw in Nederland. Dan worden de eerste slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne overgevlogen. Ze komen aan op vliegbasis Eindhoven. Daar zijn nabestaanden, koning Willem-Alexander, koningin Máxima, premier Rutte en vicepremier Asscher bij aanwezig. Na de landing wordt er 1 minuut stilte in acht genomen. „Iedereen kan zich hierbij aansluiten”, meldde het ministerie van Veiligheid en Justitie dinsdag. Na de landing van de twee militaire vliegtuigen klinkt op Eindhoven een trompetsignaal. Daarna volgt de minuut stilte. Op alle gebouwen van de rijksoverheid hangt de Nederlandse vlag halfstok. Datzelfde gebeurt bij gemeenten, provincies en Nederlandse diplomatieke vertegenwoordigingen in het buitenland. Verder kunnen op verschillende momenten van de dag klokken worden geluid. Dit geldt met name gedurende 5 minuten voor aankomst van de vliegtuigen, die vermoedelijk rond 16.00 uur in Eindhoven arriveren.

20.10 uur: Dienst van gebed en bezinning – De kerkdienst woensdagavond in Amersfoort wordt een uur van gebed en bezinning, aldus de Nederlandse kerken en de omroepen. De bijeenkomst genaamd Verbonden in Verdriet is te zien op Nederland 2 vanaf 19.00 uur. „De bijeenkomst is open voor iedereen die zich getroffen voelt door de ramp en voor mensen die willen meeleven met de nabestaanden”, laten de omroepen weten. Er is echter beperkt plek in de kerk, vandaar dat er grote schermen op de Hof bij de kerk worden gezet. Als ook dat plein vol is, kunnen mensen worden geweigerd.

20.00 uur: Kerkdienst in Joriskerk Amersfoort – Bij een speciale gebedsdienst voor de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne zullen woensdag ook grote televisieschermen buiten de kerk staan en kunnen mensen op een speciale plaats bloemen leggen. De christelijke omroepen KRO-NCRV, EO, IKON en RKK maakten dinsdag meer bekend over het programma van de eerder al aangekondigde dienst in de Sint Joriskerk in Amersfoort. Zo zullen bekenden van passagiers van MH17 spreken en zullen verschillende mensen uit de religieuze wereld spreken. De bijeenkomst is te zien op Nederland 2 vanaf 19.00 uur.

19.58 uur: Voor het eerst sinds 1962 nationale rouw – Nederland hield volgens de archieven voor het laatst nationale rouw in 1962, bij het overlijden van koningin Wilhelmina. Dat betekende niet alleen dat de vlaggen halfstok gingen, maar ook dat openbare evenementen niet doorgingen, bijvoorbeeld op het gebied van cultuur en sport. Media kozen aangepaste muziek.

19.53 uur: Lichamen woensdag rond 16.00 uur in Nederland – Twee militaire vliegtuigen met daarin lichamen van slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne komen naar verwachting woensdag rond 16.00 uur aan in Eindhoven. Dat liet het ministerie van Veiligheid en Justitie dinsdagavond weten. De vliegtuigen vertrekken vanuit Charkov in Oekraïne. Hoe laat dat zal zijn, is nog niet bekend. De lichamen zullen na aankomst naar de Korporaal van Oudheusdenkazerne in Hilversum worden gebracht voor identificatie.

19.32 uur: Woensdag dag van nationale rouw – Woensdag is een dag van nationale rouw in Nederland. Dan worden de eerste slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne overgevlogen. Ze komen aan op vliegbasis Eindhoven. Daar zijn nabestaanden, koning Willem-Alexander, koningin Máxima, premier Rutte en vicepremier Asscher bij aanwezig. Na de landing wordt er 1 minuut stilte in acht genomen. „Iedereen kan zich hierbij aansluiten”, meldde het ministerie van Veiligheid en Justitie dinsdag.

19.30 uur: OVSE: nog lichaamsdelen op rampplek – Op de plek van de vliegramp in Oekraïne zijn nog lichaamsdelen aanwezig. Dat heeft de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) gemeld. De bergingswerkzaamheden lijken volgens de OVSE te zijn stopgezet. „We hebben de aanwezigheid van kleinere lichaamsdelen vastgesteld”, aldus OVSE-woordvoerder Michael Bociurkiw na een inspectie van de rampplek op dinsdag. De afgelopen dagen zijn veel lichamen en lichaamsdelen geborgen. Een trein met lichamen kwam dinsdag aan in Charkov.

19.05 uur: Poolse president vraagt om zwaardere NAVO-bewaking – Met het neerhalen van vlucht MH17 is de noodzaak voor de NAVO om de oostgrenzen beter te bewaken vergroot. Dat heeft president Bronislaw Komorowski van Polen gezegd. Komorowski noemt het neerhalen van het vliegtuig een terreurdaad. Oost- en Midden-Europese landen moeten volgens hem kijken naar manieren om hun grenzen beter te verdedigen. De president roept de landen op hun defensiebudgetten te verhogen. De Poolse president deed zijn uitspraken op een bespreking met acht andere Oost- en Midden-Europese staatshoofden in voorbereiding op de NAVO-top in september. Alle negen landen zijn voormalige Sovjetstaten en nu lid van de Europese Unie en de NAVO.

18.56 uur: Op de vuist na minuut stilte – Oekraïense parlementsleden zijn dinsdag met elkaar op de vuist gegaan. Dat gebeurde nadat er een minuut stilte werd gehouden voor de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne.

18.43 uur: Interpol: identificatieproces begonnen – Leden van de internationale politiedienst Interpol zijn het identificatieproces van de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne begonnen in Charkov. Dat heeft Interpol gemeld. De eerste lichamen van slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne worden woensdagmiddag in Nederland verwacht. De eerste vlucht met stoffelijke overschotten landt in Eindhoven, waarna deze naar de Korporaal Van Oudheusdenkazerne in Hilversum worden gebracht.

18.33 uur: VS komen met informatie over vliegramp – De Verenigde Staten geven later dinsdag informatie vrij over de omstandigheden waaronder de Boeing van Malaysia Airlines is neergehaald boven Oekraïne. Dat heeft het Witte Huis bekendgemaakt. De Directeur van de Inlichtingendiensten gaat de informatie wereldkundig maken, meldden Amerikaanse media. De Verenigde Staten hebben eerder laten weten dat ze aanwijzingen hebben dat pro-Russische separatisten de Boeing 777 van Malaysia Airlines hebben neergehaald met een raketsysteem dat uit Rusland afkomstig zou zijn.

18.23 uur: Zwarte dozen naar Brits instituut – De zwarte dozen van het rampvliegtuig in Oekraïne worden naar Farnborough in Groot-Brittannië gebracht. In Farnborough is het gerenommeerde Britse onderzoeksinstituut AAIB gevestigd dat vliegrampen onderzoekt. Het is onderdeel van het Britse ministerie van Transport en onderzoekt normaal gesproken vliegtuigongelukken in Groot-Brittannië en zijn overzeese gebiedsdelen. Het AAIB heeft als missie de omstandigheden en oorzaken van een ramp te bepalen. Het gaat niet over schuld en aansprakelijkheid.

18.18 uur: Politie zorgt voor waardig transport lichamen – De politie begeleidt vanaf woensdag de transporten van lichamen van de omgekomen passagiers van het neergestorte vliegtuig van Malaysia Airlines. Dat meldt de politie. De eerste lichamen worden woensdag op Eindhoven Airport verwacht. De lijkkisten gaan daarvandaan naar de Korporaal van Oudheusdenkazerne in Hilversum. De politie zal de transporten begeleiden voor een vlotte doorgang, maar ook om de verplaatsing waardig te laten verlopen.

18.05 uur: KLM: Expertteams wegen risico af – De KLM gebruikt expertteams om constant risicoafwegingen te maken op alle vliegroutes over mogelijke risicogebieden. Die teams bedienen zich van actuele inlichtingen uit diverse bronnen zoals van autoriteiten. Dit zegt de nationale luchtvaartmaatschappij in reactie op uitlatingen van topman Tony Tyler van de internationale luchtvaartorganisatie IATA, dinsdag. Tyler bepleitte dat overheden het initiatief moeten nemen om tot betere inschattingen te komen waar wel of niet gevlogen mag worden. Overigens benadrukte Tyler dat het verongelukte toestel van Malaysia Airlines boven een gebied vloog en op een hoogte die veilig werd geacht. Het is in elk geval van groot belang dat de wereldluchtvaart „gezamenlijk toegang heeft tot goede, accurate en relevante informatie om zo de veiligheid maximaal te garanderen”, zei de KLM-woordvoerder. „De wereldluchtvaart, IATA en ICAO zullen lering trekken uit het vreselijke incident met MH17.” KLM wacht de onderzoeksresultaten verder af en zal de aanbevelingen „ter harte nemen”.

17.59 uur: „Nog geen volledige toegang rampplek” – Experts die de toedracht van de vliegramp in Oekraïne willen onderzoeken, hebben nog steeds geen volledige toegang tot de plek van de crash. Dat heeft het Witte Huis laten weten. „Ik geloof niet dat de internationale onderzoekers al de benodigde medewerking hebben gekregen”, aldus woordvoerder Josh Earnest. Hij herhaalde de eis die de VN-Veiligheidraad maandag vastlegde in een resolutie: dat de onderzoekers onmiddellijke en volledig toegang krijgen.

17.54 uur: Hilversum bereidt zich voor op komst lichamen – Gemeente en politie in Hilversum bereiden zich voor op de aankomst van de eerste lichamen uit Oekraïne woensdag. Het is nog niet duidelijk of daarvoor verkeersmaatregelen worden getroffen, zei een woordvoerder van de politie. De Korporaal van Oudheusdenkazerne ligt aan de Noodweg aan de rand van Hilversum in een rustig, bosachtig gebied. Het kazernecomplex grenst aan natuurgebied Einde Gooi en het Loosdrechtse Bos. In de kazerne zijn tal van medische voorzieningen aanwezig, aangezien het Instituut Defensie Geneeskundige Opleidingen er is ondergebracht. Dit instituut verzorgt de geneeskundige opleidingen voor vrijwel alle legeronderdelen. Bij de kazerne arriveerden dinsdagmiddag al vrachtwagens met koelcontainers, waarin de stoffelijke overschotten bewaard kunnen worden.

17.50 uur: Burgemeester Hilversum schort vakantie op – Burgemeester Broertjes van Hilversum heeft zijn voorgenomen vakantie opgeschort wegens de ramp. „Hilversum is een van de zwaarst getroffen gemeenten met 13 slachtoffers uit drie gezinnen”, zegt hij. Er was al een rouwdienst in Hilversum en er zijn condoleanceregisters geopend in het stadhuis en op internet.

17.35 uur: Obama tekent condoleanceregister – De Amerikaanse president Barack Obama heeft op de Nederlandse ambassade in Washington het condoleanceregister getekend voor de Nederlandse slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne. Dat hebben Amerikaanse media gemeld. Bekijk hier een video.

17.26 uur: Internationale pers bij vliegbasis – Bij de poort van vliegbasis Eindhoven zijn sinds dinsdagochtend journalisten en cameramensen gesignaleerd van onder meer Reuters en AP. Bij de ingang staan satellietwagens. Er worden ook mobiele toiletten aangevoerd. Naar verwachting wordt later dinsdagavond duidelijk hoe journalisten de aankomst van de slachtoffers kunnen verslaan.

17.24 uur: Vliegbasis bereidt zich voor op luchtbrug – Op vliegbasis Eindhoven worden voorbereidingen getroffen voor de komst van de slachtoffers van de ramp met de MH17. Op het platform van de vliegbasis staan twee C-130 Hercules-toestellen van de Nederlandse luchtmacht en een enorme Australische C-17 Boeing. Vooralsnog zijn er geen signalen dat ze gaan vertrekken. De activiteiten op het platform worden gevolgd door vliegtuigspotters en journalisten op het dak van de parkeergarage van parkeerplaats 4 van Eindhoven Airport. Vliegtuigspotter Alice Meeuwissen uit Hoofddorp vertelt dat ze maandagavond al ontdekte dat het enorme Australische vrachtvliegtuig op weg was naar Eindhoven. Ze besloot daarom met haar man om naar Eindhoven in plaats van Schiphol te rijden om vliegtuigen te fotografen.

17.05 uur: EU versnelt sancties tegen Russen – De Europese Unie heeft besloten nieuwe sancties tegen Rusland te versnellen na de vliegtuigcrash in het buurland Oekraïne. De strafmaatregelen waren vorige week al aangekondigd omdat de EU vindt dat de Russen te weinig doen om de spanningen in het oosten van Oekraïne af te bouwen. Nog deze week komen er nieuwe personen en instellingen op een zwarte lijst. Dat is unaniem besloten, aldus minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken dinsdag na beraad met zijn EU-collega’s in Brussel. De bewindsman toonde zich tevreden over de eensgezindheid en de solidariteit met Nederland.

16.50 uur: Zwarte dozen uitgelezen in Groot-Brittannië – De zwarte dozen van het rampvliegtuig in Oekraïne worden naar Farnborough in Groot-Brittannië gebracht. Daar worden de apparaten uitgelezen. Dat heeft de Britse premier Cameron bekendgemaakt. Nederland heeft Groot-Brittannië gevraagd om de zwarte dozen van de neergeschoten Boeing 777 van Malaysia Airlines te analyseren. In de apparatuur worden de vluchtgegevens en de gesprekken in de cockpit opgeslagen. De informatie is belangrijk voor het onderzoek naar de toedracht van de ramp. Het Belgische persbureu Belga meldde dat een Belgisch legervliegtuig de zwarte dozen zal overbrengen naar Groot-Brittannië. Meerdere technische experts en vertegenwoordigers van de Verenigde Naties reizen met de Belgische Embraer mee naar Groot-Brittannië.

16.45 uur: Amsterdamse loco-burgemeester bij stille tocht – Loco-burgemeester van Amsterdam Ivens loopt mee in de stille tocht voor de slachtoffers van de vliegramp, woensdagavond in de binnenstad van Amsterdam. Hij doet dat op uitnodiging van de organisatie. Ivens zal namens het stadsbestuur zijn betrokkenheid tonen.

16.42 uur: Banken blokkeren pasjes slachtoffers MH17 – De betaalpassen en creditcards van de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne zullen preventief door de Nederlandse banken worden geblokkeerd. Dat moet voorkomen dat de passen door rovers kunnen worden misbruikt, laat de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) in een verklaring weten. Afgelopen dagen kwamen er verschillende berichten naar buiten dat de rampplek eerst geplunderd zou zijn voordat bergingsmedewerkers toegang kregen op de locatie om aan het werk te gaan. Of er daadwerkelijk bankpassen zijn gestolen uit de wrakstukken van het vliegtuig van Malaysia Airlines, kan de NVB niet bevestigen.

16.38 uur: Onderzoeksraad zoekt naar achterliggende oorzaken –De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) onderzoekt niet alleen wat er precies is gebeurd bij een ramp, maar hij wil ook vooral antwoord op de vraag waarom het eigenlijk kon gebeuren. In de achterliggende oorzaken zijn namelijk de systematische bedreigingen voor de veiligheid te vinden, volgens de raad. Lees hier meer over de OVV.

16.15 uur: „Zwarte dozen naar Verenigd Koninkrijk” – De zwarte dozen van het rampvliegtuig in Oekraïne worden naar het Verenigd Koninkrijk gebracht voor analyse. Dat heeft het belgische persbureau Belga gemeld. Het persbureau meldt dat een Belgisch legervliegtuig de zwarte dozen zal overbrengen. De zwarte dozen werden in de nacht van maandag op dinsdag overgedragen aan een Maleisische delegatie door rebellen in Oekraïne.

16.09 uur: Italiaanse krant spreekt anonieme separatist – „We hebben een enorme knal in de hemel gehoord. Ze hebben tegen ons gezegd: we hebben net een vliegtuig van de fascisten in Kiev geraakt.” Dit zegt een lid van de pro-Russische militie Oplot in de Italiaanse krant Corriere della Sera. De 31-jarige man uit Torez wil niet met zijn naam in de krant. Er waren berichten dat de bemanning van het ‘Oekraïense’ toestel haar parachutes had gebruikt. „Onze commandanten hebben tegen ons gezegd dat we er met veel wapens en munitie naartoe moesten gaan. We dachten dat we met Oekraïense piloten moesten vechten. En we vonden lijken van burgers.” Lees meer

15.55 uur: Zwarte dozen gaan naar onderzoeksteam – De zwarte dozen van het vliegtuig van Malaysia Airlines worden overgedragen aan het internationale onderzoeksteam dat onder leiding van Nederland bekijkt wat de oorzaak is van de ramp. Dat meldde een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie. In de zwarte dozen worden de vluchtgegevens en de gesprekken in de cockpit opgeslagen. Ze zijn maandagavond door separatisten in Donetsk in Oost-Oekraïne overgedragen aan Maleisische functionarissen. De apparatuur leek op het eerste gezicht in goede staat te verkeren. Na de overdracht zijn de Maleisische functionarissen met de dozen opgestapt op de trein die met koelwagens de stoffelijke resten van de ramp naar Charkov brachten.

15.50 uur: „Vliegtuigwrak vertoont sporen raketinslag” – Een wrakstuk van de Boeing 777 van Malaysia Airlines vertoont duidelijk sporen van een raketinslag. Dat meldt The New York Times. Twee verslaggevers van de krant fotografeerden het wrakstuk, dat meerdere kilometers van het centrum van de rampplek in een weiland lag.

15.32 uur: Onafhankelijk onderzoek nog mogelijk? – De VN-Veiligheidsraad nam maandag unaniem een resolutie aan waarin toegang tot het rampgebied wordt gevraagd voor internationale onderzoekers. Experts betwijfelen echter of een objectief onderzoek nog wel mogelijk is.

15.16 uur: „Rusland zet zich volledig in voor onderzoek” – De Russische regering zal ‘alles doen wat in haar macht ligt’ om een onderzoek naar de vliegramp in Oost-Oekraïne te faciliteren. Dat heeft de Russische president Vladimir Poetin dinsdag gezegd op een bijeenkomst met zijn Nationale Veiligheidsraad. Het staatshoofd beschuldigde Kiev en het Westen van het zaaien van onrust in de regio. Poetin zei bereid te zijn de druk op de rebellen op te voeren, maar dit is volgens de president ‘niet genoeg’ om de crisis te bezweren. Hij veroordeelde het feit dat het Oekraïense leger doorgaat met militaire operaties in de regio. Ten slotte haalde Poetin uit naar de NAVO. Hij hekelde hoe de organisatie zijn militaire aanwezigheid op verschillende locaties in Oost-Europa heeft vergroot.

14.58 uur: Condoleances Russische onderminister – De Russische onderminister van Buitenlandse Zaken Sergej Riabkov heeft op de Nederlandse ambassade in Moskou het condoleanceregister voor de slachtoffers van vlucht MH17 ondertekend. Dat meldde het Russische persbureau Interfax.

14.42 uur: C-17 is reusachtig toestel –Australië levert met een Boeing C-17 een bijdrage aan de luchtbrug tussen Eindhoven en Charkov. De C-17 is een reusachtig toestel, bedoeld voor zware transporten. Lees hier meer over het vliegtuig.

14.23 uur: Onderzoeksraad nog niet op locatie crash – De leden van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) zijn nog steeds niet op de plek geweest waar vlucht MH17 is neergestort. Volgens een woordvoerster van de raad is nog niet duidelijk wanneer ze daar wel in actie kunnen komen. De OVV krijgt de leiding over het internationale onderzoek naar de vliegramp. Nederland heeft op verzoek van Oekraïne de leiding op zich genomen. Volgens premier Rutte gaan de Nederlandse experts „zo snel mogelijk” aan de slag in het gebied waar het toestel met 298 mensen aan boord is neergestort.

14.15 uur: Poetin: Rusland heeft sterker leger nodig – „Rusland moet zijn militaire capaciteiten opschalen, om tegenwicht te bieden aan de NAVO-activiteiten in Oost-Europa.” Dat heeft de Russische president Vladimir Poetin gezegd tijdens een persconferentie, meldt de Volkskrant. Het vergroten van de militaire capaciteiten is volgens Poetin ook bedoeld om de economie te beschermen tegen „externe bedreigingen”.

14.09 uur: Amsterdamse kerken luiden de klokken – Ongeveer 50 kerken in Amsterdam en omgeving luiden donderdagavond om 20.00 uur de klokken voor de slachtoffers en nabestaanden van de vliegramp in Oekraïne. Ook openen ze die avond de deuren zodat mensen die daar behoefte aan hebben een kaarsje kunnen aansteken of een boodschap achterlaten. „Vele Amsterdammers hebben vrienden, familie, collega’s of kennissen verloren”, lichtte initiatiefnemer de Protestantse Kerk Amsterdam toe. „Daarnaast zijn er veel Amsterdammers die hun medeleven willen betuigen aan de nabestaanden.” De kerken bieden ze daar nu de gelegenheid voor. De gemeente laat weten het een mooi initiatief te vinden. „Het is goed dat er, een week na de ramp, plekken zijn in de stad waar Amsterdammers kunnen samenkomen om hun verdriet om dit onvoorstelbare verlies te delen. De gemeente deelt dit verdriet.”

13.56 uur: Bijna 20 doden door strijd Oekraïne – Bij de strijd met pro-Russische separatisten zijn het afgelopen etmaal zeker 13 militairen van het Oekraïense regeringsleger omgekomen. Dit heeft een defensiewoordvoerder dinsdagmiddag in Kiev laten weten. In de opstandige stad Loehansk zijn ondertussen zeker 5 burgers om het leven gekomen, aldus het gemeentebestuur. De stad ligt onder zwaar artillerievuur. Kiev probeert het centrale gezag te herstellen in het afvallige oosten van het land.

13.49 uur: Stille tocht woensdagavond in Amsterdam – De stille tocht woensdagavond in de binnenstad van Amsterdam voor de slachtoffers van de vliegramp gaat definitief door. De organisatie liet dinsdag weten dat ze overeenstemming heeft bereikt met gemeente en politie. De tocht begint om 20.00 uur op de Dam en de deelnemers lopen vervolgens een ronde door de stad via het Rokin, de Munt, Vijzelstraat, Vijzelgracht, Weteringschans, Leidseplein, Marnixstraat, Rozengracht en Raadhuisstraat om weer te eindigen op de Dam.

13.37 uur: Terughalen lichamen uit Oekraïne komt op gang – Het terughalen van de stoffelijke resten van de slachtoffers van de vliegramp in het oosten van Oekraïne is op gang gekomen. De trein met lichamen kwam dinsdagmorgen aan in Charkov. De lichamen zullen vanuit die stad naar Nederland worden gevlogen. Lees hier een samenvatting van het nieuws van dinsdagmorgen.

13.27 uur: Nederland heeft leiding onderzoek ramp – Nederland heeft op verzoek van Oekraïne de leiding gekregen over het onderzoek naar de vliegramp met het toestel van Malaysia Airlines. Dat maakte minister-president Mark Rutte dinsdag bekend op een persconferentie. Hij herhaalde dat de „onder steen” boven moet komen. De aandacht richt zich nu op het vinden van de achtergebleven slachtoffers en persoonlijke bezittingen, zei hij. De Nederlandse experts gaan „zo snel mogelijk” weer aan de slag in het gebied waar het toestel met 298 mensen aan boord is neergestort.

13.25 uur: Nederlands-Australische luchtbrug naar Charkov – Er komt een luchtbrug tussen Eindhoven en Charkov om de lichamen van de slachtoffers van de vliegramp naar Nederland te krijgen. Daarvoor worden C-130 Hercules transportvliegtuigen van de Koninklijke Landmacht ingezet en een enorme Australische Boeing C-17 ingezet. Het C-17 vrachtvliegtuig is woensdagochtend al aangekomen op vliegveld Eindhoven.

13.16 uur: Rutte: ongeveer 200 lichamen in trein – Er zouden naar schatting 200 lichamen van slachtoffers in de trein zitten die dinsdag in de Oekraïense stad Charkov is aangekomen. Dat is een schatting van OVSE-waarnemers, aldus premier Rutte. Berichten over een aantal van 282 overschotten zijn onbevestigd. Bij het uitladen van de lichamen in Charkov, moet blijken hoeveel slachtoffers er daadwerkelijk in de koeltrein zijn geladen. Ook zijn volgens de minister-president de zwarte dozen van de neergeschoten Boeing 777 van Malaysia Airlines met de trein naar Charkov meegekomen.

13.05 uur: Eerste slachtoffers vliegramp woensdagmiddag naar Nederland – Woensdagmiddag komt naar verwachting de eerste vlucht met lichamen van de slachtoffers van de vliegramp aan in Nederland, op luchthaven Eindhoven. De lichamen zullen na aankomst worden vervoerd naar de korporaal Van Oudheusden-kazerne in Hilversum. Dat heeft premier Rutte bekendgemaakt op een persbriefing. De slachtoffers worden „fasegewijs” overgebracht van Charkov naar ons land. Een trein met koelwagons met daarin de stoffelijke resten kwam daar dinsdagmorgen om 10.30 uur aan. Hoeveel lichamen in de trein zaten, is nog steeds onduidelijk. Zodra een slachtoffer in Hilversum is geïdentificeerd, zal de familie als eerste worden geïnformeerd. Dat kan snel , maar ook weken tot maanden duren, aldus de premier.

13.03 uur: Maleisië wil zwarte dozen overdragen – De zwarte dozen van MH17 zijn veilig in Maleisische handen en zodra een internationaal onderzoek van start gaat, zullen ze worden overgedragen. Dat heeft premier Najib Razak dinsdag laten weten. Ook de premier stelde, net als eerder Maleisische onderzoekers, dat de dozen in goede staat lijken te zijn. Razak toont zich opgelucht dat er vooruitgang wordt geboekt in de nasleep van de ramp met het vliegtuig.

12.54 uur: Maleisische experts kunnen niet bij lichamen – Op het goederenstation Balasjkova in Charkov doen zich chaotische taferelen voor rond de ontvangst van de lichamen van de vliegramp in het oosten van Oekraïne. Meer dan de helft van de Maleisische experts mogen de loods niet in waar de wagons worden leeggehaald. De ruimte zou te klein zijn. Ook verscheidene Australische functionarissen mochten van de regionale autoriteiten het pand niet in. Waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) proberen via het kantoor van premier Arseni Jatsenjoek alsnog toestemming te krijgen. Slechts een van de vier bussen met waarnemers en experts kregen toegang tot het terrein, aldus een verslaggever van de Australische krant Sydney Morning Herald. De Australische ambassadrice in Oekraïne zou wel binnen zijn. De lichamen zullen worden overgevlogen naar Nederland waar ze zullen worden geïdentificeerd. Daarvoor is ook een team van forensisch experts uit Australië in Nederland, meldt de krant.

12.17 uur: „OVSE vermoedt gerommel met wrakstukken” – De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) vermoedt dat er wordt gerommeld met wrakstukken van het gecrashte toestel van Malaysia Airlines. De BBC meldt op basis van een OVSE-woordvoerder dat wrakstukken zijn „veranderd” sinds de laatste keer dat ze er waren. In grote stukken is gesneden, zei de Canadees Michael Bociurkiw.

11.49 uur: Traject repatriëring slachtoffers MH17 – Het terugbrengen naar Nederland en identificeren van de slachtoffers van rampvlucht MH17 is een complexe taak. Het Landelijk Team Forensische Opsporing voert die uit. Klik hier voor een overzicht.

11.26 uur: Doorlopend nieuws vliegramp op Nederland 1 – De NOS doet dinsdag vanaf 14.00 uur op Nederland 1 rechtstreeks verslag van de stand van zaken rond de vliegramp in Oekraïne. Elk uur is een extra Journaal-bulletin te zien over de laatste ontwikkelingen rond de terugkeer van de slachtoffers naar Nederland.

11.16 uur: Oekraïne mobiliseert mannen onder de 50 – Oekraïne wil alle mannen tot 50 jaar die geschikt zijn voor militaire dienst mobiliseren. Het parlement stemde dinsdag in met een mobilisatiebevel van president Petro Porosjenko. Hij zegt zo de grenzen te willen verdedigen. Eerder dit jaar riep de regering al reservisten op. Maar de nieuwe order gaat verder en roept alle mannen van weerbare leeftijd op. In het parlement van 450 zetels ontstond rumoer en parlementariërs die eerder president Viktor Janoekovitsj steunden, raakten slaags met radicale nationalisten. De mobilisatie kreeg de steun van 232 parlementsleden. De pro-Russische Janoekovitsj werd in februari afgezet. Porosjenko is in mei gekozen.

11.13 uur: Belgische nabestaanden MH17 boos op regering – De families van de Belgische slachtoffers van de vliegramp met de MH17 voelen zich in de steek gelaten door de Belgische regering. Dat meldde de Belgische krant Het Laatste Nieuws dinsdag. De nabestaanden bleven tot dinsdag verstoken van nieuws over hun familieleden. „Di Rupo had blijkbaar wel tijd om naar Tomorrowland te gaan. Was hij 10 kilometer verder gereden, dan kon hij de familie condoleren”, aldus de familie van Benoît Chardome (51), een van de Belgische slachtoffers van de ramp. De broer van Benoît belde vrijdag met het crisiscentrum van het ministerie van Binnenlandse Zaken voor meer informatie. Van een medewerker kreeg hij te horen dat het 17.00 uur was en er een lang weekeinde voor de deur stond, waardoor hij geen informatie meer kon geven.

11.11 uur: Irritatie over stille intocht Vierdaagse – De versoberde en stille intocht van de Nijmeegse Vierdaagse afgelopen vrijdag heeft bij een aantal wandelaars voor irritatie gezorgd. De organisatie paste de gewoonlijk feestelijke en uitbundige intocht vrijdagmorgen aan toen bleek dat er veel Nederlanders waren omgekomen bij de vliegtuigcrash donderdag boven Oekraïne. Er was geen muziek, Nederlandse vlaggen hingen halfstok en de buitenlandse vlaggen waren gestreken. „Ik voelde me haast schuldig dat ik de Vierdaagse had uitgelopen en daar zelfs heel blij mee was”, schrijft een loper op de Facebookpagina van de Vierdaagse. Een andere wandelaar kondigt aan dat hij zijn behaalde Vierdaagsekruisje gaat inleveren, omdat hij ‘respect voor de lopers’ heeft gemist. Het kruisje was volgens de organisatie dinsdag nog niet teruggestuurd. Vrijwel alle klagers stellen dat ze meeleven met de nabestaanden van de slachtoffers. Muziek en sfeer zijn echter volgens hen „noodzakelijk” om de Vierdaagse uit te lopen. „De organisatie heeft de plank volledig misgeslagen.” En: „Je kunt de intocht niet half vieren, net zoals je ook niet half kunt treuren.”

11.00 uur: Timmermans krijgt lof voor VN-speech – Indrukwekkend, krachtig, zeer persoonlijk en hartstochtelijk. In die termen is de speech ontvangen die minister Frans Timmermans hield bij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Op sociale media krijgt de bewindsman van Buitenlandse Zaken erg veel lof en ook Nederlandse media zijn onder de indruk.

10.46 uur: „Aanslag op gehele luchttransportsysteem” – Vlucht MH17 van Malaysia Airlines was een duidelijk geïdentificeerd burgertoestel. Het neerschieten daarvan is een „afschuwelijke misdaad” en tart alle internationale wetten en conventies. Dat heeft topman Tony Tyler van de internationale luchtvaartorganisatie IATA dinsdag gezegd in een officiële verklaring over de ramp. De tragedie waarbij bijna 300 burgers het leven verloren, is volgens Tyler bovendien een aanval op het gehele luchttransportsysteem, dat hij „een instrument van vrede” noemde. Hij hekelde ook de tegenwerking die bergers en onderzoekers in Oost-Oekraïne hebben ondervonden. Hij sprak van „een gewelddaad tegen het menselijk fatsoen”.

10.45 uur: Zwarte Cross past programma nog niet aan – De organisatie van het Zwarte Cross Festival in het Achterhoekse Lichtenvoorde past het programma van het festival vooralsnog niet aan vanwege de vliegtuigramp in Oekraïne. De Zwarte Cross begint vrijdag. Als ontwikkelingen rond de vliegramp erom vragen, is er wel ruimte om daar op in te spelen, liet een woordvoerder dinsdag weten. Op het driedaagse festival worden meer dan 160.000 bezoekers verwacht. Afgelopen weekeinde was er kritiek op feestelijke evenementen die gewoon door zijn gegaan.

10.41 uur: Het verdriet van plattelandsdorp Neerkant – De vliegramp heeft een gat geslagen in het Brabantse Neerkant. Een gezin van zes leden kwam om. Het plattelandsdorp rouwt. Lees hier de reportage van RD-verslaggever Johannes Visscher.

10.38 uur: Geen verwijzing naar geloof of God – „In dagen van diep verdriet en rouw voelt iedereen dat mensenwoorden tekortschieten. Zij zijn maar nietige vertroosters. Uiteindelijk kan die troost alleen maar door God worden gegeven. Dat voelen zelfs onkerkelijke mensen in zo’n situatie nog wel aan. Niet voor niets vragen onchristelijke artsen aan mensen die een ernstige boodschap krijgen of ze steun kunnen vinden in hun geloof. Tegen die achtergrond is het schrijnend dat de koning gisteren in zijn toespraak elke verwijzing naar het geloof of God heeft vermeden. Zo blijven goedbedoelde woorden toch heel arm. Ook dat is schrijnend.” Aldus de commentator van het Reformatorisch Dagblad dinsdag.

10.28 uur: Trein aangekomen in Charkov – De trein is gearriveerd in Charkov.

10.27 uur: Beurswaarde Russische bedrijven verdampt – De inmenging van president Vladimir Poetin in Oekraïne heeft Rusland een stevige strop op de financiële markten bezorgd. Sinds de annexatie van de Krim eind februari is de beursgraadmeter Micex in Moskou ruim 4 procent gedaald, waarbij omgerekend circa 21 miljard euro aan beurswaarde in rook op ging.

10.15 uur: Berlijn: Europese maatregelen tegen Rusland – Europa komt met strengere maatregelen tegen Rusland omdat Moskou zich in de Oekraïense crisis niet aan de afspraken heeft gehouden. Dat zei de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier dinsdag in Brussel voorafgaand aan overleg met zijn Europese collega’s. Rusland heeft zich „niet in voldoende mate gehouden aan zijn beloften”, zei de Duitser. De Europese Unie is bereid met alle diplomatieke middelen naar een oplossing te zoeken „ maar het is ook nodig om deze bereidheid te laten vergezellen door hogere druk, en dat betekent ook scherpere maatregelen nemen”.

10.13 uur: Na crash houdt Nederland alle opties open – Voor Nederland liggen alle opties op tafel, ook economische sancties. Sinds afgelopen donderdag is er nogal wat veranderd. Nederland wil dat de Europese Unie eensgezind en krachtig stelling neemt tegen de onrust in het oosten van Oekraïne en tegen het feit dat Rusland echt te weinig doet om afstand te nemen van de pro-Russische separatisten daar. Dat zei minister Frans Timmermans dinsdag in Brussel voor overleg met zijn collega’s over de crisis in Oekraïne, die nog eens verergerd is door het neerhalen van een passagiersvliegtuig boven het land. „Dit gaat niet meer over economie en handel. Dit gaat over veiligheid en gerechtigheid voor bijna 200 Nederlanders die op een gruwelijke manier aan hun einde zijn gekomen.”

10.12 uur: „Geef patiëntgegevens aan politie” – Patiëntgegevens van mensen die zijn omgekomen op vlucht MH17 moeten rechtstreeks aan de politie gegeven worden, ook als het de nabestaanden zijn die de gegevens hebben opgevraagd. Dat adviseert artsenvereniging KNMG aan haar leden na overleg met het Openbaar Ministerie (OM) en het Landelijk Team Forensische Opsporing (LFTO). De gegevens zijn nodig voor identificatie van de slachtoffers van de rampvlucht. Meestal is niet het hele dossier nodig, maar alleen relevante gegevens voor identificatie. De KNMG roept artsen op om de informatie spoedig te verstrekken. Het is de bedoeling dat de politie zelf langs de artsen gaat om de gegevens op te halen, tenzij ze beveiligd kunnen verzonden worden via e-mail.

09.07 uur: Trein om 12.00 uur in Charkov – Het nationaal crisiscentrum meldt dat de trein met lichamen van de slachtoffers om 12.00 uur Nederlandse tijd wordt verwacht in Charkov. Premier Rutte legt later een persverklaring af. De trein arriveert dus om 13.00 uur lokale tijd vanuit Donetsk.

08.57 uur: Abbott: Australisch vliegtuig naar Nederland – Een Australisch militair transportvliegtuig zal dinsdag aankomen in Nederland om te helpen bij het transport van lichamen vanuit Oekraïne. Dat heeft de Australische premier Tony Abbott dinsdag gezegd volgens de zender ABC News. Abbot lanceerde een grootscheeps plan van aanpak. Dat moet helpen bij het veiligstellen en identificeren van de lichamen van MH17. Ook steunt een Australisch team de bescherming van de rampplek. Operatie Bring Them Home wordt vanuit Oekraïne gecoördineerd door de voormalige topmilitair Angus Houston. Australië verloor 37 landgenoten bij de ramp.

08.43 uur: Disneyfeestje vliegbasis Woensdrecht afgelast – en feestelijke bijeenkomst rond de vertoning van een Disneyfilm, woensdag op vliegbasis Woensdrecht, is afgelast. Dat hebben Defensie en Disney besloten uit piëteit met de slachtoffers en nabestaanden van de vliegramp, bevestigt een Defensiewoordvoerder. Het gaat om de nieuwe animatiefilm Planes 2. De vertoning zou gepaard gaan met activiteiten voor kinderen en demonstraties van de brandweer.

08.18 uur: Opnieuw telefonisch contact Rutte en Poetin – Premier Mark Rutte en de Russische president Vladimir Poetin hebben dinsdag opnieuw telefonisch contact gehad over de ramp met vlucht MH17. De twee bespraken het internationale onderzoek naar de oorzaak van de crash, maakte het Kremlin bekend. Onderwerp van gesprek was onder meer de „directe en volledige toegang van experts tot de rampplek”, aldus Moskou. Onderzoekers van de Internationale Organisatie voor de Civiele Luchtvaart (ICAO) moeten de plek kunnen bezoeken. „In dit licht is er opnieuw aangedrongen op een onmiddellijk en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren in het conflictgebied.”

08.13 uur: Trein vertrokken uit Donetsk – De trein met lichamen van de slachtoffers van de vliegramp is vertrokken vanaf station Donetsk, meldt RTL-correspondent Jeroen Akkermans op Twitter. De koelwagens met daarin de lichamen van 282 mensen en lichaamsdelen van 16 anderen rijden in de richting van Charkov een kleine 300 kilometer ten noordwesten van Donetsk.

07.11 uur: Parlement en reisbranche eren slachtoffers – Met advertenties in de ochtendkranten betuigen onder meer de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer, Schiphol, de KLM en reisbrancheorganisatie ANVR dinsdag hun medeleven met de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne en hun nabestaanden. ‘Met ongeloof en grote verslagenheid hebben wij kennis genomen van het neerstorten van vlucht MH17 boven het grondgebied van Oekraïne’, laat het parlement weten namens de Kamervoorzitters Anouschka van Miltenburg en Ankie Broekers-Knol. De ministerraad eert de 298 slachtoffers van de vliegtuigramp met een paginagrote advertentie, die de namen bevat van alle omgekomen passagiers. Daarnaast hebben opnieuw veel nabestaanden rouwadvertenties geplaatst ter nagedachtenis van hun dierbaren.

07.25 uur: Lichamen op zijn vroegst woensdag in Nederland – De lichamen van de slachtoffers zullen op zijn vroegst woensdag in Nederland zijn, verwacht de Oekraïense minister van Infrastructuur. Volgens hem vervoert de trein in totaal 286 zakken met menselijke resten. De NOS maakt er melding van.

07.00 uur: Trein nog in Donetsk – De trein met lichamen van slachtoffers van de vliegramp staat nog in Donetsk, meldt NOS-verslaggever Gert-Jan Dennekamp op Twitter. De minister van Infrastructuur van Oekraïne verwacht dat de trein snel zal vertrekken richting Charkov.

05.35 uur: Russen: onderzoek ramp niet door Oekraïne – Het onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17 moet niet worden uitgevoerd door Oekraïne. Dat zei de Russische ambassadrice in Maleisië dinsdag. Hoewel de vliegramp plaatsvond in het Oost-Europese land, moeten internationale onderzoekers volgens diplomate Lyudmila Vorobyeva de leiding krijgen. „De situatie is uniek, omdat sprake is van een oorlogsgebied”, zei de ambassadrice op een persconferentie. Volgens de diplomate staat het wantrouwen tussen de partijen het onderzoek in de weg. De rebellen zouden niet bereid zijn spullen over te dragen aan de Oekraïense autoriteiten, omdat ze vrezen dat met bewijs wordt gerommeld.

03.40 uur: „Vluchtelingen Oekraïne aan lot overgelaten” – De tienduizenden Oekraïners die op de vlucht zijn geslagen voor het geweld in hun land, worden door de autoriteiten grotendeels aan hun lot overgelaten. Dat meldde mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) maandag.

03.34 uur: EU buigt zich over neerhalen vliegtuig – De Europese Unie buigt zich dinsdag over de gevolgen van het neerhalen van een passagiersvliegtuig boven Oekraïne. Minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken wil zijn collega’s de jongste informatie verstrekken over de vliegtuigcrash. De crisis in Oekraïne, waar pro-Russische rebellen strijd voeren tegen de prowesterse regering, stond sowieso op de agenda. Maar door de talrijke Europese slachtoffers van de vliegramp krijgt het beraad een gevoelige extra dimensie, zo stellen waarnemers. Timmermans zal steun vragen van de overige EU-lidstaten voor een internationaal en onafhankelijk onderzoek, waarbij duidelijk moet worden wie de daders zijn. Mogelijk komen ook sancties ter sprake voor de verantwoordelijken.

02.18 uur: China roept op tot wapenstilstand Oekraïne – China heeft opgeroepen tot een wapenstilstand in Oekraïne. „We roepen alle betrokken Oekraïense partijen op de strijd zo snel mogelijk te staken en in overleg te treden, zodat ze tot een duurzame en volledig politieke oplossing kunnen komen”, liet minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi maandag weten. Peking liet verder weten tevreden te zijn over de resolutie van de VN-Veiligheidsraad over de vliegramp in Oekraïne, die maandag unaniem werd aangenomen. De resolutie moet ervoor zorgen dat het onderzoek onbelemmerd kan beginnen en dat de doden snel kunnen worden gerepatrieerd.

01.10 uur: „Trein met doden bereikt Donetsk” – De trein met de lichamen van slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne, heeft rebellenbolwerk Donetsk bereikt. Dat bevestigde ‘premier’ Aleksandr Borodaj van de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk in de nacht van maandag op dinsdag. De trein reist vanuit Donetsk verder naar Charkov. Daar is een coördinatiecentrum opgezet door de Nederlandse forensische experts. Maleisische experts en een Nederlandse delegatie reizen met de trein mee, aldus Borodaj.

00.21 uur: Zwarte dozen overgedragen aan Maleisiërs – Pro-Russische rebellen in Oekraïne hebben twee zwarte dozen van het rampvliegtuig van Malaysia Airlines overgedragen aan een Maleisische delegatie. Dat gebeurde in de nacht van maandag op dinsdag in Donetsk in aanwezigheid van ‘premier’ Aleksandr Borodaj van de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk. Verslaggevers ter plekke hebben dat gemeld. De Maleisische kolonel Mohamed Sakri heeft kort na de overdracht tegen persbureau Reuters gezegd dat de zwarte dozen „in goede staat” lijken te zijn. De overdracht ging gepaard met een speech van Borodaj en een ceremonie waarbij documenten werden ondertekend. „Hier zijn ze, de zwarte dozen”, zei Borodaj in een kamer vol journalisten in het hoofdkwartier van de Volksrepubliek Donetsk.

dinsdag 22 juli

23.15 uur: Liveblog gesloten – De redactie sluit het liveblog.

23.10 uur: Samenvatting nieuws maandag – Lees hier een samenvatting van het nieuws van maandag.

22.46 uur: Rebellen: wapenstilstand rond rampplek – De separatisten laten voorlopig ook de wapens zwijgen in een straal van 40 kilometer rond de plek waar vlucht MH17 neerstortte. Dat heeft ‘premier’ Aleksandr Borodaj van de Volksrepubliek Donetsk maandag beloofd, aldus het Russische staatspersbureau RIA Novosti. De wapenstilstand „moet verzekeren dat deskundigen veilig kunnen werken”, aldus Borodaj. Eerder op de dag had de Oekraïense president Petro Porosjenko een staakt-het-vuren afgekondigd voor een zone van 40 kilometer rond de plek des onheils. Die ligt ten oosten van Donetsk en is in handen van rebellen.

22.24 uur: Timmermans: breng de slachtoffers naar huis – Nederland heeft op dit moment één prioriteit: de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne moeten thuiskomen. Dat heeft minister Frans Timmermans (Buitenlandse Zaken) maandag herhaald in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. „Ik vraag aan de internationale gemeenschap, de Veiligheidsraad, aan wie dan ook met invloed op de grond: laat ons zonder verder uitstel de lichamen van de slachtoffers naar huis brengen, naar hun geliefden”, zei Timmermans. De raad had kort ervoor het neerschieten van het vliegtuig van Malaysia Airlines unaniem veroordeeld. Volgens Timmermans verandert de rouw in Nederland in woede door „beelden van kinderspeelgoed dat wordt rondgegooid, bagage die wordt geopend en paspoorten die worden getoond op televisie”.

21.14 uur: Veiligheidsraad veroordeelt neerhalen vliegtuig – De VN-Veiligheidsraad heeft maandag ingestemd met een resolutie die het neerhalen van het toestel in Oekraïne veroordeelt . De resolutie moet er verder voor zorgen dat het onderzoek naar de toedracht van de ramp onbelemmerd kan beginnen en dat de doden snel kunnen worden gerepatrieerd. De resolutie werd unaniem aangenomen. In de resolutie eist de Veiligheidsraad dat de gewapende groepen in het gebied onbeperkte en veilige toegang geven tot de rampplek. Ook eist de V-raad dat degenen die verantwoordelijk zijn voor het neerhalen van het vliegtuig met 298 mensen aan boord, worden berecht. Of Rusland zou instemmen was de vraag. Het land eiste aanpassingen in de tekst. Kort voor de stemming liet de Russische VN-ambassadeur weten dat ook Rusland achter de resolutie staat.

21.06 uur: „Russen achter VN-resolutie vliegramp” – Rusland stemt in met de resolutie van de VN-Veiligheidsraad over de vliegramp in Oekraïne. De Russische VN-ambassadeur Vitali Tsjoerkin heeft dat maandag al voor de stemming in de raad laten weten, meldde het Russische persbureau ITAR-TASS. De VN-Veiligheidsraad stemt over een resolutie over de vliegramp, die is opgesteld door Australië. Die moet ervoor zorgen dat het onderzoek onbelemmerd kan beginnen en dat de doden snel kunnen worden gerepatrieerd. Of Rusland zou instemmen was de vraag. Het land eiste aanpassingen in de tekst. Zo wilde Moskou niet dat in de tekst zou staan dat het vliegtuig is neergeschoten.

21.00 uur: Mogelijke vertraging trein met lichamen – Op Twitter wordt er gespeculeerd over mogelijke problemen met de trein met lichamen die richting Charkov rijdt. TV-verslaggever Rudy Bouma twittert dat er „iets mis lijkt” met de trein, correspondent Olaf Koens suggereert dat de trein mogelijk is vertraagd vanwege gevechten eerder op de dag bij het station van Donetsk, waardoor het spoor wellicht is beschadigd.

20.50 uur: „Vervolging daders neerhalen toestel lastig” – De vervolging van de verantwoordelijken voor de vliegtuigcrash van vlucht MH17 wordt waarschijnlijk een van de meest complexe zaken voor het Openbaar Ministerie (OM) op het gebied van internationale misdrijven. Hoogleraar internationaal strafrecht Geert-Jan Knoops zegt dat maandag in een interview met het ANP.

20.46 uur: ‘Nederlanders’ in Congres VS leven mee – ‘Nederlandse’ politici in de Verenigde Staten leven mee met het land van hun voorouders. „De Nederlanders hebben aan onze zijde gestaan in tijden van grote problemen in onze geschiedenis, en nu, in jullie nood, staan we aan jullie kant”, schrijft de zogeheten Dutch Congressional Caucus. De leden hebben maandag een brief gestuurd aan de Nederlandse ambassadeur in Washington. De politici vragen de ambassadeur om condoleances over te brengen „nu uw land, en vooral de families van de slachtoffers van deze afschuwelijke tragedie, worstelt met het herstellen in de nasleep ervan”. De brief is ondertekend door de Republikein Bill Huizenga (afkomstig uit Zeeland in Michigan) en de Democraat Chris Van Hollen. Zij leiden de groep, die bestaat uit 18 Nederlands-Amerikaanse leden van het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Onder de andere Neder-Congresleden zijn politici als Rodney Frelinghuysen, Peter Roskam en Kyrsten Sinema.

20.47 uur: Speciale repatriëringshal in Charkov – Nederlandse specialisten van het Landelijke Team Forensische Opsporing (LTFO) hebben in Charkov een hal ingericht, van waaruit de repatriëring van slachtoffers van de vliegtuigramp in Oekraïne zal plaatsvinden. Dat liet de politie, waar het LTFO deel van is, maandagavond weten. De hal ligt volgens Jan Tuinder, het tijdelijk hoofd van de Centrale Coördinatie Oekraïne, ergens tussen het treinstation en het vliegveld van de stad in het oosten van Oekraïne. Zo moet worden voorkomen dat er onnodig veel tijd en moeite gaat zitten in het transport van de lichamen. „De samenwerking met de lokale autoriteiten is zonder meer goed. In het rebellengebied ligt dat wat complexer, maar we moeten dan ook niet vergeten dat het daar oorlog is”, aldus Tuinder.

20.40 uur: EenVandaag maakt excuses voor uitzending – De hoofd- en eindredactie van EenVandaag hebben zich maandagavond geëxcuseerd voor de uitzending van die avond. Daarin was te zien is hoe journaliste Caroline van den Heuvel in het rampgebied in Oekraïne bladert door een boekje van één van de slachtoffers van de vliegtuigramp met MH17. Ook leest ze een stukje voor uit het boekje. Op Twitter laten honderden mensen weten de actie ‘respectloos’, ‘schandalig’, ‘het domste wat je kunt doen’, ‘ongegeneerd’, ‘bizar’ en ‘lelijk’ te vinden. „Dit had zo niet gemoeten”, erkende de hoofd- en eindredactie van het programma. „Caroline is een ervaren verslaggever, die in een oorlogsgebied in the heat of the moment moet handelen. Ze wilde niemand kwetsen. Ze was geraakt door het boekje dat daar op de grond lag en had de intentie om de chaos zo nauwkeurig mogelijk te beschrijven. Daarmee is ze te ver gegaan.” De positie van Van den Heuvel bij het programma staat niet ter discussie. De uitzending is offline gehaald.

20.20 uur: Igor Girkin, berucht Russisch schaduwfiguur – Igor Girkin is bekend als de rebellencommandant in Oost-Oekraïne die een triomfantelijk bericht de wereld instuurde, nadat vlucht MH17 van Malaysia Airlines was neergestort. Bij een onderzoek naar het vermoedelijke neerschieten van het toestel komt men mogelijk ook bij Girkin uit. Lees hier zijn biografie.

20.15 uur: Persconferentie Rutte – Tijdens zijn persconferentie maandagavond bevestigde premier Rutte dat de trein met de lichamen van de slachtoffers van Torez onderweg is naar Donetsk om vervolgens naar Charkov te gaan. De treinreis gaat lang duren. President Petro Porosjenko van Oekraïne zei in een telefoongesprek met Rutte kort voor de persconferentie dat het wel 10 tot 12 uur kan duren voordat de trein in Charkov is. Daar is een coördinatiecentrum opgezet door de Nederlandse forensische experts. Hoeveel lichamen in de trein liggen, is nog niet duidelijk. De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) telde eerder 200 lijkenzakken. Het gaat in elk geval om een „fors aantal”, aldus de premier. In het toestel van Malaysia Airlines zaten 298 mensen. Vanuit Charkov worden de lichamen „onverwijld” naar ons land gevlogen, al moet er nog wel een reeks technische en consulaire handelingen plaatsvinden voordat het zover is.

19.50 uur: Wereld weet niet goed raad met Rusland – Na de ramp met het neergeschoten toestel van Malaysian Airlines vraagt de wereld zich af
wat het antwoord moet zijn op de
indirecte Russische betrokkenheid
bij dit drama.

19.35 uur: Rutte: behandeling lichamen lijkt zorgvuldig – De manier waarop met de lichamen van de slachtoffers in Oekraïne is omgegaan, lijkt zorgvuldiger dan vooraf werd gevreesd. Dat zei premier Mark Rutte maandagavond tijdens een persconferentie in Den Haag. Hij houdt wel „een stevige slag om de arm”. Dat er naar het lijkt goed met de lichamen is omgesprongen, blijkt uit de „eerste signalen” van onze Nederlandse experts, aldus Rutte. 19.30 uur: Samenvatting – Lees hier een nieuwe samenvatting van laatste nieuws.

19.00 uur: Canada straft Rusland voor inmenging in Oekraïne – Canada bereidt strengere sancties voor tegen Rusland wegens de aanhoudende Russische militaire inmenging in Oekraïne. De ramp met vlucht MH17 in Oost-Oekraïne is een rechtstreeks gevolg van de Russische militaire agressie en illegale bezetting van Oekraïens grondgebied, zei premier Stephen Harper maandag. Minister van buitenlandse zaken John Baird eiste maandag de aftocht van de pro-Russische separatisten uit het rampgebied. De internationale ploeg forensisch experts die in Oekraïne klaarstaat moet het terrein ongehinderd kunnen onderzoeken, stelde Baird. Canada heeft tot dusver 110 personen, bedrijven en organisaties strafmaatregelen opgelegd omdat zij de soevereiniteit, grenzen en onafhankelijkheid zouden hebben geschonden.

18.45 uur: Gezamenlijke dienst Nederlandse kerken – De gezamenlijke Nederlandse kerken hebben voor woensdag een speciale gebedsdienst voor de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne georganiseerd. Deze vindt plaats in de Sint Joriskerk in Amersfoort. De christelijke omroepen KRO-NCRV,EO, IKON en RKK zenden de dienst rechtstreeks uit op Nederland 2 vanaf 19.00 uur. De bijeenkomst ‘Verbonden in verdriet’ wordt een uur van bezinning en gebed, aldus de kerken. „We willen op deze manier uitdrukking geven aan het verdriet en de rouw die we allen voelen en onze verbondenheid kenbaar maken juist met de nabestaanden van de slachtoffers van dit verschrikkelijke drama”, aldus Klaas van der Kamp van de Raad van Kerken. De dienst is toegankelijk voor iedereen.

18.36 uur: Maleisië krijgt zwarte dozen van separatisten – De zwarte dozen van het rampvliegtuig in Oekraïne worden op korte termijn overhandigd aan Maleisië. Dat heeft de Maleisische premier Najib Razak maandag laten weten. De overhandiging zou al maandagavond zijn om 21.00 uur Oekraïense tijd.

18.32 uur: Timmermans: ik zal dit nooit begrijpen – Minister Frans Timmermans (Buitenlandse Zaken) heeft in New York gezegd dat hij totdat hij sterft „niet zal begrijpen dat het dagen moet duren voordat we de menselijke resten kunnen bergen en naar huis brengen.” „Als de wereld ons om een leidersrol vraagt, dan zullen wij daar niet voor terugdeinzen”, liet Timmermans ook weten. „Ik ben in New York om de wereld te vragen om een humane reactie”. Timmermans liet tegenover de internationale pers weten dat Nederland in „diepe rouw” is en dat de Nederlandse regering een uitgebreid internationaal onderzoek wil. Timmermans is zondag naar New York gevlogen voor overleg met de Verenigde Naties en leden van de Veiligheidsraad. Nederland zoekt internationaal steun om de slachtoffers van de vliegtuigcrash in Oekraïne snel te kunnen bergen en het onderzoek te beginnen. Het onderzoek ter plekke wordt belemmerd door pro-Russische rebellen. Over de relatie met Rusland zei Timmermans dat hij daar voorzichtig mee wilde zijn. „Ik ben al een paar keer teleurgesteld”. De Veiligheidsraad stemt maandagavond over een resolutie die is opgesteld door Australië over de vliegramp. Die moet ervoor zorgen dat het onderzoek onbelemmerd van start kan gaan en dat de doden snel kunnen worden gerepatrieerd.

18.10 uur: Trein met lichamen vertrokken naar Charkov – Een trein met de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne is maandagavond vertrokken naar Charkov. Dat hebben verslaggevers ter plekke gemeld. De koelwagons stonden op het station van Torez. Nederland heeft een coördinatiecentrum opgezet in Charkov. Daarvandaan worden de stoffelijke resten naar Nederland gevlogen.

17.40 uur: „Nabestaanden boos over gesol met lichamen” – Wanneer komen de stoffelijke overschotten terug? Dat was volgens Victor Jammers van Slachtofferhulp Nederland maandagmiddag de meest dominante vraag tijdens de bijeenkomst voor nabestaanden van de vliegramp in Oekraïne. „Er is veel boosheid”, zei hij na afloop. „Over dat er nog geen zicht is op wanneer de stoffelijke overschotten terugkeren. Over het gesol met de lichamen.” Mensen willen hun dierbaren nog een laatste keer aanraken, een laatste eer bewijzen, zei Jammers.

17.35 uur: Obama: Rusland moet onderzoek mogelijk maken – De Amerikaanse president Barack Obama heeft zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin maandag rechtstreeks opgeroepen zijn spel in het oosten van Oekraïne stop te zetten. Ook moet Rusland alles doen om een onafhankelijk onderzoek naar de vliegramp mogelijk te maken. Volgens Obama houden de door Rusland gesteunde rebellen nog steeds onderzoekers op afstand. Ze zouden daarbij zelfs in de lucht schieten. „Het doet de vraag rijzen: wat proberen ze te verbergen?”, zei Obama tijdens een toespraak bij het Witte Huis.

17.20 uur: Cameron: geen verkoop wapens aan Rusland – De Britse premier David Cameron vindt dat alle EU-landen moeten besluiten geen militaire uitrusting aan Rusland te leveren. De reden is de houding van Rusland bij de vliegtuigramp in het oosten van Oekraïne. Volgens Cameron is er volop bewijs dat het vliegtuig van Malaysia Airlines door pro-Russische separatisten is neergehaald. Rusland heeft in 2011 in Frankrijk twee schepen van het type Mistral voor de marine besteld. Parijs wil de levering tot nu toe doorzetten. Het gaat om een bedrag van 1,2 miljard euro. Vorige maand kwamen ongeveer 400 Russen in de West-Franse havenstad Saint-Nazare aan om te leren omgaan met de schepen. Cameron noemde het ondenkbaar dat de Britten in de huidige omstandigheden oorlogsschepen aan Rusland zouden leveren. Hij zei dat de EU sancties moet nemen tegen de handlangers van de Russische president Vladimir Poetin en de oligarchen die hem steunen.

17.15 uur: Tekst verklaring koning Willem-Alexander – Lees hier de integrale tekst van de verklaring die koning Willem-Alexander aflegde na de bijeenkomst in Nieuwegein met nabestaanden van de vliegramp.

17.10 Koning en koningin diep geraakt – Koning Willem-Alexander zegt dat hij en koningin Máxima „diep geraakt zijn door de schrijnende persoonlijke verhalen van mensen die dierbaren hebben verloren. Mensen wier leven in scherven ligt. Hun verdriet, hun onmacht en hun wanhoop snijden ons door de ziel.” De koning voegde er aan toe: „We weten dat hun verlies niet goed te maken is. Het enige dat we vandaag konden doen is bij hen zijn en luisteren naar hun verhaal”, aldus Willem-Alexander. Willem-Alexander prees de professionals die de getroffen mensen ondersteunen. Ook had hij warme woorden voor „alle mensen die zich bekommeren om getroffenen. Familie, vrienden, buren, collega’s, clubgenoten. U bent zo nodig nu.” Het is volgens de koning belangrijk elkaar te steunen „en dat we ons hart openstellen voor iedereen die zijn of haar verhaal wil delen. Nu, maar ook in de maanden en jaren die volgen.” Ook liet Willem-Alexander weten dat hij net als de nabestaanden vindt dat er duidelijkheid moet komen over wat er precies gebeurd is in Oekraïne.

17.05 uur: „We feesten door, maar rouwen wel degelijk” – Feesten en festivals gingen afgelopen weekend gewoon door, ondanks de vliegtuigcrash van vorige week. „Maar dat wil niet zeggen dat het ons niet bezighoudt. Dat we niet rouwen. Want dat doen we wel. We gooien alleen niet het hele land plat”, zei rouwdeskundige Daan Westerink maandag.

17.00 uur: Oekraïne: rebellen manipuleerden zwarte dozen – Oekraïne heeft aanwijzingen dat pro-Russische rebellen met de zwarte dozen van het rampvliegtuig hebben geknoeid. Dat heeft de Oekraïense vicepremier Volodimir Groysman maandag gezegd. Hij liet tijdens een persconferentie weten dat de rebellen „bepaalde dingen” hebben gedaan met de apparatuur. „Er is informatie dat de recorders al deze dagen in handen zijn geweest van de rebellen”, zei hij ook. Hij kon niet zeggen op welke manieren de rebellen met de zwarte dozen zouden hebben geknoeid en uit welk bewijs dat zou blijken.

In zwarte dozen worden de vluchtgegevens en de gesprekken in de cockpit opgeslagen.

16.54 uur: Koning: ramp slaat diepe wond in samenleving – De vliegramp in Oekraïne heeft „een diepe wond geslagen in onze samenleving. Het litteken daarvan zal zichtbaar en voelbaar blijven tot in lengte van dagen.” Dat heeft koning Willem-Alexander maandag gezegd in een televisietoespraak, na afloop van een bijeenkomst met nabestaanden van de slachtoffers.

16.48 uur: Rutte: heel, heel veel verdriet – De nabestaanden voelen „heel, heel veel verdriet” na de vliegramp in Oekraïne. Dat heeft premier Mark Rutte maandagmiddag gezegd na een bijeenkomst met de getroffen mensen. De bijeenkomst was „ronduit indrukwekkend” en „buitengewoon aangrijpend”, aldus Rutte. Rutte heeft tegen de nabestaanden gezegd dat ze niet alleen staan, zei hij na afloop. „Heel Nederland staat om ze heen.” De bijeenkomst was in een congrescentrum in Nieuwegein. In het eerste gedeelte spraken Rutte en vertegenwoordigers van Slachtofferhulp en het Landelijk Team Forensische Opsporing (LTFO) de aanwezigen toe. Daarna gingen de nabestaanden met elkaar in gesprek. Ook koning Willem-Alexander en koningin Máxima waren daarbij aanwezig. Behalve de premier en het koningspaar woonden ook de ministers Schippers (Volksgezondheid), Opstelten (Veiligheid en Justitie), Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Hennis (Defensie), de staatssecretarissen Mansveld (Luchtvaart) en Klijnsma (Sociale Zaken), KLM-baas Camiel Eurlings en Huib Gorter van Malaysia Airlines de bijeenkomst bij. Uit privacyoverwegingen was het congrescentrum afgezet met veel zwarte schermen. De nabestaanden kwamen via een andere ingang aan, uit het zicht van de media.

16.47 uur: „Alle lichamen zo snel mogelijk naar Nederland” – Oekraïne draagt zo snel mogelijk alle lichamen van de slachtoffers van de vliegramp over aan Nederland. Dat heeft de Oekraïense vicepremier Volodimir Groysman maandag bekendgemaakt. De treinen met aan boord alle lichamen zullen volgens de politicus maandagavond nog vertrekken naar Charkov van waar de stoffelijke resten naar Nederland zullen worden gevlogen, aldus Groysman.

16.30 uur: Vliegtuigen El Al uitgerust met antiraketsysteem – Ter bescherming tegen mogelijke raketaanvallen heeft de Israëlische vliegtuigmaatschappij El Al haar vliegtuigen uitgerust met het zogeheten Flight Guard voor civiele toestellen van de Israëlische firma Elta.

16.25 uur: Koning spreekt volk toe over vliegramp – Koning Willem-Alexander zal het land maandagmiddag naar verwachting om 16.45 uur toespreken over de ramp met vlucht MH17 in Oekraïne. Dat meldt de NOS. De koning sprak maandag in Nieuwegein met nabestaanden van de slachtoffers.

16.20 uur: Obama legt verklaring over Oekraïne af – De Amerikaanse president Barack Obama legt maandag om 16.50 uur (onze tijd) een verklaring af over Oekraïne. Dit heeft het Witte Huis laten weten.

16.12 uur: Familierechercheurs bezoeken nabestaanden – 80 familierechercheurs van de landelijke eenheid van de politie zijn sinds zaterdag druk bezig om alle nabestaanden van de vliegramp in de Oekraïne te bezoeken. Dat vertelt Ed Kraszewski van de landelijke eenheid. „We willen deze week alle nabestaanden bezocht hebben.” „De familierechercheurs zijn het aanspreekpunt voor de familie en dat blijven ze tijdens het hele proces. Dat kan nog lang duren”, zegt hij. „Ook de nabestaanden horen, zien en lezen allerlei dingen. Ze hebben allerlei vragen. De rechercheurs die in koppels werken, proberen die zo goed mogelijk te beantwoorden en ze leggen de dingen die er gebeuren uit.”

15.45 uur: Lichamen verbranden zelden compleet – Maar zelden verbranden lichamen bij een ramp compleet, zegt forensisch arts Leen Los. „Dan moet een lichaam langere tijd onder invloed staan van zeer hoge temperaturen, bijvoorbeeld meer dan 1000 graden. Bij de aanslag op de Twin Towers in 2001 kwam grote hitte vrij, maar bij mijn weten is toch iedereen geïdentificeerd.”

15.32 uur: „Hoofd forensisch team prijst Oekraïners” – Het hoofd van het Nederlandse forensische team dat maandag de rampplek in Oekraïne bezocht, is vol lof over de Oekraïners die de lichamen van honderden slachtoffers van de vliegramp hebben geborgen. Volgens Peter van Vliet, die samen met twee anderen de eerste internationale expert ter plekke was, is het nu topprioriteit om de lichamen op een plek te krijgen waar ze kunnen worden geïdentificeerd. Tegen de achtergrond van verhalen dat sommige lichamen zijn beroofd en nooit op een goede manier zijn beschermd terwijl ze dagenlang in de zon lagen, toonde Van Vliet bewondering voor de bergingswerkers. „Ik ben zeer onder de indruk over het werk dat hier is gedaan”, zei hij na een inspectie van de rampplek.

15.25 uur: Ministerraad eert slachtoffers MH17 – Met een paginagrote advertentie eert de ministerraad dinsdag de 298 slachtoffers van de vliegtuigramp in Oekraïne. „Geschokt en verdrietig”, luidt de kop van de advertentie die de namen van alle omgekomen passagiers van vlucht MH17 bevat. „Nederland is geschokt door deze dramatische gebeurtenis. Iedereen leeft intens mee. Onze gedachten zijn bij de nabestaanden. Zij kunnen rekenen op steun van ons allemaal bij het verwerken van het grote leed dat hun zo plotseling en onverwacht is toegebracht”, aldus de advertentie.

15.17 uur: Moskou: geen enkele raket vlakbij Boeing – Het Russische ministerie van Defensie heeft „geen enkele raket gedetecteerd” in de buurt van de vliegroute van de Maleisische rampboeing, aldus een maandag uitgegeven verklaring. Het departement heeft de Verenigde Staten gevraagd om satellietbeelden te delen, „als zij die hebben”.

15.10 uur: Teams uit diverse landen naar oosten Oekraïne – Nederlandse forensische experts hebben maandag in de Oost-Oekraïense plaats Torez voor het eerst treinwagons geïnspecteerd waarin lichamen van de ramp met het toestel van Malaysia Airlines liggen. De experts maken deel uit van een team van acht personen van het Landelijk Team Forensische Opsporing (LTFO), die samen met drie leden van de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar Oekraïne zijn gegaan. Nederland heeft de internationale coördinatie voor de identificatie van alle 298 slachtoffers op zich genomen. Veruit de meeste inzittenden (193) kwamen uit ons land. Ook andere landen hebben identificatie-experts naar Oekraïne gestuurd. Groot-Brittannië stuurde een zeskoppig team en uit Duitsland zijn twee experts van het Bundeskriminalamt, de federale recherche, naar het Oost-Europese land gegaan. Australië heeft 45 functionarissen naar Oekraïne gestuurd om te helpen bij de berging van de lichamen van de 27 slachtoffers uit het land. De internationale politie-organisaties Interpol en Europol hebben teams naar Oekraïne gestuurd om bij de identificatie van de slachtoffers te helpen. Medewerkers van de Amerikaanse Raad voor Transportveiligheid (NTSB) zijn in het land om onderzoek naar de vliegramp te doen. Uit Maleisië, het thuisland van Malaysia Airlines, zijn vijf vertegenwoordigers van de vliegmaatschappij en vertegenwoordigers van de staatsdienst voor bijstand bij rampen naar Oekraïne gereisd. Een commissie van de Oekraïense overheid doet onderzoek naar de ramp. Vliegtuigbouwer Boeing liet het afgelopen weekeinde weten dat hij nog geen specialisten naar het rampgebied heeft gestuurd. Hoewel het bij ongelukken gebruikelijk is dat de betrokken maatschappij onderzoekers stuurt, is het volgens deskundigen niet verrassend dat Boeing een afwachtende houding aanneemt. Het onderzoek zou nu waarschijnlijk bijna niets opleveren.

14.43 uur: Ambassade: hulp bij toegang tot rampplek – De ambassade van Rusland in Den Haag wil eraan bijdragen dat vertegenwoordigers van Nederland toegang krijgen tot de plek in Oekraïne waar het toestel van Malaysia Airlines is neergestort. De ambassade doet wat in haar mogelijkheden ligt als diplomatieke post, zei een woordvoerster maandag. Ze kon niet verduidelijken waaruit de inspanningen van de Russische ambassade momenteel bestaan. Ook over contact met het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken kon ze niets zeggen.

14.38 uur: „Experts kunnen redelijk ongestoord werken” – De Nederlandse experts hebben maandag in het rampgebied in het oosten van Oekraïne waar vlucht MH17 crashte, redelijk ongestoord hun werk kunnen doen. Dat heeft woordvoerder Michael Bociurkiw van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), die samen met de Nederlanders ter plekke is, op een persconferentie gezegd. „Ze hebben twee plekken bekeken waar grote delen van het toestel zijn neergekomen”, aldus de OVSE’er over de plaats van de crash. „De experts namen het voortouw in het zoeken naar stoffelijke resten.” De plek „waar de cockpit en het voorste deel van het toestel op de grond kwamen, komt hierna”, zei Bociurkiw. „De experts hadden dezelfde toegang als wij eerder hadden. De separatisten vormden iets wat leek op een afscheiding en traden op als bewaker, er waren veel journalisten”, ging de Canadees verder. „Vergeleken met gisteren waren er opvallende genoeg bijna geen werklui meer. Twee tenten die langs de hoofdweg stonden en dienden als een soort administratief centrum waren ook verdwenen.”

14.30 uur: Samenvatting – Lees hier een tussentijdse samenvatting van het nieuws.

14.10 uur: Koningspaar in Nieuwegein – Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zijn maandagmiddag even voor 14.00 uur aangekomen bij het NBC Congrescentrum in Nieuwegein, waar nabestaanden van de slachtoffers van de vliegramp worden geïnformeerd. Even daarvoor arriveerden minister-president Mark Rutte. Verder zijn onder anderen ook ministers Edith Schippers (Volksgezondheid), Ivo Opstelten (Veiligheid en Justitie), Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis-Plasschaert (Defensie) aanwezig, net als staatssecretarissen Wilma Mansveld en Jetta Klijnsma. Camiel Eurlings (president-directeur van KLM) en Huib Gorter (vicepresident van Malaysia Airlines in Europa) zijn ook het gebouw in Nieuwegein binnengewandeld. Het congrescentrum is uit privacyoverwegingen afgezet met veel zwarte schermen. De nabestaanden kwamen via een andere ingang aan, uit het zicht van de media. In Nieuwegein staan tientallen cameraploegen opgesteld. Naast Nederlandse media, zijn ook veel buitenlandse journalisten aanwezig.

13.45 uur: Eerste inspectie trein door experts afgerond – Een eerste inspectie van de treinwagons met lichamen van de rampvlucht MH17 is door Nederlandse forensische experts afgerond. De drie inspecteurs kregen samen met waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) toegang tot de drie wagons, aldus een woordvoerster van de OVSE. Volgens de forensisch experts liggen de stoffelijke resten onder correcte omstandigheden opgeslagen. Ze hopen niet alleen de identiteit van de slachtoffers maar ook de omstandigheden waaronder ze zijn omgekomen op te helderen. De wagons zijn verzegeld. De trein zou later op maandag nog moeten vertrekken.

13.38 uur: Malaysia Airlines kiest route over Syrië – Malaysia Airlines vliegt niet meer over Oekraïne. Zo ging de vlucht van Londen naar Kuala Lumpur zondag bijvoorbeeld over Syrië. Dit blijkt uit het natrekken van vluchtgegevens door Flightradar24. In Syrië woedt al 3 jaar een bloedige burgeroorlog. De Amerikaanse luchtvaartautoriteiten ontraden luchtvaartmaatschappijen al meer dan een jaar over Syrië te vliegen. Het kiezen van alternatieve routes blijkt niet altijd eenvoudig tussen Europa en het zuiden of oosten van Azië. Honderden vluchten gingen tot de ramp van afgelopen donderdag dagelijks over Oekraïne op weg van Europa naar Azië of andersom.

13.29 uur: Britten denken aan sectorbrede sancties – De Britse regering denkt aan „sectorbrede sancties”, als president Vladimir Poetin niet optreedt tegen de Russische inmenging in het conflict in Oekraïne, aldus een woordvoerder van premier Cameron. Die komen er ook als er niet voldoende wordt gedaan om westerse experts toegang te laten krijgen tot de rampplek.

13.15 uur: Jatsenjoek: Rusland heeft geen vinger uitgestoken – De Oekraïense premier Arseni Jatsenjoek heeft maandag hard uitgehaald naar Rusland. Naar aanleiding van het neerstorten van vlucht MH17 in het oosten van Oekraïne zei Jatsenjoek dat Rusland geen vinger heeft uitgestoken. De premier eist dat Moskou alle bewijzen en elk stukje informatie dat het heeft openbaar maakt. Rusland moet volgens Jatsenjoek de situatie in het oosten van Oekraïne tot bedaren brengen, zijn mensen terughalen en de grens sluiten. Bovendien wil hij dat Moskou zich houdt aan het internationaal recht en de verplichtingen die het land heeft. Jatsenjoek eist voorts dat de pro-Russische separatisten in het oosten van het land „niet langer worden gesteund” door het Kremlin. Jatsenjoek zei geen enkele twijfel te hebben over het feit dat het vliegtuig is neergehaald. „We hebben meerdere verklaringen van inlichtingendiensten en de respectievelijke regeringen. Ze delen onze mening dat vlucht MH17 is neergeschoten door een raket.” Hij wees erop dat het raketsysteem dat gebruikt is „niet bediend kan worden door dronken pro-Russische terroristen.”

13.10 uur: Nederlandse experts bij verongelukt toestel – Drie leden van het Landelijk Team Forensische Opsporing (LTFO) zijn maandagmiddag aangekomen bij de resten van het neergestorte vliegtuig van Malaysia Airlines in het oosten van Oekraïne. Dat liet een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken weten. Het is voor het eerst dat Nederlandse onderzoekers de wrakstukken kunnen bekijken. De Nederlanders maken deel uit van een groep van de Organisatie voor Samenwerking en Veiligheid in Europa (OVSE). De resten van het toestel liggen verspreid over een gebied van 35 vierkante kilometer. De experts waren eerder op de ochtend in het 15 kilometer verderop gelegen Torez bij koelwagons van een trein waar in een groot deel van de lichamen zijn opgeborgen.

13.04 uur: Condoleances president Oekraïne bij ambassade – De Oekraïense president Petro Porosjenko heeft rond het middaguur het condoleanceregister bij de Nederlandse ambassade in Kiev getekend. De president legde bloemen, knielde en heeft enkele woorden gesproken, zo meldde een woordvoerder van de ambassade maandag. Bij het overbrengen van de condoleances waren de Nederlandse ambassadeur Kees Klompenhouwer en het ambassadepersoneel aanwezig.

12.50 uur: Oriënterend onderzoek OM naar vliegramp – Politie en het Openbaar Ministerie doen een oriënterend onderzoek naar de vliegtuigcrash in Oekraïne. Dat bevestigt een woordvoerder van het Openbaar Ministerie maandag. Verdere bijzonderheden wil het OM op dit moment niet geven. Het OM in Nederland kan zowel verdachten binnen Nederland als in het buitenland vervolgen als die ervan worden verdacht zich schuldig te hebben gemaakt aan een oorlogsmisdrijf tegen een Nederlander.

12.32 uur: Woensdag Kameroverleg met Timmermans – De Tweede Kamer overlegt woensdagmiddag met minister Timmermans van Buitenlandse Zaken over de aanpak en afwikkeling van de vliegtuigcrash in Oekraïne. Een voorstel daarvoor van Bontes, fractievoorzitter van Voor Nederland, werd maandagmiddag unaniem gesteund. Timmermans is nu naar de VN in New York, om aan te sturen op een resolutie voor onbelemmerde hulp en dito onderzoek. Dinsdag praat hij in Brussel zijn Europese collega’s bij.

12.27 uur: Rol Nederland besproken – Een woordvoerster van de Onderzoeksraad voor Veiligheid zegt dat er op dit moment besproken wordt of Nederland de coördinerende rol van het internationale onderzoek naar de crash van de Boeing in Oekraïne krijgt.

12.15 uur: Oekraïne: 272 lichamen gevonden – In het rampgebied waar vlucht MH17 neerstortte zijn tot nog toe 272 lichamen gevonden. Dat heeft de Oekraïense premier Arseni Jatsenjoek maandag volgens het Russische persbureau ITAR-TASS bekendgemaakt. Hij baseert zich op cijfers van de rampenbestrijdingsdienst. „Volgens de laatste cijfers die zijn verschaft door de Oekraïense Staatsdienst voor Noodtoestanden, zijn 272 lichamen gevonden waarvan er 251 in de koelwagons in Torez liggen”, zei de premier. Volgens officiële gegevens waren er 298 mensen aan boord. Volgens Jatsenjoek is Oekraïne bereid om Nederland een coördinerende rol te geven in het onderzoek naar de ramp. Kiev staat volgens hem klaar om te assisteren in het vervoer van de lichamen naar Amsterdam waar goed forensisch onderzoek mogelijk is.

11.58 uur: „Eerste trein maandag nog weg uit Torez” – Een eerste trein met de lichamen van de slachtoffers van vlucht MH17 vertrekt maandag nog uit Torez. Dat heeft een van de Nederlandse forensische experts ter plekke gezegd. Het is de bedoeling dat de trein naar een plek rijdt waar „we ons werk kunnen doen”, aldus Peter van Vliet tegen verzamelde internationale media op het station. „De trein gaat. We weten niet hoe laat en we kennen de bestemming niet. We hebben een belofte gekregen: ‘vandaag gaat ie”’, aldus de leider van het Nederlands team. „Ik wil alleen dat de trein naar een plaats gaat waar we ons werk kunnen doen. Dat is in het belang van iedereen, vooral van de familie van de slachtoffers.”

11.52 uur: „Trein met lichamen is verzegeld” – De trein met de lichamen van de slachtoffers van de crash in Oekraïne is verzegeld. Medewerkers van de OVSE zijn bij de trein aanwezig. De trein is nog niet vertrokken. Dat meldde premier Rutte aan het einde van de briefing in de Tweede Kamer. Het kabinet ziet het liefst dat de trein naar Charkov vertrekt, waar een vliegveld is. Mogelijk rijdt de trein echter naar Marioepol.

11.45 uur: „Militair ingrijpen is 1914-reactie” – „Als dit een aanslag was, zal ik me er persoonlijk voor inzetten dat de daders hun gerechte straf krijgen”, zei minister-president Rutte na de vliegramp. Inmiddels overheerst de frustratie, maar militair optreden is geen optie, waarschuwen experts. Lees meer

11.39 uur: Timmermans spreekt collega’s EU – Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken praat dinsdag in Brussel zijn Europese collega’s bij. Hij stelt ze op de hoogte van zijn bezoek aan Oekraïne en overlegt met ze „wat nu opportuun is”, aldus premier Rutte. De EU heeft Rusland al verscheidene keren sancties opgelegd wegens de inmenging in Oekraïne. Rutte noemde zijn voortdurende contacten met andere Europese leiders „hartverwarmend”.

11.33 uur: Besloten bijeenkomst – De bijeenkomst voor nabestaanden deze maandag is heel bewust besloten. Alleen buiten mogen bijvoorbeeld ministers worden gefilmd. Premier Rutte heeft de indruk dat de pers zich respectvol opstelt.

11.27 uur: Coördinatiecentrum in Charkov – Op de luchthaven van Charkov is een coördinatiecentrum voor de identificatie van slachtoffers ingericht. Nederland heeft de leiding over de internationale coördinatie van de identificatie. Op het vliegveld staat ook een Hercules van het ministerie van Defensie klaar om lichamen naar Nederland te brengen, aldus Rutte.

11.25 uur: Rutte: Europa staat schouder aan schouder – In Europa, maar ook internationaal is er het besef dat hier iets verschrikkelijks is gebeurd. „In het vliegtuig zat de hele wereld”, aldus premier Rutte. Hij ontving veel medeleven van „bijna alle collega’s van de Europese Raad”, maar ook vanuit onder meer Australië. „Er is veel steun. Europa staat schouder aan schouder.”

11.20 uur: Rutte: Met nabestaanden in gesprek over herdenking – Een dag van nationale rouw is een verschijnsel dat Nederland niet kent, maar voor premier Rutte is dat „the least of our worries” (onze kleinste zorg). Een dag van nationale rouw of een nationale herdenking - die Nederland wel kent - is wat Rutte betreft ongeveer hetzelfde. De premier gaat met de nabestaanden in gesprek over de inhoud van een eventuele herdenking.

11.16 uur: Rutte: Sterke aanwijzingen, geen bevestiging – De veiligheidsdiensten hebben „sterke aanwijzingen over de oorzaak van de crash, maar geen bevestiging daarvan.”Meer wil premier Rutte er op dit moment niet over zeggen. Hij is er „absoluut van overtuigd” dat dit de zaak nu niet dient. Rutte snapt de irritatie bij het Nederlandse volk, maar vraagt begrip voor het feit dat het terughalen van de lichamen nu het hoofddoel is van het kabinet.

11.14 uur: Charkov klaar voor komst slachtoffers – De Oekraïense stad Charkov maakt zich op voor de ontvangst van de lichamen van de slachtoffers van de vliegtuigramp. Een speciaal opgezet crisisteam werkt aan het opzetten van tal van faciliteiten voor een onderzoek naar de ramp en de komst van experts en nabestaanden. Dat vertelde Marina Sjevtsjenko, een van de leden van het crisisteam, maandag aan het ANP. Er zijn aparte ruimtes met faciliteiten voor pathologisch onderzoek ingericht waar de treinen met de lichamen via een vrijgehouden spoor direct in kunnen rijden, aldus Sjevtsjenko. Ook is een hangar vrijgemaakt waar de brokstukken van het toestel van Malaysia Airlines kunnen worden verzameld voor een eventuele reconstructie.

11.12 uur: „Beursexit of bankroet Malaysia Airlines” – Malaysia Airlines presenteert deze week plannen om uit de rode cijfers te komen, aan het staatsfonds dat bijna 70 procent van de aandelen van de luchtvaartmaatschappij bezit. Tot de mogelijkheden behoren een vertrek van de beurs en een gecontroleerd faillissement, meldde persbureau Bloomberg maandag op gezag van welingelichte bronnen.

11.10 uur: Verzoek om „nationale rouw” – Er zou eigenlijk een moment moeten komen waarop we collectief en officieel stilstaan bij wat er gebeurd is in Oekraïne. Dat vinden in elk geval VVD, ChristenUnie, SGP en 50PLUS/Baay in de Tweede Kamer. De term ‘nationale rouw’ werd zelfs in de mond genomen, een verschijnsel dat al heel lang niet meer voorkomt in ons land. Toch is er behoefte aan samen en nationaal treuren, zo merken Kamerleden. Ook al zijn er overal individuele en/of plaatselijke plechtigheden.

11.08 uur: „Geruchtenmachine draait op volle toeren” – Het neerstorten van de Boeing 777 van Malaysia Airlines leverde via Twitter al snel een stortvloed aan onbevestigde informatie en lugubere beelden op. „Precies waar Twitter voor staat”, reageert media-ethicus Huub Evers. „Het is een ideaal medium om iedereen snel op de hoogte te stellen. Maar je hebt ook binnen de kortste keren een mix van hele en halve waarheden en verzonnen dingen.” Lees meer

11.05 uur: Britten bereid verlies te nemen bij sancties – Groot-Brittannië is bereid economische verliezen te nemen door verdere sancties tegen Rusland omdat de kosten van nietsdoen groter zijn. Dat zei de Britse minister van Financiën George Osborne maandag. Niemand hoeft zich volgens Osborne illusies te maken over de Britse vastberadenheid om de schuldigen voor het neerschieten van vlucht MH17 te straffen. „Ik zou zeggen... elke sanctie heeft economische gevolgen, en we zijn bereid verdere sancties in te stellen”, aldus Osborne tegen BBC-radio. „Denk aan de economische gevolgen als we toestaan dat internationale grenzen worden genegeerd, als we toestaan dat passagiersvliegtuigen worden neergeschoten, dat zou veel meer economische gevolgen hebben voor Groot-Brittannië. En we zijn niet bereid om dat te laten gebeuren”, zei de Osborne.

11.01 uur: Veel vragen in Tweede Kamer – Kamerleden betuigen tijdens de speciale bijeenkomst met het kabinet over de vliegtuigcrash hun medeleven, benadrukken de prioriteit van het terugbrengen van de lichamen en hebben verder veel vragen, variërend van mogelijkheden om ‘nationale rouw’ te beleven tot over de betrokkenheid bij zijn toezegging tot medewerken van de Russische president Poetin. Niet iedere nabestaande is bereikt voordat hij het vreselijke nieuws over zijn of haar dierbare uit de media vernam, ook al is dat nog zo geprobeerd. Dat spijt minister Ivo Opstelten zeer, maar het is onderdeel van het drama, zo bleek uit zijn woorden. „Het spijt ons zeer.” Intussen is het maximale gedaan om mensen te bereiken voor de bijeenkomst in Nieuwegein later op de dag.

10.59 uur: Plasterk: We betreuren ook mensen met andere nationaliteit – Er zijn in Nederland meer mensen te betreuren dan de 193 burgers met de Nederlandse nationaliteit. Er zijn ook mensen van een andere nationaliteit die we in ons midden hadden, benadrukte minister Ronald Plasterk. Hij heeft veel contact gehad met burgemeesters van getroffen gemeenten.

10.56 uur: Van der Staaij: We bidden tot God om kracht en troost – „De aanduiding MH17 is voor altijd in ons geheugen gegrift”, stelt SGP-leier Van der Staaij tijdens de briefing van de Tweede Kamer. „Achter deze eenvoudige aanduiding gaat nu een wereld van verdriet schuil. De SGP-fractie leeft van harte en intens mee met de nabestaanden. Wij bidden tot God om kracht en troost in dit intense verdriet.” Van der Staaij sluit zich aan bij het pleidooi voor een dag van nationale rouw. Hij noemt het neerhalen van de Boeing een „barbaarse daad.”

10.48 uur: Segers: Schuldvraag is indringend – „Dit is een terreurdaad die Nederland diep heeft geraakt”, stelt CU-Kamerlid Segers. „Zelf sprak ik onlangs nog met twee van hen. Twee veelbelovende jonge mensen. Zij zijn er nu niet meer. Onze gedachten en gebeden zijn bij de nabestaanden.” De schuldvraag is volgens Segers indringend. „Wie neemt het voortouw in het achterhalen van de daders en hoe worden zijn uiteindelijk gestraft?” Segers pleitte verder voor een dag van nationale rouw.

10.42 uur: CDA’er Heerma: Gebed voor nabestaanden – „Onze gedachten en gebeden zijn bij de nabestaanden van de slachtoffers van de crash in Oekraïne”, aldus CDA-Kamerlid Heerma. Het gedrag van de separatisten in het rampgebied doet volgens de CDA’er „barbaars” aan en heeft begrijpelijk tot frustraties geleid onder Nederlanders.

10.39 uur: PvdA betreurt verlies leden – Naast Eerste Kamerlid Willem Witteveen verliest de PvdA ook een actief regionaal bestuurslid en een voormalig medewerker van haar Eurofractie. De partij betuigt tijdens de briefing van de Tweede Kamer haar medeleven met alle nabestaanden van de slachtoffers.

10.35 uur: Poetin hekelt „egoïsme” – De Russische president Vladimir Poetin heeft fel uitgehaald naar de landen de Rusland ervan beschuldigen de rebellen in Oost-Oekraïne te steunen en te bewapenen. Hij zei dat niemand het recht heeft om deze tragedie te gebruiken om egoïstische, politieke doelstellingen te behalen. Volgens hem moet de vliegramp mensen verenigen en niet uit elkaar drijven. Poetin wil dat iedereen zijn verantwoordelijk neemt en er alles aan doet om de veiligheid van internationale deskundigen op de rampplek te garanderen. Hij drong andermaal aan op een internationaal onderzoek onder leiding van VN-luchtvaartorganisatie ICAO en zei dat Rusland ‘alles doet wat het kan’ om het conflict in Oekraïne uit de militaire sfeer te halen. Hij wil aan de onderhandelingstafel plaatsnemen en het conflict op diplomatieke wijze oplossen.

10.31 uur: Stemming VN-Veiligheidsraad om 21.00 uur – De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties stemt maandagavond om 21.00 uur Nederlandse tijd over een resolutie over de vliegramp in Oekraïne. Dat heeft de Britse ambassadeur bij de VN, Mark Lyall Grant, gezegd. De tekst van de resolutie is opgesteld door Australië en stuitte op Russische bezwaren. Daarop is het document op twee punten aangepast, aldus Grant. De Russische vertegenwoordiger bij de VN Vitali Tsjoerkin hield de kaarten nog voor de borst. Gesprekken zondagavond laat waren „nuttig”, aldus de ambassadeur. „We hebben iets opgesteld, laten we bekijken hoe het morgen uitpakt”, tekende persbureau ITAR-TASS op uit zijn mond.

10.25 uur: Opstelten: Onderzoekers op rampplek aangekomen – Een team van Nederlandse forensische experts is maandagochtend aangekomen op de plek waar donderdag een Boeing van Malaysia Airlines neerstortte. Dat heeft minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie gezegd. Nederland heeft de internationale coördinatie van de identificatie van de slachtoffers van de ramp. Het toestel ligt in rebellengebied; waarnemers werden tot dusver slechts mondjesmaat en kortstondig toegelaten. Samen met waarnemers van de OVSE gingen Nederlandse experts maandag op weg naar het rampgebied. Het zijn de eerste internationale forensisch onderzoekers die het rebellengebied zijn binnengekomen sinds het vliegtuig neerstortte.

10.22 uur: Rutte: Forensische experts bij treinen – Nederlandse forensische experts zijn aangekomen bij het station in Torez waar in treinwagons slachtoffers van de vliegramp liggen. Premier Rutte wil dat de treinen zo snel mogelijk gaan naar gebied dat onder controle staat van de regering van Oekraïne „het liefst naar Charkov”. Torez ligt ongeveer 15 kilometer van de plek waar het vliegtuig neerkwam.

10.20 uur: Alle politieke, financiële en economische opties op tafel – Rusland moet zorgen dat internationale experts toegang krijgen tot het rampgebied. Zo niet, dan volgens nieuwe maatregelen. Dat maakte premier Rutte duidelijk tijdens een bijeenkomst maandag in de Tweede Kamer. Als de toegang tot het rampgebied de komende dagen „onvoldoende blijft”, dan liggen „alle politieke, economische en financiële opties op tafel” tegen diegenen die daarvoor „direct of indirect” verantwoordelijk zijn. Dezelfde maatregelen gelden ook als bevestigd wordt wie verantwoordelijk is voor het neerhalen van het vliegtuig, aldus de premier. „Maatregelen zullen dan niet uitblijven.” Hij riep Rusland opnieuw op zijn invloed op de separatisten in Oekraïne te gebruiken.

10.18 uur: Rutte: Dilemma rond schuldvraag – Premier Rutte wil op dit moment voorzichtig zijn met het beantwoorden van de schuldvraag. „Het dilemma is dat het aanwijzen van schuldigen het terughalen van de lichamen en het doen van onafhankelijk onderzoek kan hinderen.”

10.16 uur: „Snelle en professionele identificatie in Nederland” – De treinen met de lichamen van de slachtoffers van de crash moeten eerst uit het rebellengebied weg. Het kabinet kan nog geen uitsluitsel geven over het moment waarop de lichamen naar Nederland kunnen worden gevolgen, aldus premier Rutte. Het kabinet zet in op „snelle en professionele identificatie van de lichamen op het hoogste niveau.” Het kabinet wil dat die indentificatie in Nederland plaatsvindt.

10.15 uur: Opstelten: onderzoekers op rampplek aangekomen – Een team van Nederlandse onderzoekers is maandagochtend aangekomen op de plek waar donderdag een Boeing van Malaysia Airlines neerstortte. Dat heeft minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie gezegd, vlak voor hij samen met premier Mark Rutte en minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken de Tweede Kamer informeerde over de vliegramp.

10.13 uur: Rutte: We willen onze mensen terug – Nederland doet er alles aan om de lichamen van de slachtoffers van de crash in Oekraïne te bergen. Het is volgens premier Rutte onverdraaglijk dat het bergen van de lichamen zo lang duurt. „Wij willen onze mensen terug”, aldus de premier.

10.11 uur: Segers (CU): Geen moment voor oppositionele toon – Het is maandag „geen tijd voor een oppositionele toon”. Het is juist tijd om steun uit te spreken voor het kabinet. Dat zei Gert-Jan Segers van de ChristenUnie, voorafgaand aan de openbare informatiebijeenkomst van het kabinet voor Tweede Kamerleden. Segers is tevreden over de opstelling van het kabinet tot nog toe. Een meerderheid in de Tweede Kamer wil bijgepraat worden over de vliegtuigramp in Oekraïne. Sjoerd Sjoerdsma van D66 ziet net als Segers de terugkeer van de slachtoffers als eerste prioriteit, zei hij, daarna wil hij het over verantwoordelijkheid en consequenties hebben. Maar de bijeenkomst is vooral bedoeld om te luisteren, zei hij.

10.10 uur: „Afgrijselijke gebeurtenis” – Premier Rutte spreekt in zijn inleiding van een „afgrijselijke gebeurtenis die ons land zwaar heeft getroffen.” Hij wijst erop dat de onderlinge verbondenheid van ons land nu heel groot is en stelt dat mensen „geschokt, verbijsterd en woedend” zijn.

10.08 uur: Rutte geeft briefing – In de Troelstrazaal van het Tweede Kamergebouw is de openbare informatiebijeenkomst van het kabinet voor Tweede Kamerleden begonnen. Een meerderheid in de Tweede Kamer wil bijgepraat worden over de vliegtuigramp in Oekraïne en over de stappen die het kabinet heeft ondernomen om de afwikkeling van het drama zo goed mogelijk te laten verlopen. VVD en PvdA deden het voorstel. Louis Bontes, fractievoorzitter van Voor Nederland, wilde meteen na de crash al een debat, maar zover is het dus nog niet gekomen. Het is nu een briefing door premier Mark Rutte, veiligheidsminister minister Ivo Opstelten en minister van Binnenlandse Zaken Ronald Pasterk.

10.05 uur: Kamer betuigt medeleven – Voorzitter Eijsink heeft bij de aanvang van de briefing van de Tweede Kamer namens de Kamer haar medeleven betuigd met de nabestaanden van de slachtoffers van de crash in Oekraïne. Een formele herdenking volgt op een later moment.

09.55 uur: „Lichamen slachtoffers gaan naar Charkov” – De lichamen van de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne worden overgebracht naar Charkov. Dat hebben de leiders van de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk maandag gezegd tegen persbureau Interfax. Wel moeten er internationale experts bij aanwezig zijn als de trein naar Charkov rijdt. „De lichamen blijven in de koelwagons van de trein op het station van Torez. Ze zullen naar Charkov worden gestuurd alleen nadat internationale experts - Nederlanders, Maleisiërs of vertegenwoordigers van het Rode Kruis - ter plaatse zijn gekomen. Zij moeten de trein met de lichamen vergezellen, we zijn er klaar voor om voor hen een aparte wagon toe te voegen”, aldus eerste vicepremier Andriy Poergin.

09.40 uur: Briefing Tweede Kamer live te volgen – De openbare briefing staat maandag gepland van 10.00 tot 12.00 uur en namens het kabinet komen premier Mark Rutte en minister Opstelten, aldus een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie. De briefing is via de NOS live te volgen op deze pagina.

09.29 uur: Volkskrant: Fabrikant raket zetelt aan Zuidas – De raket waarmee vlucht MH17 boven Oekraïne is neergehaald, zouden afkomstig zijn van de Russische wapenfabrikant Rosoboronexport dat via een web van bv’s op de Amsterdamse Zuidas profiteert van de belastingvoordelen die Nederland biedt. Dat meldt de Volkskrant op basis van 925 (nine to five), een nieuwssite die is opgezet door Jort Kelder.

09.18 uur: Poetin wil voor experts toegang tot rampplek – De Russische president Vladimir Poetin heeft er maandag bij de separatisten in Oost-Oekraïne op aangedrongen experts toegang te verlenen tot de rampplek waar vlucht MH17 neerkwam. „Alles moet gedaan worden om de veiligheid van internationale experts te garanderen op de plaats van de tragedie”, verklaarde het Russische staatshoofd voor de Russische tv. Hij herhaalde vervolgens zijn lezing dat het incident nooit had plaatsgevonden als de Oekraïense regering geen grote operatie was begonnen tegen de rebellen in het oosten van Oekraïne. „Maar niemand mag en niemand heeft het recht om deze tragedie te gebruiken om zijn eigen egoïstische politieke doelen te bereiken. Dergelijke gebeurtenissen zouden mensen niet moeten verdelen maar juist verenigen.”

08.57 uur: Nederlandse onderzoekers in Donetsk – Drie leden van het Landelijk Team Forensische Opsporing zijn in de Oost-Oekraïense stad Donetsk gearriveerd. Ze zijn onderweg naar de rampplek waar vlucht MH17 van Malaysia Airlines crashte. Het zijn de eerste internationale onderzoekers die door rebellen beheerst gebied hebben bereikt sinds de vliegramp van afgelopen donderdag. Ze wilden tegen persbureau Reuters geen details geven van hun plannen. Volgens bronnen van het persbureau binnen de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) gaat het drietal naar de plaats Torez om de lichamen die daar in koelwagons liggen te checken. Een woordvoerder van de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk liet ondertussen weten dat de rebellen advies van de experts ter harte zullen nemen over waar de trein met lichamen naartoe moet worden gestuurd.

08.34 uur: Rusland twijfelt over resolutie vliegramp in V-raad –De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties stemt maandagavond over een Australische resolutie waarin wordt opgeroepen tot onbelemmerde toegang tot de plek in Oekraïne waar vlucht MH17 is neergestort. In de conceptresolutie wordt geëist dat in het rampgebied een wapenstilstand van kracht wordt en dat internationale onderzoekers vrijelijk hun werk kunnen doen. Er wordt grote diplomatieke druk op Rusland uitgeoefend om in te stemmen met de resolutie, maar Rusland twijfelt nog. De Australische premier Tony Abbott zei dat zijn land een Russisch veto beschouwt als ‘zeer ernstig’. Hij voegde daar aan toe dat geen enkel ‘redelijk persoon’ bezwaar kan hebben tegen de tekst van de resolutie.

08.16 uur: Tweede trein met koelwagons in Torez – In het Oekraïense plaatsje Torez is een tweede trein met koelwagons gearriveerd waarin lichamen van de vliegramp kunnen worden bewaard. Tot nog toe zijn 251 lichamen en 86 lichaamsdelen gevonden op de plaats van de crash, aldus een Oekraïens regeringscomité. Volgens het comité dat onderzoek doet naar de vliegramp staat de eerste trein met aan boord de resten van bijna 200 slachtoffers nog steeds op het station van Torez. „Terroristen blokkeren de uitgang”, aldus de regeringsvertegenwoordigers. Volgens een vertegenwoordiger van de premier van de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk is het wachten op het ministerie van Rampenbestrijding en internationale experts voor een besluit waar de lichamen naar toe moeten; Marioepol of Charkov. „Tot dusver wordt aangenomen dat de lichamen worden overgebracht naar Marioepol”, aldus Sergei Kavtaradze. Juist in Charkov hebben Nederlandse experts een coördinatiecentrum opgezet.

08.10 uur: Separatisten: We wachten op de experts – Volgens het Russische persbureau ITAR-TASS zeggen separatisten ondertussen dat de autoriteiten maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat experts en waarnemers veilig op de rampplek aan het werk kunnen. Tot nog toe hebben experts de plek nog niet bereikt. „We zullen de experts verwelkomen en zorgen voor veiligheid en maximale toegang tot de hele rampplek”, aldus Kavtaradze. „We hebben voor de vierde dag gewacht op experts uit Nederland, Duitsland, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Maleisië.”

07.33 uur: Boeing: Nog geen onderzoekers naar rampplek – Er zijn nog geen specialisten van Boeing onderweg naar Oost-Oekraïne. Een woordvoerder van de vliegtuigbouwer liet dit weekend weten dat het bedrijf nog niet is gevraagd experts te sturen naar de plek waar het toestel van Malaysia Airlines is neergestort. Hoewel het bij vliegtuigongelukken gebruikelijk is dat ook de bouwer onderzoekers stuurt, is het volgens deskundigen niet verrassend dat Boeing een afwachtende houding aanneemt. Volgens luchtvaartconsultant Teal Group is het op dit moment onwaarschijnlijk dat het sturen van onderzoekers iets zal opleveren. „Er komt geen duidelijkheid tot de rampplek beveiligd is en in handen van verantwoordelijke mensen”, zei onderdirecteur Richard Aboulafia van Teal.

07.00 uur: Condoleanceregister op ambassade Thailand – De Nederlandse ambassade in de Thaise hoofdstad Bangkok heeft een condoleanceregister geopend. Hierin kunnen mensen hun medeleven uiten aan de nabestaanden van de slachtoffers van de vliegramp in de Oekraïne. Bij de ramp met het toestel van Malaysia Airlines kwamen bijna 200 Nederlanders om het leven. Het register in Thailand kan vanaf maandag tot en met woensdag ondertekend worden, zo heeft de ambassade maandag laten weten. Het online condoleanceregister op www.condoleance.nl is maandagochtend al bijna 40.000 keer ondertekend.

5.52 uur: Premier Australië woest om chaos op rampplek – De Australische premier Tony Abbott heeft maandag boos gereageerd op de chaotische toestanden in het rampgebied in Oost-Oekraïne. „Het lijkt meer alsof een tuin wordt opgeruimd dan op een forensisch onderzoek. Dit is compleet onacceptabel”, zei Abbott in een radioprogramma. Het is de premier vooral een doorn in het oog dat de pro-Russische separatisten nog steeds de dienst uitmaken op de plek waar vlucht MH17 is neergestort. „Aangezien de door Rusland gesteunde rebellen vrijwel zeker schuld hebben aan het neerhalen van het toestel, is het een beetje alsof criminelen de leiding hebben over een plaats delict”, oordeelde Abbott.

4.11 uur: VS publiceren ‘bewijs’ tegen separatisten – De pro-Russische separatisten in Oekraïne zijn waarschijnlijk verantwoordelijk voor het neerhalen van vlucht MH17. Dat stellen de Verenigde Staten, die een onderbouwing van die beschuldiging hebben gepubliceerd op de website van de Amerikaanse ambassade in Kiev. Zo blijkt volgens de VS uit verschillende bronnen dat de separatisten beschikten over de SA-11, het wapensysteem dat waarschijnlijk is gebruikt om het passagierstoestel neer te halen. Lees hier verder.

2.08 uur: „247 lichamen weggehaald van rampplek” – De lichamen van 247 inzittenden van vlucht MH17 zijn weggehaald van de rampplek in Oost-Oekraïne. De stoffelijke resten worden mogelijk verplaatst naar havenstad Marioepol, stelde een officiële vertegenwoordiger van de premier van de zelfuitgeroepen Volksrepubliek Donetsk. Dat berichtte het Russische persbureau ITAR-TASS maandag. De vertegenwoordiger bevestigde dat de lichamen zijn overgebracht naar een treinstation in het plaatsje Torez. Er zou nog geen definitief besluit zijn genomen over wat daarna met de stoffelijke resten moet gebeuren. Volgens de vertegenwoordiger is het aan de autoriteiten en internationale experts om te besluiten waar de lichamen uiteindelijk heen moeten.

0.15 uur: „Veiligheidsraad stemt over resolutie ramp” – De VN-Veiligheidsraad stemt mogelijk maandag over een resolutie over de vliegramp in Oekraïne. Volgens westerse diplomaten heeft de Australische VN-delegatie een ontwerpresolutie opgesteld. Australië liet de ontwerpresolutie dit weekend circuleren. In de tekst wordt geëist dat alle landen meewerken aan pogingen vast te stellen wie verantwoordelijk is voor de vliegramp, waarbij het land 28 burgers verloor. Ook wordt gesteld dat op een „respectvolle, waardige en professionele” manier moet worden omgegaan met de lichamen van de slachtoffers. Lees hier meer over de mogelijke VN-resolutie.

Samenvatting nieuws zondag 20 juli – Lees hier een uitgebreide samenvatting van het nieuws van zondag.

Het nieuws van zondag in hoofdpunten

-President Vladimir Poetin wil meehelpen dat de trein met de stoffelijke resten van slachtoffers van vlucht MH17 kan vertrekken. Bijna 200 lichamen van de vliegramp in het oosten van Oekraïne liggen in een trein op het station van het plaatsje Torez, maar de separatisten daar houden vooralsnog de trein tegen.

Dat heeft Poetin in een telefonisch gesprek aan premier Mark Rutte zondagavond laten weten, aldus de RVD.

-Experts van de Verenigde Naties hebben het rampgebied van de vliegtuigcrash in het oosten van Oekraïne nog niet kunnen betreden, omdat de veiligheid niet kon worden gegarandeerd. Dat meldde persbureau Reuters zondag op basis van een hooggeplaatste bron binnen de VN-luchtvaartorganisatie ICAO.

-De koning en de koningin zijn maandag bij een besloten bijeenkomst voor nabestaanden van de MH17. Dat maakte premier Mark Rutte zondag bekend.

-De Britse premier David Cameron heeft de Russische president Vladimir Poetin zondagavond opgeroepen ervoor te zorgen dat het rampgebied van de vliegtuigcrash in het oosten van Oekraïne toegankelijk wordt, zodat de slachtoffers op een waardige manier kunnen worden begraven. Dat liet hij via Twitter weten.

-Nederland zoekt ondertussen meer internationale steun om de slachtoffers van de vliegtuigcrash in Oekraïne snel te kunnen bergen en het onderzoek te beginnen. Minister Frans Timmermans (Buitenlandse Zaken) stapte zondagavond in het vliegtuig naar New York voor overleg met de Verenigde Naties en leden van de Veiligheidsraad.

-Vanaf vliegbasis Eindhoven is zondagavond een vliegtuig van Defensie met materieel en mensen naar Charkov vertrokken. Daar wordt onder leiding van Gert Wibbeling een coördinatiecentrum opgezet voor identificatie van de slachtoffers. Nederlandse experts proberen maandag de rampplek te bereiken. Ze reizen mee met de OVSE.

-Minister-president Mark Rutte ziet geen rol weggelegd voor de NAVO bij het veiligstellen van het gebied in Oekraïne waar het vliegtuig van Malaysia Airlines is neergestort. Dat zei hij zondag tijdens een persconferentie op het ministerie van Veiligheid en Justitie.

-Oekraïne heeft bewijzen dat pro-Russische separatisten het vliegtuig van Malaysia Airlines hebben neergeschoten. Dat heeft president Petro Porosjenko zondag gezegd. „We hebben satellietbeelden van de plaats van waaraf is geschoten en foto’s en video’s van een raketafweersysteem die van wapentransporten uit Rusland getuigen”, zei de president zondag.

-Topman Tim Clark van luchtvaartmaatschappij Emirates heeft zondag gepleit voor een internationale conferentie van luchtvaartmaatschappijen naar aanleiding van het neerhalen van een toestel van Malaysia Airlines boven het oosten van Oekraïne. Volgens hem moet er dringend worden nagedacht over de vraag hoe luchtvaartmaatschappijen moeten omgaan met internationale conflicten.

-Bijna 200 lichamen van slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne worden misschien overgedragen aan de autoriteiten van dat land. Daar wordt aan gewerkt, zei de Oekraïense vicepremier Vladimir Groisman zondag. De lijken liggen in koelwagons op het station van de plaats Torez, ongeveer 15 kilometer van de rampplek. De separatisten houden de trein voorlopig tegen. Het is niet duidelijk wanneer de trein kan vertrekken.

-De condoleances voor de nabestaanden van de vliegramp in Oekraïne stroomden ook zondag binnen. Op condoleance.nl waren zondagavond zo’n 38.000 blijken van medeleven geplaatst. De teller van www.condoleanceregister.nl stond op ruim 10.000.

-Volgens de Verenigde Staten is er bewijs dat pro-Russische separatisten het vliegtuig van Malaysia Airlines boven Oekraïne hebben neergehaald met een raketsysteem dat uit Rusland kwam. Dat heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry zondag gezegd in een interview met CNN.

-Nog eens 27 lichamen en 20 lichaamsdelen zijn gevonden op de plek waar donderdag een vliegtuig van Malaysia Airlines neerstortte. Dat heeft de Oekraïense vicepremier Vladimir Groisman zondag gezegd op een persconferentie. Volgens Groisman liggen de delen nog op de rampplek.

-Bondskanselier Angela Merkel van Duitsland, de Franse president François Hollande en de Britse premier David Cameron hebben Rusland met nieuwe sancties gedreigd. Zij eisen dat president Vladimir Poetin de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne onder druk zet om onderzoekers en hulpverleners vrije toegang te geven tot het gebied waar het toestel van Malaysia Airlines donderdag is neergestort.

-De elf Nederlandse onderzoekers in Oekraïne zijn nog niet bij de brokstukken van het neergestorte vliegtuig van Malaysia Airlines geweest. Het is ook niet duidelijk of en wanneer ze überhaupt naar de rampplek kunnen gaan. Dat hebben de Landelijke Eenheid van de politie en de Onderzoeksraad voor Veiligheid zondag laten weten.

-De Oost-Oekraïense separatisten claimen dat ze de zwarte dozen van het gecrashte vliegtuig van Malaysia Airlines in handen hebben. „Enkele voorwerpen, waarschijnlijk de zwarte dozen, zijn gevonden en naar Donetsk gebracht. Ze zijn onder onze controle”, zei ‘rebellenpremier’ Aleksandr Borodaj zondag tegen journalisten.

-Veel kerken in Nederland hebben tijdens hun zondagdienst stilgestaan bij de ramp met de Boeing van Malaysia Airlines, die 193 Nederlanders het leven kostte.

-Paus Franciscus heeft de gelovigen op het Sint-Pietersplein zondag opgeroepen „in stilte” te bidden voor vrede in Oekraïne en het Midden-Oosten. „Het geweld wordt niet met geweld overwonnen. Het geweld wordt met vrede overwonnen”, zei de paus tegen de duizenden mensen die zich voor het zondagse Angelusgebed op het plein hadden verzameld.

-Deelnemers aan een internationale aidsconferentie in Australië hebben zondag bij de opening een minuut stilte in acht genomen ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne.

Meerdere inzittenden van rampvlucht MH17 waren onderweg naar de top in Melbourne, onder wie de internationaal vermaarde aidsonderzoeker Joep Lange uit Nederland.

-De vlucht van Malaysia Airlines van Amsterdam naar Kuala Lumpur krijgt een nieuw nummer. Vlucht 17 heet vanaf 25 juli vlucht 19. Het nummer is veranderd „uit respect voor de bemanning en passagiers” van het ramptoestel. Dat heeft de vliegmaatschappij zondag bekendgemaakt. Aan de verbinding verandert verder niets.

-Een meerderheid in de Tweede Kamer wil maandag bijgepraat worden over de vliegtuigramp in Oekraïne en de stappen die het kabinet heeft ondernomen. VVD en PvdA hebben daar een voorstel voor gedaan.

De partijen willen van de ministers Ivo Opstelten (Veiligheid en Justitie) en Frans Timmermans (Buitenlandse Zaken) de laatste ontwikkelingen horen. Ze onderbreken daarvoor het zomerreces. Kamerlid Louis Bontes deed afgelopen week al een poging om de Kamer te laten terugkeren van reces, maar toen was daar nog geen meerderheid voor.

Maandag 21 juli

20.15 uur: Liveblog gesloten – De webredactie van RD.nl sluit dit liveblog voor vandaag. Het nieuws blijft te volgen via www.rd.nl. ß

20.12 uur: Samenvatting van het nieuws – Lees hier een samenvatting van het nieuws van vandaag over de ramp met de Boeing 777 van Malaysia Airlines. Het toestel stortte donderdag neer in Oekraïne. Aangenomen wordt dat het toestel is neergeschoten.

20.06 uur: Nieuwsuur-verslaggever op rampplek – Nieuwsuur-verslaggever Rudy Bouma is aangekomen op de plek van de ramp. „Ben op rampplek #MH17. Brokstukken en lichamen tot aan de horizon. Bodybags afgevoerd naar onbekende bestemming”, twittert hij.
18.55 uur: Porosjenko: geen rol voor daders vliegramp – Voor de pro-Russische separatisten die voor het neerschieten van het vliegtuig van Malaysia Airlines verantwoordelijk waren, is geen plaats in de onderhandelingen over een oplossing voor het conflict in het oosten van Oekraïne. Dat heeft de Oekraïense president Petro Porosjenko tegen zijn Poolse ambtgenoot Bronislaw Komorowski gezegd, zo staat op de presidentiële website. De daders zijn volgens Porosjenko feitelijk alleen Russen en kunnen daarom niet over de toekomst van Oekraïne beslissen.

18.36 uur: OVSE: rebellen rampplek dronken en agressief – Sommige pro-Russische militanten op de plek van de ramp met het vliegtuig van Malaysia Airlines in Oekraïne zijn „zichtbaar onder invloed en agressief”. Dat heeft de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) zaterdag gemeld. Een team OVSE’ers is vrijdag bij de rampplek aangekomen met een helikopter. De leden hebben „beperkte toegang” gekregen tot de plek van de crash. Ze hebben niet gezien dat wrakstukken werden meegenomen. Wel hebben ze lichamen gezien die weliswaar waren gemarkeerd, maar blootgesteld aan de elementen.

18.15 uur: Nabestaanden niet naar rampplek – Er gaan vooralsnog geen nabestaanden naar de plaats van de ramp in Oekraïne, zei Europees topman van Malaysia Airlines Huib Gorter tegen de NOS. „We hebben er vanochtend uitgebreid over gesproken en besloten dit niet te doen. Als je naar Kiev vliegt, gaan er acht uur overheen voordat je op de plaats van het ongeluk komt. Het is een oorlogsgebied, we willen niet dat de nabestaanden in gevaar worden gebracht.

18.00 uur: „Zeer intens en persoonlijk gesprek met president Poetin” – Premier Rutte heeft een „zeer intens en persoonlijk” gesprek gevoerd met president Poetin van Rusland. „Hij moet nu zijn verantwoordelijkheid nemen en in actie komen. Hij heeft daar invloed, ik zou niet weten wie ik anders zou moeten bellen. Jij moet er nu alles aan doen, heb ik tegen hem gezegd.”

17.58 uur: Premier Rutte: Respectloze omgang met slachtoffers en hun bezittingen – „Met de openbaarmaking van de passagierslijst hebben slachtoffers een naam en een gezicht gekregen. Dat maakt beelden van de plaats van de ramp nog huiveringwekkender. Allereerste prioriteit is de berging van de slachtoffers. Het is daar 35 graden. Iedereen die daar niet aan meewerkt, laadt een ernstige verdenking op zich. Ik heb beelden gezien waarbij mensen respectloos omgaan met slachtoffers en hun bezittingen. Dat is ronduit walgelijk.”

17.42 uur: Rutte en Cameron: EU-aanpak Rusland herzien – Premier Mark Rutte en zijn Britse ambgenoot David Cameron roepen de Europese Unie op om haar „benadering van Rusland te herzien”. Dat heeft de Britse zender Sky News zaterdag gemeld. De reden is dat er bewijzen zijn dat de pro-Russische separatisten het vliegtuig van Malaysia Airlines hebben neergehaald, meldde persbureau Reuters.

De Britse regering heeft de Russische ambassadeur in Groot-Brittannië ontboden.
17.37 uur: Aantal online-condoleances stijgt met minuut – Op online-condoleancesites blijven de medelevende teksten uit het hele land binnenstromen. Op www.condoleance.nl waren zaterdagmiddag al ruim 32.000 blijken van medeleven geplaatst. Vrijdagavond waren het er nog 21.000. De teller van condoleanceregister.nl stond op bijna 8000.

17.36 uur: Slachtofferhulp opent site voor nabestaanden – Slachtofferhulp heeft een speciale website geopend voor de nabestaanden van slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne: www.vliegrampoekraine.nl . Doelgroep zijn familieleden van slachtoffers, maar bijvoorbeeld ook leraren of trainers van sportverenigingen. Dat heeft de organisatie zaterdag gemeld. „De website biedt nabestaanden en andere betrokkenen een startpunt met adviezen en tips in deze moeilijke periode”, aldus Slachtofferhulp. Op de website komt over ongeveer een week ook een besloten forum waarin nabestaanden met elkaar kunnen spreken en vragen stellen aan de hulpverleners. Slachtofferhulp heeft dit weekend ook de hulplijn geopend.

17.34 uur: Persconferentie premier Rutte – Minister-president Rutte geeft om 17.45 uur een persconferentie op het ministerie van Justitie.

17.20 uur: Nederlandse experts naar rampgebied – Er zijn zaterdag Nederlandse experts naar het rampgebied in Oekraïne gereisd. Dat heeft minister Timmermans van Buitenlandse Zaken in Kiev gezegd. In Oekraïne worden de eerste stappen gezet om de stoffelijke overschotten van de slachtoffers te bergen, zei hij ook. „Nederland treurt en rouwt en wil dat onze mensen naar huis komen. De berging van de lichamen is op dit moment onze eerste prioriteit en gezien de omstandigheden tegelijkertijd een enorme uitdaging”, aldus Timmermans. „Het is een complexe operatie die enige tijd zal vergen.”

17.18 uur: Nederlanders op lijst: 104 mannen, 89 vrouwen – Op de zaterdagmiddag door Malaysia Airlines gepubliceerde passagierslijst staan 193 Nederlanders: 104 mannen en 89 vrouwen. Bij de ramp zijn alle inzittenden omgekomen. De lijst vermeldt achter 104 Nederlanders het mannelijk geslacht, achter 89 het vrouwelijk geslacht.

17.13 uur: Timmermans ‘furieus’ over weghalen lichamen – Nederland is „furieus” over de berichten dat met lichamen van slachtoffers wordt gesleept op de plek van de vliegramp in Oekraïne. Minister Frans Timmermans (Buitenlandse Zaken) heeft dat zaterdag gezegd in Oekraïne. Timmermans herhaalde dat Nederland niet zal rusten voordat de schuldigen aan de ramp, of degenen die die mogelijk hebben gemaakt, voor de rechter staan. Hij vroeg in Oekraïne om hulp om „onze mensen” terug te brengen.

16.24 uur: Passagierslijst rampvlucht online – Malaysia Airlines heeft de passagierslijst van vlucht MH17 online gezet. Het gaat om 283 passagiers en 15 bemanningsleden. Onder hen 193 Nederlanders.

16.23 uur: Banken alert op mogelijk gestolen passen ramp – De Nederlandse banken houden het betalingsverkeer in Oekraïne momenteel extra goed in de gaten. Internationale media berichten dat er mogelijk bankpassen en creditcards zijn gestolen van slachtoffers van de ramp met vlucht MH17. „Eventuele schade die voortkomt uit misbruik van passen zullen de banken vergoeden aan de nabestaanden”, laat de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) zaterdag in een verklaring weten. Een woordvoerder benadrukt dat de passen in principe onbruikbaar zijn, omdat bij het opnemen van geld ook een pincode ingevoerd moet worden. In de regel is dat ook bij creditcards het geval, zegt hij. „Maar dat kan soms per situatie verschillen.”

16.22 uur: Duitse identificatie-experts naar Oekraïne – Twee identificatie-experts van het Bundeskriminalamt zijn zaterdagmiddag naar Kiev, de hoofdstad van Oekraïne, vertrokken om te helpen bij de berging en het identificeren van de slachtoffers van de ramp met het vliegtuig van Malaysia Air. Dat heeft een woordvoerder van de Duitse federale recherche gezegd. De Duitsers zullen samenwerken met de Nederlandse deskundigen die al in Oekraïne zijn. Onder de 298 slachtoffers waren vier Duitsers. 15.57 uur: Porosjenko staat verstoren onderzoek niet toe – President Petro Porosjenko van Oekraïne heeft minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken zaterdag bezworen dat hij niet zal toelaten dat buitenstaanders zich bemoeien met het onderzoek naar de vliegtuigcrash in het oosten van zijn land. Porosjenko liet weten dat waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa opnieuw door gewapende pro-Russische opstandelingen zijn tegengehouden, voordat ze het terrein van de ramp alsnog op mochten. „Wij zullen niet toelaten dat anderen zich met het werk van de (OVSE-)commissie bemoeien.”

15.44 uur: Waar woonden de Nederlandse slachtoffers? – De NOS bracht in beeld (voor zover tot nu toe bekend) waar de Nederlandse slachtoffers van de ramp vandaan kwamen. De passagiers blijken uit heel het land afkomstig te zijn. Klik hier voor de kaart (wordt telkens aangevuld).

15.42 uur: Kofi Annan tekent condoleanceregister – Kofi Annan, de voormalige secretaris-generaal van de VN, heeft zaterdag op Schiphol het condoleanceregister getekend voor de slachtoffers van de vliegtuigcrash in Oekraïne. Dat is te zien op beelden van RTV Noord-Holland. Annan noemde de ramp „een tragedie voor de families, voor naties. En voor de hiv/aids-gemeenschap”.

15.32 uur: BCC brengt in beeld – De BBC zet de tot nu toe bekende (en ook veronderstelde) feiten en cijfers duidelijk op een rijtje: de route van het vliegtuig, het rampgebied, de Boeing 777, luchtdoelraketten, zwarte dozen, het onderzoek. Klik hier.

15.15 uur: Wat zijn de bewijzen tot nu toe? – De Volkskrant zette het bewijsmateriaal tot nu toe op een rijtje. Wie zit er achter de aanslag op de Boeing van Malaysia Airlines? Pro-Russische rebellen zijn op dit moment het meest verdacht. Lees hier het overzicht.

14.20 uur: Interpol en Europol zondag naar Oekraïne – De internationale politieorganisatie Interpol en haar Europese evenknie Europol sturen zondag teams naar Oekraïne om te helpen bij de identificatie van de slachtoffers van de ramp met de Boeing van Malaysia Airlines. Dat heeft Europol zaterdag bekendgemaakt. Interpol gaf vrijdag al aan binnen 48 uur onderzoekers naar het oosten van Oekraïne te sturen. Het is nog onduidelijk of er garanties zijn gegeven door de pro-Russische separatisten aan Interpol en Europol dat de onderzoekers het gebied ook daadwerkelijk in mogen. Eerder op zaterdag werden waarnemers van de OVSE korte tijd geweigerd bij de grens van het gebied. Later mochten ze de rampplek wel bezoeken, maar slechts een beperkt gedeelte.

14.16 uur: Merkel en Poetin: snel bijeenkomst Oekraïne – Bondskanselier Angela Merkel van Duitsland en de Russische president Vladimir Poetin willen dat de contactgroep voor Oekraïne snel bijeenkomt om over een staakt-het-vuren in het oosten van Oekraïne te praten. Dat heeft de woordvoerder van de Duitse regering zaterdag gezegd na een telefoongesprek tussen beide leiders. In de contactgroep zijn de Oekraïense regering, Rusland, de pro-Russische separatisten en de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) vertegenwoordigd. Merkel en Poetin waren het er ook over eens dat een internationale, onafhankelijke commissie onder leiding van de Internationale Organisatie voor de Burgerluchtvaart (ICAO) het neerstorten van het Maleisische vliegtuig in het oosten van Oekraïne moet onderzoeken.

14.08 uur: Conflict hindert onderzoek naar crash MH17 – Het aantal onderzoekers dat aan het werk wil rond de neergestorte Boeing van Malaysia Airlines in Oekraïne groeit gestaag. Toch lijkt het onderzoek ernstig te worden belemmerd. Lees hier een samenvatting.

14.05 uur: „Niet te beschrijven wat ik hier zie” –Rusland-correspondent Olaf Koens is in het rampgebied waar de Boeing van Malaysia Airlines neerstortte. Op Twitter doet hij verslag. De aanblik van de ravage verbijstert hem. „Het is niet te beschrijven wat ik hier zie. Toch ga ik het proberen. Tussen de ravage ligt alles wat je aan Nederland doet herinneren.” Foto’s plaatst hij niet. De problemen die waarnemers van de OVSE ondervinden bij hun werk bevestigt Koens: „OVSE vraagt toestemming aan de rebellen om een zijweg in te slaan. ‘Nee’, zegt de rebellenleider. De OVSE luistert.” Volg hier de waarnemingen van Olaf Koens.

13.57 uur: Protest Oekraïners in Amsterdam – Een groepje Oekraïners houdt zaterdagmiddag op het Spui in Amsterdam een actie naar aanleiding van de vliegtuigcrash in hun thuisland. Op de grond liggen bloemen, papieren vliegtuigjes met nagemaakte bloedvlekken, knuffels en kaarsjes. Ook liggen er tekstbordjes met daarop onder meer ‘Oekraïners van over de hele wereld betuigen hun medeleven’, ‘Stop Putin’ en ‘Dear Russians Wake Up!’ Volgens organisator Suzanne Dostaleva van de Stichting Ukraine Today zijn de Oekraïners erg aangeslagen door de ramp. „We hadden al veel pijn omdat onze jongens sneuvelen en dan nu plotseling dit. Iedereen is woedend en gechoqueerd.”

13.52 uur: OVSE met vertraging begonnen aan onderzoek – Waarnemers van de OVSE hebben hun werk weer kunnen oppakken, nadat ze in eerste instantie wederom werden tegengewerkt bij hun onderzoek in het rampgebied waar donderdag de Boeing van Malaysia Airlines neerkwam. Aanvankelijk werden de waarnemers tegengehouden bij het gebied, zo meldde een getuige. Later meldde diezelfde getuige dat de waarnemers alsnog werden toegelaten. De OVSE-medewerkers kregen wel restricties mee van de pro-Russische separatisten die het gebied controleren. Zo mogen ze maar in een beperkt gedeelte van het gebied hun onderzoek uitvoeren. De waarnemers werden door de rebellen geleid naar een gedeelte waar een van de motoren ligt en veel puin.

13.38 uur: Leider rebellen: Zwarte dozen niet gevonden – Aleksandr Borodaj, de leider van de pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne, heeft tegengesproken dat de twee zwarte dozen van het neergestorte Maleisische vliegtuig zijn gevonden. Het is zelfs nog niet duidelijk waar ze zich ongeveer bevinden, zei de ‘premier’ van de door de separatisten ingestelde Volksrepubliek Donetsk. Het Oekraïense ministerie van Rampenbestrijding meldde vrijdag dat medewerkers de twee zwarte dozen hadden gevonden. Het was volgens het ministerie niet duidelijk waar ze zich bevonden. De Oekraïense regering heeft de zwarte dozen in ieder geval niet in handen, zo meldde het ministerie.

13.34 uur: Minuut stilte tijdens concours Haarlem – Het Internationaal Improvisatieconcours in de Bavokerk in Haarlem begon vrijdagavond met een minuut stilte, waarbij de aanwezigen staande de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne herdachten. Daarna speelde organist Jos van der Kooy het stemmige orgelkoraal ”Vor deinen Thron tret ich hiermit” van Johann Sebastian Bach.
12.55 uur: „OVSE opnieuw tegengewerkt bij onderzoek” – Waarnemers van de OVSE worden zaterdag wederom tegengewerkt bij hun onderzoek in het rampgebied waar donderdag de Boeing van Malaysia Airlines neerkwam. Dat meldde een getuige aan het Britse persbureau Reuters. De pro-Russische separatisten die het gebied controleren, zouden de onderzoekers tegenhouden aan de rand van het gebied. Een woordvoerder van de rebellen zou hebben gezegd dat de OVSE-waarnemers later zullen worden geïnformeerd over de resultaten van een onderzoek dat de rebellen zelf zouden hebben uitgevoerd.

12.45 uur: Verslagenheid heerst bij Aids Conferentie – Het nieuws dat deelnemers van de Aids Conferentie in Melbourne in het ramptoestel zaten sloeg vrijdag in als een bom. Dat zei directeur van het Aids Fonds Ton Coenen zaterdag. Coenen was onderweg naar Melbourne toen hij donderdag hoorde van de crash. „Ik was toen in Kuala Lumpur. Toen ik vrijdagochtend aankwam in Melbourne hoorde ik dat het ernstig fout was”, zei Coenen. Coenen, die twee medewerkers van zijn organisatie verloor, spreekt van een „enorme klap” die door iedereen op het congres gevoeld wordt.

12.37 uur: Oproep voor waardige behandeling slachtoffers – De Maleisische Transportminister Liow Tiong Lai heeft een oproep gedaan aan de separatisten in Oost-Oekraïne om bergingswerkers en onderzoekers toegang te geven tot de plek waar donderdag een Boeing 777 van Malaysia Airlines neerstortte. „Er liggen 298 lichamen onbegraven. Burgers van 11 naties kunnen nu niet te ruste worden gelegd.” Hij riep alle partijen op de „families en naties te respecteren die zoons en dochters zijn verloren”. „Vlucht MH17 is een politiek onderwerp geworden, maar we mogen niet vergeten dat het hier om een menselijke tragedie gaat”, zei Liow Tiong Lai.

12.20 uur: Ministerie houdt het op 193 slachtoffers – Voor het ministerie van Buitenlandse Zaken bestaat er geen onduidelijkheid over het aantal omgekomen Nederlanders bij de vliegramp in Oekraïne. Het ministerie gaat zaterdagochtend uit van 193 Nederlandse slachtoffers, Malaysia Airlines meldde er 192Dat verschil komt volgens het ministerie doordat een passagier zowel een Nederlands als een Maleisisch paspoort heeft. Buitenlandse Zaken rekent de man daarom tot de Nederlandse slachtoffers, terwijl Malaysia Airlines dezelfde persoon onder de Maleisische doden telt. Het totale aantal doden staat in beide gevallen op 298.

12.15 uur: Ook Groot-Brittannië helpt bij onderzoek MH17 – Groot-Brittannië heeft specialisten op het gebied van neergestorte vliegtuigen naar Oekraïne gestuurd om te helpen bij het onderzoek over de neergestorte Boeing van Malaysia Airlines. De Britse regering meldde dat een zeskoppig team naar Kiev is gegaan. Naast de specialisten heeft de regering van David Cameron ook extra personeel naar het consulaat in Oekraïne gestuurd. Dat zal samen met Britse agenten gaan helpen bij het identificatie van de slachtoffers en daarnaast het vervoer van de lichamen naar huis ondersteunen.

12.12 uur: Oekraïense regering stelt eisen aan rebellen – De Oekraïense regering is bereid om een staakt-het-vuren in te lassen in de strijd tegen de pro-Russische separatisten, maar stelt daar wel voorwaarden aan. Dat heeft de veiligheidsraad in het land bekendgemaakt. De separatisten moeten hun wapens neerleggen, de controle over de grensposten die ze in handen hebben, overdragen en de waarnemers van de OVSE toelaten tot het gebied waar de Boeing van Malaysia Airlines donderdag neerstortte.

12.08 uur: Familierechercheurs op pad – Tientallen familierechercheurs van de Nationale Politie zijn zaterdag op pad gegaan om informatie te verzamelen over de slachtoffers van de vliegramp in Oost-Oekraïne. Twee aan twee bezoeken 80 rechercheurs de komende dagen de nabestaanden van de 193 Nederlanders die omkwamen bij de crash. Dat heeft een woordvoerder van de landelijke eenheid van de politie gezegd. De politiemensen verzamelen informatie zoals foto’s van tatoeages, gebitsgegevens en DNA-materiaal. Die gegevens gaan in het zogenoemde ‘ante-mortemdossier’. Op de plek van de ramp zullen onderzoekers ook zo veel mogelijk materiaal verzamelen, dat in het ‘post-mortemdossier’ komt. Identificatie van de overledenen gebeurt als deze twee dossiers gematcht worden.

12.01 uur: Oekraïense regering: 186 lichamen gevonden – Oekraïense reddingsdiensten hebben inmiddels 186 lichamen gevonden in het gebied waar de Boeing van Malaysia Airlines donderdag neerstortte. Het toestel werd waarschijnlijk uit de lucht geschoten door een raket en daarbij vonden alle 298 inzittenden, van wie 193 Nederlanders, de dood. De reddingsdiensten hebben zo’n 18 vierkante kilometer doorzocht. Het totale gebied waarover de brokstukken en lichamen liggen verspreid, bedraagt ongeveer 25 vierkante kilometer.

11.26 uur: Malaysia Airlines zet passagierslijst online – Malaysia Airlines zet zaterdag de volledige passagierslijst van van de neergestorte vlucht MH17 op de website. Dat heeft Maleisische minister van Transport Liow Tiong Lai op een persconferentie gezegd.

11.23 uur: Russische theorieën over crash – Russische twitteraars en sites halen alles uit de kast om de pro-Russische rebellen vrij te pleiten, schrijft de Volkskrant. De krant geeft een overzicht van vijf „wilde theorieën” die op internet de ronde doen.

11.09 uur: „Rusland helpt bij vernietigen bewijs” – „De regering van Oekraïne stelt officieel dat de terroristen, met hulp van Rusland, proberen het bewijs van internationale misdaden te vernietigen”, aldus een verklaring van de regering. „Afgaande op onze data, hebben de terroristen 38 lichamen weggehaald.” Die lichamen zouden zijn overgebracht naar een mortuarium in Donetsk. Volgens de regering in Kiev dreigen specialisten met „een sterk Russisch accent” hun eigen autopsies te gaan uitvoeren.

10.40 uur: „Separatisten halen 38 lichamen weg” – De Oekraïense regering heeft zaterdag de pro-Russische separatisten ervan beschuldigd 38 lichamen bij het neergestorte toestel van Malaysia Airlines te hebben weggehaald. Volgens de regering in Kiev zouden de separatisten op die manier proberen bewijsmateriaal te vernietigen. De lichamen zouden zijn overgebracht naar een mortuarium in Donetsk.

10.23 uur: „Zeg Poetin de waarheid” – Naast de Telegraaf trekt ook de Volkskrant fel van leer in de discussie over de verantwoordelijkheid voor de crash in Oekraïne. Commentator en politiek redacteur Remco Meijer schrijft zaterdag: „De koning in Sotsji aan het bier met de Russische leider was al geen fraai beeld, maar het lijkt intussen de hoogste tijd Poetin ongezouten de waarheid te zeggen.”

10.16 uur: Telegraaf kopt: Moordenaars – De Telegraaf heeft zaterdag een kop over de volle breedte van de voorpagina: „MOORDENAARS”, vergezeld van een foto van pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. 
10.00 uur: „Akkoord over veiligheidszone rond rampplek” – Er komt een beveiligde zone rondom de plek in Oost-Oekraïne waar donderdag een Boeing 777 van Malaysia Airlines neerstortte. Dat hebben Oekraïne en de pro-Russische groepen in het gebied afgesproken, aldus de Oekraiense veiligheidschef Valentyn Nalyavaychenko volgens het Franse persbureau AFP. Het gebied wordt beveiligd zodat „het belangrijkste” gedaan kan worden, namelijk „het identificeren van de lichamen en deze overdragen aan de nabestaanden”, aldus de veiligheidsbaas.

09.36 uur: Van Vollenhoven: Het wordt ingewikkeld – Het onderzoek naar de oorzaak van de vliegramp in Oekraïne wordt ingewikkeld. Die verwachting spreekt Pieter van Vollenhoven, de oud-voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, uit tegenover de NOS. De echtgenoot van prinses Margriet denkt dat de onderzoeksraad in Oekraïne een belangrijke bijdrage kan leveren in het onderzoek. Hij vraagt zich wel af of de Oekraïense en Nederlandse onderzoekers voldoende medewerking krijgen. Ook denkt Van Vollenhoven dat onafhankelijk onderzoek in Oekraïne niet zo hoog in het vaandel staat als in Nederland.

09.21 uur: Malaysia Airlines vergoedt annuleringen – Malaysia Airlines geeft reizigers die niet meer met de maatschappij willen vliegen na de ramp met vlucht MH17 hun geld terug. Dat heeft de luchtvaartmaatschappij op de website bekendgemaakt. De regeling geldt ook voor mensen die tickets hebben geboekt waar normaal gesproken geen geld voor wordt teruggegeven bij een annulering. Mensen die wel met Malaysia Airlines willen blijven vliegen, maar hun vlucht willen omboeken, kunnen dat kosteloos doen. Reizigers die aanspraak willen maken op deze vrijstellingen moeten hun vluchten annuleren dan wel omboeken voor 24 juli. De regeling geldt alleen voor vluchten tot en met het einde van dit jaar.

09.07 uur: Tienduizenden condoleances – Tienduizenden mensen hebben een boodschap achtergelaten voor de nabestaanden van de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne. Ze spreken hun medeleven uit, wensen mensen kracht en sterkte toe en uiten hun afschuw over wat er is gebeurd. De website www.condoleance.nl had donderdagavond een register geopend. Daar stonden vrijdagavond meer dan 21.000 berichten op. De teller stond vrijdagochtend op ruim 5000 berichten. Geen register heeft dit jaar zo veel reacties gekregen. Ook www.condoleanceregister.nl heeft een plaats gemaakt waar mensen hun boodschappen kunnen achterlaten. Daar stonden vrijdagavond bijna 5700 condoleances. Op www.mensenlinq.nl, de site van de regionale kranten, staan ruim 200 reacties.

09.04 uur: „Plaats raketafweer op burgervliegtuigen” – Commerciële vliegtuigen moeten worden voorzien van systemen die radargestuurde raketten kunnen tegenhouden. Daarvoor pleit de Amerikaanse senator Mark Kirk in de Washington Post. Volgens Kirk hoeft het installeren van dergelijke systemen technisch niet moeilijk te zijn. „Ik denk dat gekeken moet worden naar het plaatsen van verdedigingssystemen op burgertoestellen die honderden personen aan boord hebben”, zei de Republikeinse politicus, die ooit werkte voor de inlichtingendienst van de Amerikaanse marine. De piloot kan dan zogeheten antiradarsneeuw gebruiken om radargestuurde projectielen in de war te brengen. Volgens Kirk moeten reizigers bij het boeken van een vlucht te horen krijgen of het toestel beschikt over afweersystemen. Dat is volgens de politicus geen overbodige luxe: veel raketten die luchtdoelen kunnen treffen zouden zoek zijn sinds de val van het regime van de Libische dictator Gaddafi en het instorten van het Iraakse leger. Het plan van de senator is een reactie op het neerstorten van vlucht MH17 boven Oekraïne.

08.45 uur: Zeker 6 deelnemers aidsconferentie omgekomen – Zeker zes deelnemers aan de Internationale Aids Conferentie in de Australische stad Melbourne zijn donderdag omgekomen bij de crash met de Boeing van Malaysia Airlines in het oosten van Oekraïne. Dat heeft de International AIDS Society (IAS) gemeld. „We treuren met iedereen die vrienden en familie heeft verloren in deze zinloze tragedie”, zei IAS-president Françoise Barré-Sinoussi. Onder de doden is Joep Lange, wereldwijd bekend onderzoeker die eerder voorzitter was van de IAS. Ook was hij verbonden aan het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam en leidde hij het Amsterdam Institute for Global Health and Development (Aighd). Op dezelfde vlucht MH17 zaten Pim de Kuijer van STOP AIDS NOW!, Lucie van Mens en Maria Adriana de Schutter van AIDS Action Europe, Glenn Thomas van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en Jacqueline van Tongeren, echtgenote van Lange, van het Aighd.

08.38 uur: Europese landen eisen wapenstilstand Oekraïne – Er moet direct een wapenstilstand worden gesloten in Oost-Oekraïne. Daartoe roepen Frankrijk, Duitsland en Polen op in een gezamenlijke verklaring. Een staakt-het-vuren is volgens de landen een belangrijke voorwaarde voor een diepgaand onderzoek naar de oorzaak van het neerstorten van vlucht MH17 van Malaysia Airlines. Internationale onderzoeksteams moeten bovendien volledige toegang krijgen tot het gebied waar het toestel is neergestort, aldus ministers van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier, Radoslaw Sikorski en Laurent Fabius vrijdagavond. Als uit onderzoek blijkt dat het passagierstoestel is neergeschoten, mogen de verantwoordelijke partijen volgens de landen hun straf niet ontlopen.

08.27 uur: Oekraïne vraagt Westen om moderne wapens – Het Westen moet Oekraïne moderne wapens leveren. Dit heeft parlementsvoorzitter Aleksandr Toertsjinov vrijdag in Kiev geëist. Daarmee zouden wapens en materieel van de pro-Russische ‘terroristen’ binnen enkele dagen kunnen worden vernietigd. „Dat zou ook het neerstorten van de Boeing hebben voorkomen”, aldus de volksvertegenwoordiger.

08.20 uur: BuZa: 193 Nederlanders omgekomen – Bij de vliegramp in Oekraïne zijn 193 Nederlanders om het leven gekomen, bevestigt het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag na een bericht van RTL Nieuws. Malaysia Airlines sprak eerder van 192 Nederlandse doden. Het verschil komt waarschijnlijk doordat een slachtoffer een dubbele nationaliteit heeft. Wat de andere nationaliteit is, kan Buitenlandse Zaken niet zeggen. Het is niet bekend of meer slachtoffers een dubbele nationaliteit hebben. Mogelijk loopt het aantal omgekomen Nederlanders dus op. „Wij wachten tot de lijst met inzittenden bekend is. Die lijst is nog niet definitief. Dat is pas het geval als alle familieleden persoonlijk zijn gesproken”, zegt een woordvoerster van het ministerie. Het is nog niet bekend wanneer de definitieve lijst met passagiers en bemanningsleden bekendgemaakt wordt.

08.13 uur: Minister Maleisië naar rampgebied Oekraïne – De Maleisische minister Liow Tiong Lai van Transport reist zaterdag naar Kiev. Dat heeft Liow laten weten. Maleisië stuurde vrijdag al een onderzoeksteam naar het oosten van Oekraïne waar het toestel van Malaysia Arlines is neergestort. Liow gaat zich ervoor inzetten dat dit team veilig naar het rampgebied kan. „We willen er zeker van zijn dat ons team veilig naar de plek kan waar vlucht MH17 is neergekomen”, aldus Liow. „Ik zal zaterdagavond naar Kiev reizen om ervoor te zorgen dat dit gebeurt.”

Zaterdag 08.09 uur: Obama: Mogelijk nieuwe sancties tegen Rusland – De Amerikaanse president Barack Obama heeft met Europese leiders gesproken over de mogelijke noodzaak tot nieuwe sancties tegen Rusland. Volgens de Verenigde Staten kunnen meer strafmaatregelen noodzakelijk zijn, als de Russen geen poging ondernemen de situatie in Oekraïne te laten de-escaleren. Obama sprak onder meer met de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Volgens het Witte Huis benadrukten de leiders „dat Rusland een duidelijke verantwoordelijkheid draagt de separatisten in Oost-Oekraïne toegang te ontzeggen tot zware wapens en andere steun uit Rusland.” De Amerikaanse president en de Britse premier David Cameron zouden het eens zijn geworden over de noodzaak „verdere acties” te ondernemen, als de Russen geen stappen ondernemen om het conflict in buurland Oekraïne te laten de-escaleren.

22.44 uur: Ban Ki-moon betuigt medeleven – Secretaris-generaal Ban Ki-moon van de Verenigde Naties heeft vrijdagavond premier Mark Rutte gebeld om zijn condoleances over te brengen voor de Nederlandse bevolking. Namens de VN heeft Ban Ki-moon zijn medeleven betuigd over de vliegtuigramp donderdag waardoor bijna 200 Nederlanders om het leven kwamen. Dat heeft de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) laten weten.

22.38 uur: Herinneringen aan 4 oktober 2001 – Het neerstorten van het toestel van Malaysia Airlines roept herinneringen op aan een eerdere soortgelijke gebeurtenis, eveneens in Oekraïne. Op 4 oktober 2001 trof een raket van het Oekraïense leger tijdens een militaire oefening op het –inmiddels door Rusland geannexeerde– schiereiland de Krim een Russische Toepolev-154. Het toestel, dat onderweg was van het Israëlische Tel Aviv naar de Russische stad Novosibirsk, stortte in de Zwarte Zee, waarbij alle 78 inzittenden –overwegend Israëliërs van Russische komaf– om het leven kwamen. Aanvankelijk ontkende het Oekraïense leger toen iedere betrokkenheid, maar na onderzoek door een Russische commissie werd duidelijk dat de Toepolev wel degelijk door een raket was geraakt. Lees meer

22.35 uur: Meeleven en gebed in kerken – In veel kerken wordt zondag gebeden voor de nabestaanden van de vliegramp in Oekraïne. Ook in de preken zullen voorgangers erbij stilstaan, zo blijkt uit reacties van vertegenwoordigers van verschillende kerken. Zij spreken hun medeleven uit met de nabestaanden. Verschillende kerken zetten vrijdag hun deuren open zodat mensen er konden bidden of mediteren.

22.15 uur: „Niet ons werk voor raketten te waarschuwen” – De organisatie voor de burgerluchtvaart van de Verenigde Naties, de ICAO, beschouwt het „niet als ons werk” om landen en luchtvaartschappijen te waarschuwen voor raketten. Dit stelt de ICAO in een vrijdag uitgegeven verklaring. Lidstaten zijn verantwoordelijk om te waarschuwen voor bedreigingen van de luchtvaart. Ook zegt de ICAO „geen operationeel mandaat” te hebben om gegevens te delen over luchtvaartmaatschappijen die bepaalde delen van de wereld mijden.

22.01 uur: Beschuldigende vinger Londen naar rebellen – Het wordt „steeds waarschijnlijker” dat de Boeing van Malaysia Airlines is neergeschoten door een „separatistische raket”. Dit heeft een woordvoerder van de Britse premier David Cameron vrijdagavond gezegd in Londen. Volgens de zegsman doet het voorliggende bewijsmateriaal vermoeden dat vanuit Torez in rebellengebied een luchtdoelraket is afgeschoten op het Maleisische vliegtuig.

21.27 uur: 192 Nederlanders aan boord ramptoestel – Het aantal Nederlandse slachtoffers van de vliegtuigcrash in Oekraïne is opgelopen van 189 naar 192. Dit heeft een woordvoerster van luchtvaartmaatschappij Malaysia Airlines gezegd tegen het ANP. Een van de drie nieuwe Nederlandse slachtoffers heeft ook de Amerikaanse nationaliteit.

21.23 uur: „Omvliegen beste bescherming voor passagiervliegtuig” – Passagiersvliegtuigen hebben geen bescherming tegen geavanceerde missilesystemen, aldus Joris Stronkman, werkzaam bij het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR), in het Reformatorisch Dagblad. „Als het gaat om bescherming tegen infrarood of radargeleide raketten praat je over kostbare systemen. Vele miljoenen per toestel.” De oplossing is simpeler, stelt Stronkman. „Vermijdt een gebied waar een risico is. Omvliegen is goedkoper dan antiraketsystemen.” Lees meer.

21.10 uur: Google herdenkt slachtoffers – Op de Nederlandse pagina van Google is een zwart lint zichtbaar. Als de muiscursor over de afbeelding beweegt, verschijnt de tekst: „Ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de vliegtuigramp met vlucht MH17.”

21.07 uur: Interpol: identificatieteam naar Oekraïne – Interpol stuurt binnen 48 uur een rampenidentificatieteam naar de plek des onheils in Oekraïne. Dit heeft de internationale politieorganisatie vrijdag bekendgemaakt. Interpol geeft gehoor aan een verzoek van Oekraïne. Het Interpol-team wordt bijgestaan door een expert van de ICMP, de organisatie die is opgericht om de slachtoffers van de genocide na de val van Srebrenica te identificeren. Interpol wijst erop dat slachtoffers van rampen vaak niet meer herkenbaar zijn. De experts werken daarom met behulp van vingerafdrukken, dna-onderzoek en gegevens van tandartsen.

20.57 uur: EU: Vlieg niet over Oost-Oekraïne – Luchtvaartmaatschappijen moeten vluchten over het oosten van Oekraïne vermijden. Deze aanbeveling deed het Europees Agentschap voor de Veiligheid van de Luchtvaart (EASA) vrijdagavond. Het EU-agentschap acht de regio’s Simferopol en Dnjepropetrovsk niet veilig. Er is sprake van „ernstige risico’s voor de veiligheid van de internationale burgerluchtvaart”. De Amerikaanse tegenhanger van de EASA, de FAA, verbood vluchten over Oost-Oekraïne donderdag al.

20.53 uur: Medewerkers OVSE gehinderd – Zwitserland, dat momenteel de OVSE voorzit, bevestigt dat „lokale, illegale en gewapende groepen” de waarnemers van de OVSE „volledige toegang” tot het rampgebied hebben ontzegd. Zij hadden niet de bewegingsvrijheid die zij nodig hebben om hun werk te doen. Ook werd er in de lucht geschoten, aldus een woordvoerder van de OVSE. Een groep van zo’n 21 waarnemers was vrijdagmiddag zo’n 75 minuten op de plek des onheils. Zaterdag wordt een nieuwe poging ondernomen.

20.38 uur: Timmermans aangekomen in Oekraïne – Minister van Buitenlandse Zaken Timmermans is geland in Kiev in Oekraïne. Hij reisde er samen met een onderzoeksteam naartoe. Dat moet onderzoek gaan doen naar de vliegramp met het vliegtuig van Malaysia Airlines. Timmermans wil met zijn aanwezigheid voor elkaar krijgen dat er vrije toegang komt tot het rampgebied, zodat de onderzoekers hun werk onbelemmerd kunnen doen.

20.35 uur: „Vluchtgegevens niet langer openbaar” – Duitse piloten hebben er kritiek op dat allerlei gegevens over vluchten op internet te vinden zijn. Een bestuurslid van een Duitse beroepsorganisatie van verkeersvliegers en boordwerktuigkundigen heeft vrijdag gezegd, meldt de NOS. Gegevens zoals de exacte vlieghoogte en andere data waarmee is vast te stellen waar en hoe een vliegtuig vliegt, zouden volgens de piloten helemaal niet openbaar moeten zijn.

20.15 uur: OVSE eist toegang tot rampplek – Onderzoekers van de OVSE moeten onmiddellijk en veilig toegang krijgen tot de plek van de vliegramp in Oekraïne. Dit stelt de Permanente Raad van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa in een unaniem aangenomen verklaring. Mensen in de omgeving van de rampplek worden opgeroepen die niet te verstoren. Stoffelijke overschotten, persoonlijke bezittingen en delen van het wrak mogen niet worden vernietigd of verplaatst. De 57 lidstaten roepen tevens op tot snelle afspraken over een staakt-het-vuren.

20.11 uur: Crisiscentrum opgezet in Charkov – De Oekraïense autoriteiten zullen vanaf Charkov onderzoek doen naar de vliegtuigcrash van donderdag. De autoriteiten in die stad, ruim 300 kilometer van de rampplek, hebben dit vrijdag besloten, meldde het Oekraïense persbureau Unian. Een onderzoekscommissie van Oekraïense ministeries kan vanaf die plek het onderzoek leiden en mogelijk ook nabestaanden van de slachtoffers opvangen. Er zijn 300 hotelkamers beschikbaar gesteld. In totaal zouden er zo’n 600 mensen terechtkunnen in de stad. Het is niet duidelijk waarom Charkov is gekozen voor het opzetten van het crisiscentrum. Mogelijk is het enige andere alternatief, Dnepropetrovsk, te onrustig.

19.44 uur: Burgemeester Amersfoort: Zelfde gevoel – Tijdens de herinneringsbijeenkomst voor Kris Kremers en Lisanne Froon in de Sint-Joriskerk in Amersfoort vrijdagavond stond burgemeester Bolsius van Amersfoort ook stil bij de vliegtuigcrash in Oekraïne. Het lot van Kris en Lisanne „raakte ons allemaal”, aldus Bolsius, en velen werkten samen om „de meiden terug te halen, terug te wensen. Datzelfde gevoel, hoe wrang, is er nu bij vele Nederlanders, ook Amersfoorters, die familie of vrienden hebben verloren sinds gistermiddag het vliegtuig neerstortte.”

19.35 uur: „OVSE’ers bedreigd bij rampplek” – Waarnemers van de OVSE die op de plek van de vliegtuigcrash in het oosten van Oekraïne onderzoek wilden doen, zijn door separatisten tegengehouden en weggestuurd. De correspondent van de Britse krant Guardian meldt dat. De separatisten werden naar eigen zeggen overvallen door hun komst waar niet met hen over was onderhandeld. Nadat een schot was gelost, verliet de groep waarnemers de plaats. Een van de rebellen zei dat het niet mogelijk was om toegang te verlenen tot het gebied, omdat er geen leidinggevende van de separatisten aanwezig was die daarover kon beslissen. De OVSE heeft beperkt toegang gehad tot het gebied waar het vliegtuig is neergestort. Het is een groot rampgebied van 10 kilometer lang, zei een woordvoerder van de organisatie tegen het Russische persbureau ITAR-TASS. De woordvoerder bevestigde dat er in de lucht is geschoten. Zaterdag wordt een nieuwe poging ondernomen, aldus de OVSE.

19.16 uur: Journalist weg bij Russia Today – Een Britse journaliste heeft haar ontslag aangeboden aan het Russische televisiekanaal Russia Today (RT). Sara Firth, die 5 jaar bij het kanaal werkte, zegt dat de verslaggeving van het kanaal over de vliegtuigcrash in Oekraïne niet strookt met de waarheid, schrijven Britse media. Het Engelstalige RT staat bekend als een zender die sterk onder invloed staat van het Kremlin. Berichtgeving is regelmatig zeer pro-Russisch en anti-Amerikaans. Firth hekelt dat er schokkende „voor de hand liggende desinformatie” wordt verspreid door het medium.

18.51 uur: Condoleanceregister hele weekend te tekenen – Mensen kunnen het hele weekend terecht in het ministerie van Veiligheid en Justitie om het condoleanceregister voor de nabestaanden van de vliegramp in Oekraïne te tekenen. Het departement stelt het gebouw daar speciaal voor open, zei een woordvoerder. Enkele tientallen mensen hebben het register vrijdag op de eerste dag al getekend. Dat kan nog tot vrijdagavond 20.00 uur. Ook zaterdag en zondag kunnen mensen tussen 09.00 en 17.30 uur in de hal van het ministerie in Den Haag terecht om op deze manier hun deelneming te betuigen. Ook op internet, via de website www.rijksoverheid.nl is het mogelijk het condoleanceregister te tekenen. Dat is tot nu toe ongeveer 17.000 keer gebeurd, aldus de zegsman. Ook koning Willem-Alexander en koningin Máxima tekenden het register. Bekijk hier een video.

18.46 uur: Timmermans sluit overleg met rebellen niet uit – Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken sluit niet uit dat hij tijdens zijn bezoek aan het oosten van Oekraïne ook gaat spreken met de separatisten die zich hebben afgescheiden van Kiev. Hij vertrekt aan het eind van vrijdagmiddag nog naar Oekraïne. „Ik weet dat nog helemaal niet”, zei hij op de vraag of hij contact zal hebben met de opstandelingen die een volksrepubliek in de oostelijk regio Donetsk hebben uitgeroepen. Hij voegde eraan toe: „Ik sluit niks uit”. Hij reist samen met de leden van de Onderzoeksraad en forensische experts naar de rampplek. De minister wil er voor zorgen dat op de plek waar de Boeing 777 van Malaysia Airlines is neergestort, onafhankelijk internationaal onderzoek kan worden verricht en dat er een vrije toegang is tot het gebied.

18.34 uur: Eurocontrol: geen advies luchtruim te sluiten – De Europese vluchtleiding Eurocontrol heeft Oekraïne geen advies gegeven om het luchtruim in het oosten van dat land volledig te sluiten. Dat bleek op een persconferentie van Eurocontrol in Brussel. Ten tijde van de ramp met de Boeing van Malaysia Airlines mochten passagiersvliegtuigen alleen boven een hoogte van 32.000 voet (9,7 kilometer) vliegen. „Wij hebben niet de middelen of het mandaat om beslissingen te nemen over een situatie in een land”, zei Eurocontrol-directeur Joe Sultana. Eurocontrol, waar 40 landen bij zijn aangesloten, controleert of vluchtschema’s die luchtvaartmaatschappijen voor vertrek indienen, goed zijn. De organisatie kan niet beslissen om een luchtruim te sluiten.

18.30 uur: Belgisch parket: Moord – Het Belgische federaal parket heeft een vooronderzoek geopend naar de vliegtuigcrash in het oosten van Oekraïne. Dat meldde het parket vrijdag. Volgens een woordvoerster kwalificeert het parket „de feiten als moord”. „Op dit moment proberen we zo veel mogelijk informatie te verzamelen”, aldus de zegsvrouw. Door de crash met het toestel van Malaysia Airlines kwamen ook zes Belgen om het leven. Als Belgische onderdanen in het buitenland omkomen door een misdrijf, kan de Belgische justitie besluiten een eigen onderzoek te doen en zelf de daders vervolgen.

18.27 uur: Obama: Vliegtuig neergehaald – De Boeing 777 van Malaysia Airlines is donderdag neergeschoten, waarschijnlijk door separatisten. Dat zei de Amerikaanse president Barack Obama vrijdag. Hij zei dat het niet duidelijk is waarom het vliegtuig is neergehaald. Obama sprak tevens steun uit voor „het Nederlandse volk”. De president roept alle partijen op onmiddellijk de wapens neer te leggen. Rusland, de separatisten en Oekraïne hebben allemaal de middelen om een einde te maken aan de gevechten in Oekraïne. Volgens Obama heeft Rusland keer op keer geweigerd stappen te ondernemen voor de-escalatie in Oost-Oekraïne. Volgens Obama heeft Poetin de meeste controle over de crisissituatie in Oost-Oekraïne. De Russische president zou dan ook de aanvoer van wapens en strijders uit Rusland naar Oekraïne moeten stoppen. Separatisten zouden volgens de Amerikaan niet kunnen opereren zoals ze nu doen, zonder Russische training en wapens.

18.24 uur: Boodschap koningspaar – Lees hier wat koning Willem-Alexander en koningin Máxima vrijdagmiddag schreven in het condoleanceregister voor de nabestaanden van de vliegramp in Oekraïne.
18.22 uur: „Nederland heeft recht op waarheid” – „Onze natie verdient het om te weten wat er gebeurd is.” Dit zei de Nederlandse vertegenwoordiger vrijdag in de VN-Veiligheidsraad tijdens het spoeddebat over de vliegtuigcrash in Oekraïne. Den Haag eist dan ook dat al het bewijsmateriaal, zoals zwarte dozen, onmiddellijk beschikbaar wordt gesteld voor het onderzoek. Als vast komt te staan dat het Maleisische toestel is neergeschoten, moeten de verantwoordelijken ter verantwoording worden geroepen en berecht. Dat is voor Nederland „een morele verplichting jegens de slachtoffers”. „Mijn land zal niet rusten tot er gerechtigheid is”, aldus de diplomaat.

18.18 uur: Even geen commercials voor vliegvakanties – Grote reisorganisaties zijn voorlopig even terughoudend met het maken van reclame voor vliegvakanties en lastminutereizen. Dat hebben TUI Nederland, Thomas Cook en Corendon laten weten. Uit respect voor de nabestaanden van de vliegramp in Oekraïne zullen zij in ieder geval dit weekend niet adverteren op tv, radio en in kranten.

18.12 uur: Wilders: Moord op 189 Nederlanders – PVV-leider Geert Wilders noemt het „vermoorden van 189 Nederlanders een aanslag op ons allemaal”. Hij twitterde dat premier Mark Rutte gelijk heeft in zijn drang om de daders op te sporen en te straffen.

18.08 uur: Samsom: Grote repercussies voor neerhalen – Het neerhalen van een lijntoestel met zoveel internationale slachtoffers „heeft gewoon grote repercussies”. Dat zei PvdA-leider Diederik Samsom op BNR Nieuwsradio. Hij benadrukte dat eerst helemaal moet worden uitgezocht of het toestel is neergehaald, door wie en op welke manier. Mochten er daders kunnen worden aangewezen, dan kan het nooit zonder consequenties blijven, aldus Samsom. Het lijkt er wel op dat het pro-Russische separatisten zijn geweest, beaamde Samsom. Maar voordat we definitieve conclusies kunnen trekken, moeten we dat ook wel weten, zei hij.

17.48 uur: Koningspaar tekent condoleanceregister – Koning Willem-Alexander en koningin Máxima tekenden even voor 17.30 uur het condoleanceregister voor de nabestaanden van de slachtoffers van het neergestorte vliegtuig van Malaysia Airlines op het ministerie van Veiligheid en Justitie in Den Haag.

17.42 uur: Broer en zus NGK Leidsche Rijn omgekomen – Twee jongeren van de Nederlandse Gereformeerde Kerk Rijnwaarde in de Utrechtse nieuwbouwwijk Leidsche Rijn zijn omgekomen bij de vliegramp in Oekraïne. Dat meldt het Nederlands Dagblad. Het gaat om een broer en zus van 18 en 19 jaar. Ze waren met hun opa en oma op weg naar Borneo.

17.40 uur: Rusland: uitspraken Australië onacceptabel – De uitspraken van premier Tony Abbott van Australië over Russische betrokkenheid bij de vliegtuigcrash in Oekraïne zijn „onacceptabel”. „Het is op zijn minst opmerkelijk van een leider van een land dat zich sterk maakt voor eerlijke en rechtvaardige rechtspleging”, aldus het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Abbott haalde donderdag uit naar Rusland en „rebellen die worden gesteund door Rusland”. Rusland zou volgens de premier internationaal worden geïsoleerd als het niet een deel van de verantwoordelijkheid van de crash op zich neemt. Dat is volgens de Russen onterecht, omdat het onderzoek nog loopt en Rusland volledige openheid en objectiviteit bepleit voor het onderzoek. Bovendien kwam de uitspraak volgens het ministerie precies op het moment dat Rusland volledige medewerking in het onderzoek beloofde.

17.35 uur: Rusland: onderzoek ook gedrag Oekraïne – Er moet een internationaal onderzoek komen niet alleen naar de vliegtuigcrash, maar ook naar het gedrag van de Oekraïense autoriteiten dat daaraan voorafging. Dit eiste de vertegenwoordiger van Rusland in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Hij herinnerde eraan dat landen aan overvliegende vliegtuigen de informatie moeten verstrekken die voor hun veiligheid nodig is. Rusland roept andere landen op om met hun verklaringen niet vooruit te lopen op de resultaten van het onderzoek naar de oorzaak van de ramp.

17.27 uur: Verzekeraars beroepen zich niet op molest – Verzekeraars zullen gewoon alle hulp en dekking bieden aan de nabestaanden van de vliegramp in Oekraïne. Ze zullen zich niet beroepen op de zogeheten molestclausule die uitkering verhindert in het geval een incident is veroorzaakt door een oorlogssituatie. Dat liet het Verbond van Verzekeraars weten. De koepelorganisatie noemt het waarschijnlijk dat de ramp is veroorzaakt door een luchtdoelraket, mogelijk afgevuurd door pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne. Dat zou kunnen betekenen dat bijvoorbeeld het repatriëren van stoffelijke overschotten „naar de letter van de wet” niet kan worden vergoed of dat een levensverzekering niet mag worden uitgekeerd. Het Verbond benadrukt echter dat die clausule nu niet wordt gehanteerd. „Het wettelijke verbod op het verzekeren van molest moet voorkomen dat verzekeraars onaanvaardbare financiële risico’s op zich nemen met negatieve gevolgen voor de overige verzekerden. Daarvan is in dit geval geen sprake”, aldus de organisatie.

17.23 uur: Baas vakantieorganisatie: Het is een drama – Zware dagen maakt Will van den Hoogen mee. Van zijn vakantieorganisatie D-reizen/VakantieXperts kwamen donderdag 22 mensen om bij de vliegramp in Oekraïne. „In de meeste gevallen gaat het om hele gezinnen. De wijze waarop deze ramp heeft plaatsgevonden, is zo exceptioneel. Waarschijnlijk is het vliegtuig neergehaald met een raket. Waanzin. Het is een drama.” Lees verder

17.13 uur: VN-hoofd naar Moskou en Kiev – VN-hoofd voor Politieke Zaken Jeffrey Feltman heeft aangekondigd dat hij naar Moskou en Kiev reist in de komende dagen. Hij maakte bekend dat de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie van de VN Oekraïne heeft aangeboden een internationaal team van onderzoekers samen te stellen.

17.10 uur: Amnesty wil ook internationaal onderzoek – Mensenrechtenorganisatie Amnesty International heeft er ook op aangedrongen dat er een onafhankelijk internationaal onderzoek moet komen naar de vliegtuigcrash van donderdag in Oost-Oekraïne. Het onderzoek moet plaatsvinden „met volledige medewerking van beide partijen in het conflict” in Oekraïne, aldus Amnesty. Daarbij moet worden gekeken naar „alle geloofwaardige aantijgingen” aan het adres van zowel Oekraïne als de separatisten.

17.03 uur: Vrachtbrieven ramptoestel vrijgegeven – Malaysia Airlines heeft vrachtbrieven vrijgegeven van het ramptoestel dat is gecrasht in het oosten van Oekraïne. Het gaat om vier documenten die op de website van de Maleisische luchtvaartmaatschappij zijn geplaatst. Aan boord waren onder meer levende honden en duiven, blijkt uit de documenten. Door de ramp zijn 298 mensen omgekomen, onder wie zeker 189 Nederlanders.

17.00 uur: „Veiligheidsdienst heeft opnames luchtverkeersleiders” – De Oekraïense veiligheidsdienst SBU heeft gesprekopnames van de luchtverkeersleiders in beslag genomen. Dat meldde een bron binnen de luchtverkeersleiding aan het Russische persbureau Interfax. Volgens de bron gaat het om de opnames van gesprekken tussen de luchtverkeersleiders en bemanningsleden van de Boeing 777 die donderdag in het oosten van Oekraïne neerstortte. De opnames worden onderzocht door de SBU in de Oekraïense hoofdstad Kiev.

16.57 uur: VN-chef: Meldingen neerschieten geloofwaardig – VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon is verontrust over de „schijnbaar geloofwaardige, talrijke rapporten die suggereren dat een geavanceerde luchtdoelraket is gebruikt” om de Boeing van Malaysia Airlines neer te halen boven Oekraïne. Dat hebben VN-functionarissen vrijdag gezegd.

16.54 uur: Koning en koningin tekenen condoleanceregister – Koning Willem-Alexander en koningin Máxima tekenen vrijdagmiddag het condoleanceregister voor de nabestaanden van de vliegramp in Oekraïne. Ze doen dat op het ministerie van Veiligheid en Justitie in Den Haag. Dat heeft een woordvoerster van het departement, waar het condoleanceregister op een tafel in de hal ligt, gezegd. Ook premier Mark Rutte heeft het condoleanceregister inmiddels getekend. „Het land, het kabinet, ik persoonlijk leef zéér met u mee”, heeft hij geschreven.

16.52 uur: Burgemeester Amsterdam onderbreekt vakantie – Burgemeester Van der Laan van Amsterdam komt terug van vakantie vanwege de ramp met het vliegtuig van Malaysia Airlines. Hij doet dat om de nabestaanden van de slachtoffers in zijn stad te kunnen bijstaan. Onder de slachtoffer zijn volgens de gemeente ook Amsterdammers en mensen die voor de stad werkten, al is dit nog niet officieel bevestigd. „Aanvullend op wat het Rijk al doet, zal vanuit de gemeente Amsterdam onze aandacht en zorg gericht zijn op de nabestaanden van de slachtoffers”, aldus de burgemeester in een verklaring.

16.49 uur: Rutte: Nederland leeft intens mee – Premier Rutte zei vrijdag in een persconferentie dat het drama in Oekraïne een „steeds tragischer verschijning” krijgt, onder meer door de „verhalen van individuele reizigers, jongeren, een grote groep wetenschappers, soms hele gezinnen, die gisteren niets vermoedend aan boord gingen, hun kansloze lot tegemoet. Steeds meer mensen horen in hun directe omgeving het verschrikkelijke nieuws van mensen die ook aan boord waren.” Rutte zei dat op dit moment blijkt hoe nauw we in ons land met elkaar verboden zijn. „Nederland leeft intens mee, festiviteiten worden versoberd. Op de sociale media is een stroom van medeleven.”

16.46 uur: Internationale hulp – De Verenigde Staten hebben hulp aangeboden voor het onderzoek naar de vliegtuigcrash in het oosten van Oekraïne donderdag. De federale recherche FBI en de Amerikaanse nationale veiligheidsraad hebben elk minstens één medewerker klaarstaan die kan vertrekken naar de plek van de ramp, zo lieten de organisaties weten. Ook de organisatie voor de burgerluchtvaart van de Verenigde Naties (ICAO) wil meehelpen. Deze heeft dat aangeboden aan Oekraïne. De FBI en de veiligheidsraad willen een „adviserende rol” voor de uiteindelijke onderzoekers spelen.

16.43 uur: Rutte zal niet rusten – Premier Mark Rutte „zal niet rusten” voordat de onderste steen boven is gebracht en eventuele daders voor het gerecht zijn gebracht. Dat zei hij vrijdagmiddag op het ministerie van Veiligheid en Justitie, waar een crisiscentrum is. „Laat één ding glashelder zijn: als duidelijk wordt dat het een aanslag was, dan moeten de daders worden opgespoord en hun gerechte straf krijgen. Daar hebben de slachtoffers en hun nabestaanden recht op”, aldus de premier. Onbelemmerde toegang tot de plek des onheils en de zwarte dozen is absoluut noodzakelijk, aldus Rutte. Dat heeft hij met internationale collega’s besproken. Rutte belde met de Russische president Poetin, de Amerikaanse president Barack Obama, de Duitse bondskanselier Angela Merkel en met de Franse president François Hollande

16.40 uur: VS verdenken separatisten Oekraïne – Het lijkt erop dat het Maleisische vliegtuig donderdag is neergeschoten met een bodemluchtraket vanaf een locatie in Oost-Oekraïne die in handen is van separatisten. Dit heeft de Amerikaanse ambassadeur bij de VN Samantha Power vrijdag verklaard in de Veiligheidsraad. Washington „kan niet uitsluiten” dat de opstandelingen bij de bediening van de apparatuur Russische technische hulp hebben gehad.

16.37 uur: Poetin: Internationaal onderzoek nodig – De Russische president Vladimir Poetin heeft benadrukt dat er een internationaal onderzoek moet komen naar de vliegtuigcrash in het oosten van Oekraïne. Dat zei hij in een telefonisch onderhoud met premier Najib Razak van Maleisië die de mening van Poetin deelde.

Poetin zei ook dat het belangrijk is dat het geweld in Oekraïne moet stoppen. Hij sprak nogmaals zijn steun uit aan de families van de slachtoffers.

16.35 uur: Timmermans mee met onderzoekers naar Oekraïne – Minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken reist vrijdag samen met een onderzoeksteam naar Oekraïne voor het onderzoek naar de vliegramp met het vliegtuig van Malaysia Airlines. Dat kondigde hij vrijdag aan. Hij drong opnieuw aan op een onafhankelijk, internationaal onderzoek naar de crash.

16.32 uur: Vrouw verliest familie op twee rampvluchten – Een Australische vrouw die in maart haar broer en schoonzus verloor toen vlucht MH370 van Malaysia Airlines van de radar verdween, moet door de crash van vlucht MH70 in Oekraïne nu ook haar stiefdochter missen. Dat meldt CBC News.

16.26 uur: EU roept crisisdienst Luchtvaart bijeen – De Europese Commissie heeft de crisisdienst Luchtvaart bijeen geroepen voor overleg naar aanleiding van de vliegtuigramp in Oekraïne. Het overleg vindt telefonisch plaats en wordt gevoerd tussen verschillende organisaties die betrokken zijn bij de luchtvaart, zoals vertegenwoordigers van de luchtverkeersleiding, defensie en vliegvelden, evenals ambtenaren van de Europese Commissie. Dat maakte Europees Commissaris Siim Kallas van Transport bekend. Hij riep op tot een onmiddellijk en onafhankelijk onderzoek naar de oorzaak van de crash. Hij riep alle partijen op om mee te werken en „klaar te staan om dat te doen wat zij kunnen bij deze essentiële taak”. Volgens Kallas betekent dit dat de onderzoekers ongelimiteerde toegang krijgen tot de rampplek, tot de zwarte dozen en alle andere opnamemiddelen. Onderzoek moet de oorzaak van de ramp bepalen, stelde de commissaris. Maar, als blijkt dat vlucht MH17 is neergeschoten dan zullen diegenen die verantwoordelijk zijn, daarvoor berecht worden, verzekerde Kallas.

16.22 uur: Veiligheidsraad wil internationaal onderzoek – De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft opgeroepen tot een „volledig, diepgaand en onafhankelijk internationaal onderzoek” naar het neerhalen van het Maleisische vliegtuig in Oekraïne. De raad riep alle conflictpartijen op onderzoekers toegang tot de plek des onheils te geven. In de unaniem aangenomen verklaring wordt erom gevraagd dat de schuldigen verantwoording afleggen. Groot-Brittannië had het concept voor de verklaring opgesteld en wilde die donderdag al aangenomen zien, maar Rusland heeft om bedenktijd gevraagd.

16.20 uur: Veel Brabanders in ramptoestel – Er zaten zeker 39 Brabanders in het vliegtuig van Malaysia Airlines dat bij de grens tussen Oekraïne en Rusland is neergestort. Dat meldt Omroep Brabant. Alles wijst erop dat er nog een flink aantal Brabanders onder de 189 Nederlanders waren aan boord van de vlucht van Amsterdam naar Kuala Lumpur, aldus de omroep.

16.16 uur: Ook politie getroffen door vliegramp – Ook het Nederlandse politiekorps is getroffen door de vliegtuigcrash in Oekraïne. Een van de 189 Nederlandse doden is een politiemedewerker van de Rotterdamse politie. Ook zijn familieleden, vrienden en kennissen van een aantal politiemensen om het leven gekomen. Dat meldde de politie. De korpschef van de nationale politie, Gerard Bouman, heeft zijn medeleven betuigd aan de politiecollega’s en hun familieleden. „Met grote verslagenheid heeft de korpsleiding kennisgenomen van de tragische gebeurtenis in Oekraïne. De politie betuigt haar medeleven met iedereen die door deze ramp getroffen is”, zo stelt de politie.

16.07 uur: Baksteen: risicoanalyses tegen licht houden – De meest denkbare aanbeveling van onderzoekers naar de vliegramp zou zijn dat risicoanalyses over gevaarlijke gebieden nog beter tegen het licht moeten worden gehouden. Dat stelt luchtvaartveiligheidsdeskundige Benno Baksteen. „Veel meer kun je niet doen. Er zijn veel gevaarlijke regio’s en het is onmogelijk niet meer te vliegen over de helft van de wereld.”

Tijdens een langeafstandsvlucht boven, zeg, 18 landen, heeft de piloot te maken met 18 luchtverkeersleidingen, al zijn die in Europa deels gecombineerd. Bij een vlucht maken speciale afdelingen van de luchtvaartmaatschappij zelf een risicoanalyse.

16.04 uur: Obama geeft verklaring over Oekraïne – De Amerikaanse president Barack Obama geeft om 17.30 uur Nederlandse tijd een verklaring over de situatie in Oekraïne. Dat heeft het Witte Huis bekendgemaakt. Er is nog niets bekend over de mogelijke inhoud van de verklaring van Obama. Volgens Amerikaanse media denken de inlichtingendiensten van de VS dat pro-Russische separatisten in Oekraïne het Malaysia Airlines-vliegtuig uit de lucht hebben geschoten. Aan boord waren 298 mensen, onder wie zeker 189 Nederlanders.

16.01 uur: „Neerhalen Boeing verandert conflict” – Het neerhalen van een passagiersvliegtuig van Malaysia Airlines boven het oosten van Oekraïne kan de loop van het conflict tussen regering en pro-Russische separatisten ingrijpend veranderen. Dat schrijft buitenlandredacteur mr. Richard Donk in een analyse.

15.58 uur: Kerken staan stil bij vliegtuigramp – De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en de Nederlandse Bisschoppenconferentie hebben hun medeleven betuigd aan de nabestaanden van de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne. Ook roepen ze gelovigen op voor hen te bidden tijdens de kerkdiensten zondag.

15.50 uur: OVSE’ers met helikopter bij rampplek geland – Ongeveer 30 medewerkers van de OVSE zijn met een helikopter aangekomen op de plek waar de Boeing van Malaysia Airlines is neergestort in het oosten van Oekraïne. Dat heeft de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) vrijdag gemeld.
15.42 uur: Team LFTO vertrekt vrijdag naar Kiev – Enkele leden van het Landelijke Team Forensische Opsporing (LTFO) vertrekken naar verwachting vrijdag nog naar Kiev. Het tijdstip van vertrek is nog afhankelijk van de definitieve opdracht van de minister, meldde de politie. De teamleden zullen zich op de hoogte stellen van de situatie en met de autoriteiten praten over de mogelijkheden rond het identificatieproces van de slachtoffers. Het LTFO is een team van de Nederlandse politie en partners, waarin de deskundigheid op het gebied van forensische opsporing en slachtofferidentificatie is gebundeld. „Bij een grote ramp of terroristische aanslag worden met één druk op de knop dé forensisch specialisten van Nederland opgeroepen.”

15.35 uur: Ook op zaterdag extra journaals – Op Nederland 1 en Radio 1 zijn ook zaterdag extra en langere journaalbulletins over de vliegtuigcrash in Oekraïne. De programmering van beide zenders wordt aangepast, maakten de NOS en NPO bekend. RTL Nieuws komt zaterdag met onaangekondigde uitzendingen op televisie bij actuele ontwikkelingen. Op Nederland 1 komt de NOS in de ochtend met extra journaals om 9.00, 10.00 en 11.45 uur. Op een normale zaterdag is alleen om 13.00 uur een NOS Journaal te zien. Net als op vrijdag zijn ook op zaterdag de tv-journaals in de avond langer dan normaal. Het bulletin van 18.00 uur duurt 20 minuten in plaats van een kwartier, het achtuurjournaal wordt met 5 minuten verlengd. Het NOS Radio 1 Journaal gaat zaterdag een half uur langer door tot 9.00 uur. Er is een extra NOS Radio 1 Journaal van 12.00 tot 13.00 uur.

15.30 uur: Malaysia Airlines wilde hoger vliegen – Malaysia Airlines had een vluchtplan ingediend om op een iets grotere hoogte boven Oekraïne te vliegen dan uiteindelijk gebeurde. Dat heeft de Maleisische luchtvaartmaatschappij vrijdag laten weten. Malaysia Airlines had een vluchtplan ingediend om op 35.000 voet (bijna 10.670 meter) door het Oekraïense luchtruim te vliegen. Maar bij het betreden van het Oekraïense luchtruim kreeg vlucht MH17 opdracht op 33.000 voet (bijna 10.060 meter) te gaan vliegen. Het luchtruim boven het oosten van Oekraïne was tot een hoogte van 32.000 voet gesloten. Het rampvliegtuig vloog daar net boven. Na het vermoedelijke neerschieten van de Boeing 777 met 298 mensen aan boord werd besloten het luchtruim boven Oost-Oekraïne helemaal te sluiten voor het burgerluchtverkeer.

15.18 uur: „Vliegroute was veilig verklaard” – Vicepresident van Malaysia Airlines in Europa, Huib Gorter, benadrukte vrijdag nogmaals dat de vliegroute veilig was verklaard. „Op dat moment vlogen er meerdere luchtvaartmaatschappijen op dezelfde route. Het is een hele bekende en gebruikelijke route naar Azië. We hadden geen restricties.” Dat het toestel is neergestort, is volgens hem dan ook een „tragisch incident”.

15.14 uur: Militair analist niet verbaasd – De Amerikaanse generaal-majoor en militair analist James Marks is „helaas niet verbaasd” over het neerstortten van het vliegtuig van Malaysia Airlines in Oekraïne. „Dat deel van het Oekraïense luchtruim is in feitelijk onbeheerd, en dan gebeuren dit soort calamiteiten.” Hij voegde er aan toe dat de raket van Russische makelij moet zijn, die ofwel door Oekraïense of pro-Russische strijders is afgevuurd. In april waarschuwden Amerikaanse en Europese luchtvaartautoriteiten en de burgerluchtvaartorganisatie van de Verenigde Naties ICAO voor de gevaren in het Oekraïense luchtruim en adviseerden piloten om een andere route te nemen.

14.57 uur: Verwarring om locatie zwarte dozen – Er is verwarring ontstaan over de locatie van de zwarte dozen van het neergestortte vliegtuig in Oost-Oekraïne. Zowel de Oekraïense autoriteiten als de rebellenleiders zeggen niet te weten waar de zwarte dozen op dit moment zijn, meldden Russische en Oekraïense media. Het Oekraïense ministerie van Noodsituaties liet in een verklaring weten dat de twee zwarte dozen van het vliegtuig van Malaysia Airlines zijn gevonden door medewerkers, maar dat niet duidelijk is waar ze op dit moment zijn. De separatisten in de regio maakten eerder melding van de vondst van de dozen. Premier Aleksandr Borodaj van de Volksrepubliek Donetsk ontkende dat vrijdagmiddag.

14.55 uur: Herdenkingsplechtigheid – Op enig moment zal er een herdenkingsdienst komen voor de slachtoffers, zo zei de vicepresident van Malaysia Airlines Europa, Huib Gorter vrijdag. Details daarover zijn niet bekend.

14.53 uur: Rampplek moeilijk terrein – ,,Van Kiev naar de rampplek is 500 kilometer. We zijn aan het uitzoeken wat de beste manier is om daar naar toe te reizen.” Dat zei de vicepresident van Malaysia Airlines Europa, Huib Gorter, tijdens een persconferentie. Volgens Gorter willen nabestaanden ook graag naar de plek toe. „Mensen moeten daar, emotioneel gezien, naartoe. Dat is een vaststaand feit. Als mensen niet willen, dan hoeft het niet”, stelde Gorter. Het is moeilijk terrein, dus logistiek een moeilijke operatie, aldus Gorter. De luchtvaartmaatschappij stuurt een vliegtuig vanuit Kuala Lumpur met hulpverleners naar Kiev in Oekraïne. Het vliegtuig en een aantal hulpverleners zal daarna doorvliegen naar Amsterdam om de nabestaanden bij te staan.

14.48 uur: VS zien separatisten als daders – De raket die de Boeing 777 van Malaysia Airlines uit de lucht schoot is hoogstwaarschijnlijk afgevuurd door opstandelingen in het oosten van Oekraïne. Dat meldt de Amerikaanse nieuwszender CNN op basis van geheime analyses van Amerikaanse inlichtingendiensten. Eerder al maakten Amerikaanse functionarissen bekend dat het toestel is neergehaald met een raket, onduidelijk was toen nog wie het projectiel had afgeschoten.

14.45 uur: Nabestaanden ondergebracht in hotel – De nabestaanden van de slachtoffers van het gecrashte vliegtuig van Malaysia Airlines zijn donderdag al ondergebracht in een hotel. Voor hun verblijf daar hoeven ze ook niet te betalen. Malaysia Airlines heeft contact met alle nabestaanden van omgekomen passagies, aldus de vicepresident van Malaysia Airlines Europa, Huib Gorter. Er is met ze gepraat en zij zijn geïnformeerd over de laatste ontwikkelingen.

14.42 uur: Nationaliteit vier inzittenden nog onbekend – Van vier inzittenden van het rampvliegtuig dat donderdag is gecrasht in Oekraïne is de nationaliteit nog niet vastgesteld. Aan boord waren behalve de 189 Nederlanders, 44 Maleisiërs, 27 Australiërs, 12 Indonesiërs, 9 Britten, 4 Belgen, 4 Duitsers, 3 Filipino’s, 1 Canadees en 1 Nieuw-Zeelander. Malaysia Airlines heeft besloten om helemaal niet meer over Oekraïne te vliegen. In plaats daarvan vliegen de toestellen over Turkije.

14.37 uur: Nabestaanden ‘op enig moment’ naar Oekraïne – De nabestaanden van de slachtoffers van het gecrashte vliegtuig van Malaysia Airlines kunnen „op enig moment’ naar Oekraïne, met Malaysia Airlines. Dat zei de vicepresident van Malaysia Airlines Europa, Huib Gorter, tijdens een persconferentie. Aan boord van het vliegtuig zaten zeker 189 Nederlanders. ,,We willen de mensen er naar toe laten gaan. Van Kiev naar de rampplek is 500 kilometer. We zijn aan het uitzoeken wat de beste manier is om daar naar toe te reizen.”

14.35 uur: Nabestaanden krijgen 5000 dollar voorschot – Malaysia Airlines geeft de nabestaanden van de slachtoffers van de ramp met de Boeing 777 in Oekraïne een voorschot van 5000 dollar om de eerste kosten te dekken. Dat zei de vertegenwoordiger van de Maleisische luchtvaartmaatschappij, Huib Gorter, bij een persconferentie op Schiphol. Gorter zei dat het bedrijf begrijpt dat het een dure tijd is voor de mensen die naasten zijn verloren bij de crash.

14.29 uur: Zeker 189 Nederlanders aan boord ramptoestel – Aan boord van het rampvliegtuig dat donderdag is gecrasht in Oekraïne waren zeker 189 Nederlanders. Dat is vrijdag gebleken uit de laatste cijfers van de Maleisische luchtvaartmaatschappij Malaysia Airlines. Van vier inzittenden is de nationaliteit nog niet vastgesteld.

14.12 uur: Arke betuigt medeleven – Onder de inzittenden van het neergestorte vliegtuig van Malaysia Airlines bevonden zich drie reizigers die via een reisbureau van Arke hadden geboekt. De reisorganisatie laat op haar Facebookpagina weten contact te hebben met de nabestaanden. „We bieden ondersteuning waar dat mogelijk is”, meldt Arke. „Ons diepste medeleven gaat uit naar alle familie en vrienden van de slachtoffers aan boord.”

13.48 uur: België stuurt team naar Schiphol – België heeft een team experts naar Schiphol gestuurd om de Nederlandse autoriteiten bij te staan in de nasleep van het vliegtuigongeluk met vlucht MH17. In het toestel van Malaysia Airlines van Amsterdam naar Kuala Lumpur zaten ook Belgische passagiers. Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders kan het overlijden van vijf Belgische slachtoffers bevestigen. Het gaat om een persoon uit Namen, twee uit Brasschaat en een persoon uit Wetteren. Daarnaast was zat er een Belg aan boord die in Australië woont. De minister sluit niet uit dat er nog meer Belgen in het vliegtuig zaten, maar dat is tot nu toe nog niet bevestigd. België is ook bereid een identificatieteam naar Oekraïne te sturen als dat nodig blijkt, zei Reynders.

13.45 uur: Reizigers op Schiphol geschokt – Verslaggever Johannes Visscher was donderdagavond op Schiphol. Lees hier zijn verslag.

13.39 uur: Twee Russen aangehouden bij grens – De Oekraïense veiligheidsdienst SBU en grenswachten hebben bij de grens met Rusland in het oosten van Oekraïne twee Russen vastgezet. Het gaat volgens de dienst om waarnemers van het Russische leger. Dat heeft het hoofd Valentin Nalivajtsjenko van de SBU gezegd tegenover het Oekraïense persbureau Interfax. De twee mannen droegen Russische paspoorten en identificatiekaarten van het Russische leger. Daarop zou staan dat het verkenners zijn. Ze probeerden te reizen naar Rusland. De mannen worden door de veiligheidsdienst ondervraagd.

13.38 uur: Bloemen op Schiphol – In vertrekhal 3 op de luchthaven Schiphol is vrijdag een plek ingericht voor bloemen. Rond half twee vrijdagmiddag lagen er een tiental bossen bloemen. Bij een bos bloemen lag een kaartje, met daarop de tekst: „Lieve Therese, we gaan vandaag in de voetsporen van jou en jouw gezin naar Costa Rica. Met jullie boekjes op vakantie. Jullie gingen dit jaar naar Maleisië...onvoorstelbaar, hoe triest! Rust zacht, Gerrit.” Buiten voor de vertrekhal staat een lange rij met satellietwagens van internationale media die verslag doen vanaf Schiphol over de vliegramp.

13.26 uur: Onderzoeksraad – De Onderzoeksraad voor Veiligheid gaat op twee manieren onderzoek doen naar de vliegtuigcrash in Oekraïne.

13.24 uur: „Toestel buiten bereik raketten” – Oekraïne heeft de Russische verdachtmaking van de hand gewezen dat het Malaysia Airlines-vliegtuig is neergehaald met een door het Oekraïense leger afgevuurde raket. Volgens de Oekraïense veiligheidsraad „is van alle raketten in ons arsenaal er geen één gebruikt”. Ook was de Boeing met 295 mensen aan boord buiten het bereik van alle raketsystemen die Oekraïne in gebruik heeft, aldus een woordvoerder. Het Oekraïense ministerie van Defensie liet weten dat bij de „antiterreuroperatie” van het leger tegen pro-Russische separatisten geen luchtdoelraketten zijn ingezet. „Ze staan allemaal op hun vaste plek”, aldus een woordvoerder.

13.21 uur: Rusland dreigt met terugschieten – Rusland is vanaf de grens met Oekraïne beschoten en dreigt nu met terugschieten. Dat zei de Russische minister Sergej Lavrov van Buitenlandse Zaken vrijdag tegen het Russische televisiekanaal Russia-24. Volgens Lavrov wordt Rusland geregeld onder vuur genomen vanuit Oekraïne. „We hebben al gewaarschuwd dat, als dit zo doorgaat, we de nodige maatregelen zullen nemen. Tenminste, als duidelijk wordt dat dit met opzet is gedaan. Volgens de minister zijn de beschietingen het gevolg van ,,onprofessioneel werk” of „vergissingen”.

13.15 uur: PvdA geschokt door dood senator – De PvdA heeft onthutst kennis genomen van het overlijden van de „zeer betrokken partijgenoot” Willem Witteveen. Hij kwam om het leven bij de ramp met het vliegtuig van Malaysia Airlines. Het Eerste Kamerlid zat met zijn vrouw en dochter in het vliegtuig dat donderdagmiddag boven Oekraïne hoogstwaarschijnlijk is neergeschoten. „Wij zijn diep geschokt en ongelooflijk verdrietig. Dit is niet te bevatten. Wij leven intens mee met Willems familie en nabestaanden”, aldus Marleen Barth, de voorzitter van de fractie van de PvdA in de Senaat. Volgens partijleider Diederik Samsom heeft Witteveen „een onschatbare bijdrage geleverd aan de inhoudelijke en politieke koers van de partij”. Hij voegde eraan toe dat de partij met hem „een bijzonder gedreven en deskundig politicus en bovenal een van onze vriendelijkste collega’s” verliest.

13.13 uur: Veiligheidsdienst wil namen – De Oekraïense veiligheidsdienst SBU zoekt naar de namen van drie personen die het luchtafweergeschut hebben bemand waarmee mogelijk vlucht MH17 uit de lucht werd gehaald . Het hoofd van de SBU, Valentin Nalivajtsjenko, spreekt van „Russische troepen”, meldde persbureau Interfax-Ukraine vrijdag. Nalivajtsjenko wil de namen van de mannen die „de trekker hebben overgehaald” waarmee een raket werd afgeschoten op de Boeing 777 van Malaysia Airlines. Hij zegt dat het belangrijk is de namen te achterhalen via onder meer hoorzittingen van de Verenigde Naties en OVSE.

13.11 uur: Meeste vluchten bleven boven Oekraïne vliegen – Het overgrote deel van alle vluchten die normaliter over Oekraïne vliegen bleven dit doen ondanks een gedeeltelijke sluiting van het luchtruim boven het oosten van het land. Slechts een kwart van de vluchten werd omgeleid via een andere route. Dat bleek vrijdag tijdens een achtergrondbriefing met experts van de Europese Commissie. De experts deelden informatie op basis van anonimiteit. Sinds 1 juli besloot Oekraïne om het luchtruim gedeeltelijk te sluiten. Vliegtuigen mochten niet onder 26.000 voet vliegen. Op 14 juli werd deze grens opgetrokken tot 32.000 voet. Het gecrashte toestel van Malaysia Airlines vloog hierboven. Het is aan een land zelf om te besluiten of het luchtruim wordt gesloten. Er is geen andere instantie, zoals Eurocontrol, die dat kan bepalen of een land kan opdragen dat te doen.

13.04 uur: Te vroeg voor sancties – Bondskanselier Angela Merkel vindt het te vroeg om over eventuele hardere sancties tegen Rusland te praten in verband met de ramp met vlucht MH17 van Malaysia Airlines. „Op het vlak van sancties wil ik er graag op wijzen dat de gebeurtenissen rond het vliegtuig nog geen 24 uur geleden plaatsvonden en op dit moment moeten we een onafhankelijk onderzoek opzetten. Het is dus misschien voorbarig om conclusies te trekken voordat we toegang hebben tot de wrakstukken van het vliegtuig”, aldus de regeringsleidster.

13.02 uur: Lichamen naar Charkov – Lichamen van slachtoffers van de vliegramp worden waarschijnlijk overgebracht naar Charkov. Die stad staat onder controle van de centrale regering van Oekraïne in Kiev.

12.57 uur: Familie dubbel getroffen – Een Australische familie is op tragische wijze getroffen door de vliegramp in Oekraïne. Twee familieleden zaten donderdag in het Malaysia Airlines-toestel dat lijkt te zijn neergeschoten, terwijl twee andere familieleden aan boord waren van de Boeing 777 van Malaysia Airlines met vluchtnummer MH370 die in maart op mysterieuze wijze verdween en tot dusver niet is gevonden. Kaylene Mann verloor haar broer Rod Burrows en haar schoonzus Mary in maart en haar stiefdochter en dier man in Oekraïne. Haar broer Greg Burrows heeft namens zijn zus en zijn ouders Georg en Irene Burrow de pers gevraagd om rust. „Het is een zeer moeilijke dag geweest”, liet hij weten aan Australische media.
12.55 uur: „Oekraïne vertelt leugens” – De Russische minister Sergej Lavrov van Buitenlandse Zaken reageerde geagiteerd op Oekraïense beschuldigingen aan het adres van Rusland. „Ik heb de laatste maanden geen waarheidsgetrouwe berichten meer vernomen van Kiev”, aldus Lavrov vrijdag tegen het Russische televisiekanaal Russia-24. Volgens Lavrov zijn de verklaringen van de Oekraïense regering over Russische betrokkenheid bij de vliegtuigcrash van donderdag ongegrond. „Het lijkt er nu zelfs op dat we het zelf hebben gedaan”, aldus de minister.

12.50 uur: Locatie zwarte dozen onbekend – De Oekraïense autoriteiten hebben geen officiële informatie over de locatie van de zwarte dozen van de neergestorte Boeing 777. Dat verklaarde een woordvoerder van de Oekraïense Nationale Veiligheidsraad vrijdag tegenover het Oekraïense persbureau Interfax-Ukraine. Vrijdag werd de tweede zwarte doos gevonden op de rampplek, meldden getuigen aan persbureau Reuters. De eerste zwarte doos werd donderdag al door rebellen gevonden. Oekraïne vreest dat de separatisten de zwarte dozen willen vernietigen, al dan niet op Russisch grondgebied. De woordvoerder benadrukte dat de grens met Rusland niet volledig is of kan worden afgesloten. „Het zou een leugen zijn om te zeggen dat we 100 procent controle hebben over de grens.”

12.46 uur: „Vreemd dat luchtruim niet dicht was” – Als al bekend was dat pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne over luchtdoelraketten beschikken, is het „nogal vreemd dat het luchtruim niet tot verboden gebied is verklaard”. Dat zei generaal-majoor der mariniers b.d. Kees Homan vrijdag. Volgens Homan, verbonden aan Instituut Clingendael, is het geen geheim dat bijna elke krijgsmacht, van die van India tot die van Kenia, over luchtdoelraketten beschikt. Mocht Malaysia Airlines op de hoogte zijn geweest van het gevaar in Oost-Oekraïne, dan heeft het volgens Homan waarschijnlijk een verkeerde beoordeling gemaakt door vlucht MH17 over het gebied te laten vliegen. In april waarschuwden Amerikaanse en Europese luchtvaartautoriteiten en de burgerluchtvaartorganisatie van de Verenigde Naties ICAO voor de gevaren in het Oekraïense luchtruim en adviseerden piloten om een andere route te nemen.

12.44 uur: Volledige verklaring Opstelten – Lees hier de volledige verklaring van minister Opstelten, die zojuist een persconferentie hield over de ramp. Opstelten zei onder meer dat de Boeing van Malaysia Airlines hoogstwaarschijnlijk is neergeschoten en dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar Oekraïne afreist. Ook het landelijke team voor forensisch onderzoek gaat naar Oekraïne, om daar te werken aan de identificatie van de slachtoffers. Pas zodra dat gelukt is, wordt een slachtoffer gerepatrieerd. Opstelten kondigde aan dat er maandag een besloten bijeenkomst plaatsvindt voor nabestaanden.

12.36 uur: Nog een persconferentie – Premier Rutte geeft later vrijdag een persconferentie, samen met minister van Buitenlandse Zaken Timmermans.

12.34 uur: Rutte ontvangt brief van Poetin – Premier Mark Rutte heeft vrijdagmorgen een condoleancebrief ontvangen van president Vladimir Poetin van Rusland. Later vanmiddag zullen de beide leiders telefonisch contact met elkaar hebben, aldus een woordvoerder van de Rijksvoorlichtingsdienst tegen het ANP. Poetin spreekt zich in de brief uit voor „een diepgaand en objectief onderzoek naar alle oorzaken van de ramp”, aldus de woordvoerder. Internationale persbureaus meldden eerder op de dag op basis van een verklaring van het Kremlin dat er vrijdagmorgen telefonisch contact was geweest tussen Poetin en Rutte. Naar nu blijkt ging het dus om een brief.

12.32 uur: Koning Filip – De Belgische koning Filip heeft vrijdag gebeld met koning Willem-Alexander om zijn diep medeleven te betuigen. Dat heeft het Paleis van de Belgische koning bekendgemaakt. Filip wilde met het telefoongesprek ook zijn innige deelneming betuigen aan de naasten van alle slachtoffers. „Innige deelneming met naasten van slachtoffers vlucht Malaysia Airlines. Net gebeld met Koning der Nederlanden om medeleven te betuigen”, stond er te lezen in de verklaring.

12.31 uur: 181 lichamen – Oekraïense autoriteiten hebben tot dusver 181 lichamen gevonden op de plek waar de Boeing 777 van Malaysia Airlines is neergekomen. Dat heeft het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken vrijdag laten weten, meldde persbureau Interfax.

12.30 uur: Onderzoeksraad naar rampplek – Minister Opstelten heeft zojuist tijdens een persconferentie gemeld dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar het rampgebied gaat.

12.24 uur: Passende reactie – Wat is een passende reactie op het drama?, vraagt de commentator van het Reformatorisch Dagblad zich af. „Dit is niet de tijd voor grote woorden. De Russische beer was tot nu toe ongevoelig voor sancties, laat hem nu liever onze tranen zien. Dit is niet het moment om vuisten te ballen, maar om handen te vouwen. Hier past geen krachtpatserij, maar intens verdriet en mede­leven met de honderden gezinnen en families van de achterblijvenden. Dat vraagt meer dan één minuut stilte.”

12.03 uur: Extra personeel – Bij de gates waar vluchten van Malaysia Airlines vertrekken, staan „uitgebreide teams” van de luchtvaartmaatschappij klaar voor mensen met zorgen en vragen. Volgens een woordvoerster valt het met annuleringen van vluchten „heel erg mee” op Schiphol. Het gaat om een enkeling. Vrijdag vertrekken twee vluchten van Malaysia Airlines naar Kuala Lumpur vanaf Schiphol. Een vlucht die om 12.00 uur vertrekt heeft vluchtnummers MH017 en KL4103, dezelfde nummers als het toestel dat donderdag neerstortte in Oost-Oekraïne. Het is een lijnvlucht die elke dag gaat. Ook op de vluchten is het personeel extra geïnstrueerd naar aanleiding van de vliegramp.

12.02 uur: Russen zagen activiteit – Rusland heeft op de dag van de vliegramp met de Malaysia Airlines-Boeing radaractiviteit waargenomen van een BUK-raketsysteem dat onder controle stond van Oekraïne. De BUK-eenheid stond opgesteld ten zuiden van Donetsk. Dat stelt het Russische ministerie van Defensie vrijdag. Het BUK-raketsysteem is genoemd als wapen waarmee de Boeing zou zijn neergeschoten. Het systeem is van Sovjet-makelij en kan tot op relatief grote hoogte vliegtuigen raken.

12.00 uur: Persconferentie Malaysia – Malaysia Airlines geeft vrijdag om 14 uur een persconferentie op Schiphol.

11.54 uur: PvdA-senator omgekomen – De Eerste Kamer laat weten dat PvdA-senator Willem Witteveen is omgekomen bij de vliegramp. Voorzitter Ankie Broekers-Knol van de Eerste Kamer laat weten „ontsteld te zijn door dit bericht”. Witteveen (1952) was sinds 15 januari 2013 lid van de sociaaldemocratische fractie van de Eerste Kamer. Hij was al eerder lid van de Senaat van 8 juni 1999 tot 12 juni 2007.

11.53 uur: „De Russen zijn te ver gegaan” – Premier Arseni Jatsenjoek van Oekraïne wil dat de verantwoordelijken voor het neerschieten van vlucht MH17 van Malaysia Airlines door een internationaal hof in Den Haag worden berecht. „De verschrikkelijke gebeurtenis van gisteren heeft ons leven veranderd. De Russen zijn te ver gegaan”, citeerde Interfax Oekraïne de premier. „Dit is een internationale misdaad waarvoor ze zich voor een internationaal hof in Den Haag moeten verantwoorden.” Voor Jatsenjoek staat het vast dat er een raket is gebruikt om de Boeing 777 uit de lucht te schieten.
11.29 uur: Cameron belt Rutte – De Britse premier David Cameron heeft vrijdagochtend telefonisch met premier Mark Rutte gesproken om zijn medeleven te tonen. „Ik heb net gesproken met de Nederlandse MP, Mark Rutte. Ik heb hem verteld dat wij met hem en het Nederlandse volk treuren”, aldus Cameron op Twitter. Eerder sprak Rutte al onder anderen met de president van Oekraïne en de Amerikaanse president Barack Obama.

11.22 uur: Scholen herdenken slachtoffers – Het Minkema College in Woerden meldt vrijdag op Facebook dat drie leerlingen aan boord waren van het neergestorte vliegtuig van Malaysia Airlines. De school gaat vrijdagmiddag open „voor leerlingen, ouders en collega’s die hier behoefte aan hebben”, schrijft de school. De ouders van de omgekomen bovenbouwleerlingen bevestigden aan de school dat hun kinderen aan boord waren van het ramptoestel. „Met grote verslagenheid hebben wij dit bericht ontvangen. Onze gedachten gaan uit naar de families en vrienden van deze leerlingen.” Basisschool St. Wilibrordus in Neerkant (gemeente Deurne) opent vrijdagavond de deuren om zes gezinsleden uit het dorp te herdenken die zijn omgekomen bij de vliegtuigcrash in Oekraïne. Iedereen kan een bericht achterlaten voor de nabestaanden, laat de school weten. Het gezin was ingecheckt in de rampvlucht, laat de school weten. De klasgenoten van een omgekomen leerling worden opgevangen een een lokaal.

11.20 uur: „Misdaad tegen menselijke waardigheid” – Maleisië vindt het een „misdaad tegen de menselijke waardigheid” als het vliegtuig van Malaysia Airlines blijkt te zijn neergeschoten. Dat heeft de Maleisische minister Liow Tiong Lai van Transport vrijdag gezegd tijdens een persconferentie in Kuala Lumpur. „Als dit wordt bevestigd, dan is dat in strijd met het internationaal recht en een misdaad tegen de menselijke waardigheid”, aldus Liow. De regering van Maleisië wil een onafhankelijk internationaal onderzoek naar de ramp en heeft kennisgenomen van berichten dat het toestel is neergehaald met een raket. „Wij veroordelen dergelijke acties en roepen ertoe op dat de verantwoordelijken snel ter verantwoording worden geroepen”, aldus de bewindsman.

11.09 uur: Samenvatting nieuws – Lees hier een samenvatting van het nieuws door persbureau ANP.

10.56 uur: Persconferentie Opstelten – Minister Opstelten geeft om 12 uur een persconferentie over de vliegramp.

10.38 uur: „Maatschappijen vlogen gewoon boven gebied” – Verschillende luchtvaartmaatschappijen die na de crash van het toestel van Malaysia Airlines claimen dat ze al maanden niet meer boven het bewuste gebied vlogen, deden dat volgens de website Flightradar24 wel degelijk. „We zullen nu geen namen noemen, maar volgens ons moet een maatschappij die begaan is met zijn reputatie op het gebied van veiligheid zijn passagiers niet voorliegen”, schrijft Flightradar24 op Facebook. Flightradar24 is een dienst waarmee vluchten realtime kunnen worden gevolgd.

10.33 uur: „Raketsysteem naar Rusland gesmokkeld” – Het Buk-luchtdoelraketsysteem waarmee pro-Russische separatisten donderdag mogelijk vlucht MH17 uit de lucht hebben geschoten, zou in de nacht van donderdag op vrijdag naar Rusland zijn gesmokkeld. Dat meldde een adviseur van de Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken op Facebook, aldus de BBC. De pro-Russische separatisten hebben eerder Oekraïense militaire vliegtuigen neergehaald, maar zeggen dat ze geen raketten hebben om vliegtuigen op 10 kilometer hoogte neer te schieten. Op die hoogte zou het toestel van Malaysia Airlines hebben gevlogen, toen het contact ermee verloren ging.

10.20 uur: Meer Nederlandse slachtoffers – Malaysia Airlines heeft op een persconferentie bekengemaakt dat er 173 Nederlanders zijn omgekomen. Later op de dag geeft de luchtvaartmaatschappij de passagierslijst vrij met alle nationaliteiten. Van 20 passagiers is de nationaliteit nog niet vastgesteld. Dat daar nog onduidelijkheid over is komt doordat veel passagiers waren overgestapt. Van de overige slachtoffers komen er 44 uit Maleisië, 27 uit Australië, 12 uit Indonesië, 9 uit het Verenigd Koninkrijk, 4 uit Duitsland, 4 uit België, 3 van de Filipijnen, 1 uit Canada en 1 uit Nieuw-Zeeland.

10.10 uur: Staakt-het-vuren – Pro-Russische opstandelingen in het oosten van Oekraïne komen met een staakt-het-vuren van 2 tot 4 dagen. Het tijdelijke bestand moet onderzoekers de mogelijkheid geven hun werk te doen op de plek waar vlucht MH17 van Malaysia Airlines donderdag neerkwam. Rebellenleider Andrei Poergin maakte het bestand wereldkundig via persbureau Interfax. Het staak-het-vuren moet om 11.00 uur Nederlandse tijd van kracht worden. Volgens Poergin liggen de lichamen van inzittenden van de Boeing 777 verspreid over een gebied binnen een straal van 12 kilometer van de rampplek. De rebellenleider belooft de onderzoekers een veilige toegang tot het gebied. Circa 600 opstandelingen werken momenteel in het gebied om lichamen en wrakstukken van het toestel bijeen te zoeken.

10.04 uur: Aan dood ontsnapt – Een gezin is ontsnapt aan de dood, nadat ze vanwege een boekingsfout op een andere vlucht dan die van de neergestorte Boeing terecht kwamen. Dat schrijft het AD. De BBC heeft een videointerview met het stel.

10.00 uur: „Separatisten verantwoordelijk” – De Oekraïense ambassadeur bij de NAVO, Ihor Dolhov heeft tegenover de BBC verklaard dat onderschepte telefoongesprekken tussen separatisten en Moskou bevestigen dat de rebellen verantwoordelijk zijn voor het neerhalen van de Boeing 777. Hij benadrukte dat de separatisten niet beschikken over Oekraïense raketlanceerinstallaties. Volgens Oekraïne is het toestel neergeschoten met een wapen van Russische makelij.

09.55 uur: Duizenden condoleances online – Op de website condoleance.nl zijn vrijdagochtend al ruim 5000 berichten binnengekomen waarin mensen hun medeleven betuigen aan nabestaanden van de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne. De website opende donderdagavond het register. Vooral vrijdagochtend stroomden de reacties binnen.

09.50 uur: Condoleances Belgische premier – De Belgische premier Elio Di Rupo heeft geschokt en met afschuw gereageerd op de vliegramp in het oosten van Oekraïne. In naam van de Belgische regering betuigde hij zijn oprechte deelneming aan de families en naasten van de vele slachtoffers van de vlucht van Malaysia Airlines. Zijn gedachten gaan daarbij in het bijzonder uit naar de vijf Belgische slachtoffers, hun familie en vrienden, stond in een vrijdag uitgegeven verklaring. De premier sprak ook zijn diepe medeleven uit met het Nederlandse volk en de Nederlandse autoriteiten. Di Rupo wil dat „volledige klaarheid komt over de precieze omstandigheden van deze tragedie en dat de verantwoordelijken snel worden geïdentificeerd en berecht”.

09.45 uur: Aids-conferentie herdenkt slachtoffers – The International Aids Society, die in Melbourne een aids-conferentie organiseert, last tijdens het programma momenten in om deelnemers die zijn omgekomen bij de vliegtuigcrash in Oekraïne te herdenken. Dat heeft de organisatie vrijdag op de website laten weten. Meerdere inzittenden van het toestel van Malaysia Airlines, waren op weg naar de Internationale Aids Conferentie. De organisatie is nog bezig te onderzoeken hoeveel deelnemers van het congres zijn omgekomen bij de crash. In die groep was zeker een Nederlander, aids-onderzoeker Joep Lange.

09.40 uur: Abbott boos op Rusland – De Australische premier Tony Abbott heeft vrijdag tijdens een persconferentie verbolgen gereageerd op de uitleg van de Russische ambassadeur in het land. Die werd vrijdag door de Australische regering ontboden, en legde de schuld van de crash in eerste aanleg bij Oekraïne. De diplomaat volgde daarmee de lijn die de Russische president Vladimir Poetin donderdag al had gekozen. Of Poetin welkom is in Australië bij een overleg van de G20, over enkele maanden, als Rusland onvoldoende meewerkt aan het onderzoek, kon Abbott alleen zeggen. „Dat is een heel goede vraag”, zo zei hij. De premier liet er weinig onduidelijkheid over bestaan wat hij vindt van de rol van Rusland is het geheel. „Het pesten van kleine landen door grote, het vertrappen van gerechtigheid en beschaving in de jacht naar nationale grootheid, en roekeloze onverschilligheid over mensenlevens zou geen plaats mogen hebben in deze wereld”, aldus Abbott.

09.25 uur: Condoleances van Poetin – In zijn telefoongesprek met premier Rutte heeft Poetin volgens persbureau Bloomberg zijn condoleances overgebracht in verband met de crash van vlucht MH17. De tragedie toont volgens hem aan dat er snel een eind moet worden gemaakt aan de crisis in Oekraïne. Volgens het Kremlin, dat het nieuws over het telefoongesprek naar buiten bracht, wil Poetin dat er een onafhankelijk onderzoek komt naar de ramp. Donderdag legde Poetin de schuld voor de crash bij de Oekraïense regering in Kiev.
09.23 uur: Cuijk past doortocht aan – De gemeente Cuijk past vrijdagochtend de doortocht van de Nijmeegse Vierdaagse aan vanwege de ramp met het toestel van Malaysia Airlines. In het toestel zaten hoogstwaarschijnlijk vier leden van een gezin uit Cuijk, waarvan de ouders bij de gemeente werken. „De doortocht gaat gewoon door, maar het gemeentebestuur ziet af van de gebruikelijke officiële begroeting van de lopers voor het gemeentehuis”, staat in een verklaring. „Het nieuws is nauwelijks te bevatten en vervult ons met groot verdriet”, aldus burgemeester Wim Hillenaar. Het gemeentehuis is vrijdag vanwege de doortocht dicht.

09.15 uur: Poetin belt Rutte – De Russische president Poetin heeft gebeld met premier Rutte. Poetin heeft gezegd een onpartijdig onderzoek te willen naar de crash van het vliegtuig, meldt Reuters.

09.15 uur: Nog geen nabestaanden naar Oekraïne – Nabestaanden van mensen die aan boord waren van het vliegtuig dat neerstortte in Oekraïne, kunnen vrijdag nog niet met een speciale vlucht van Malaysia Airlines afreizen naar het land. Dat liet de luchtvaartmaatschappij weten. Wel zal het onderzoeksteam van Malaysia Airlines aankomen in Oekraïne. Het toestel dat dit team vervoert, vliegt vervolgens door om de familieleden op te halen, zo liet de luchtvaartmaatschappij donderdagavond al weten. Wanneer zij kunnen vertrekken, is niet bekend.

09.07 uur: Reactie Protestantse Kerk in Nederland – Scriba ds. Arjan Plaisier heeft in een reactie zijn deelneming betuigd met de nabestaanden van de ramp. „Woorden schieten te kort. Wij denken aan de nabestaanden. En bidden voor hen. Wij zullen dat ook doen, zondag, wanneer we als gemeente samenkomen. Als we het ‘Heer, ontferm U bidden’.”

09.01 uur: Intocht Vierdaagse sober – De intocht van de lopers van de Vierdaagse in Nijmegen zal vrijdagmiddag sober verlopen. Dat heeft de organisatie besloten naar aanleiding van de vliegtuigcrash in Oekraïne. Volgens een woordvoerder van de organisatie zal er minder vlagvertoon zijn en minder muziek, over de exacte details wordt nog gesproken.

08.55 uur: Nog geen definitieve lijst – Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag heeft nog geen definitieve lijst van de passagiers die in het vliegtuig van Malaysia Airlines zaten. Dat heeft een woordvoerder van het departement vrijdag laten weten. Malaysia Airlines verwacht later vrijdag de passagierslijst af te hebben en zal deze dan publiceren, zei een woordvoerder van de vliegtuigmaatschappij.

08.41 uur: Nooit problemen met toestel – Het vliegtuig van Malaysia Airlines dat donderdag neerstortte in het oosten van Oekraïne, had een brandschoon blazoen. Er waren nooit technische problemen met het toestel, dat op 11 juli nog een inspectie had ondergaan. Dat schrijft de luchtvaartmaatschappij vrijdag. „De volgende controle zou op 27 augustus plaatsvinden. Het vliegtuig is gebouwd in 1997 en vloog dus 17 jaar”, aldus Malaysia Airlines. Het vliegtuig vloog in totaal 75.322 uren tijdens haar bestaan. Verder meldt de luchtvaartmaatschappij nog dat alle communicatiesystemen werkten en dat er 282 stoelen aan boord waren.

08.29 uur: Namen bekend, 10 uur persconferentie – RTL Nieuws meldt op gezag van het ministerie van Buitenlandse Zaken dat de namen van de passagiers uit het ramptoestel allemaal bekend zijn. Malaysia Airlines geeft om 10 uur een persconferentie.

08.10 uur: Malaysia informeert nabestaanden – Malaysia Airlines is druk bezig de nabestaanden van de passagiers van vlucht MH17 te informeren. Dat schrijft de luchtvaartmaatschappij in een verklaring op zijn website. Zodra alle nabestaanden op de hoogte zijn gesteld wordt de passagierslijst vrijgegeven. Malaysia Airlines wijst er in de verklaring nog eens op dat de route die het toestel vloog veilig was verklaard door door de internationale burgerluchtvaartorganisatie ICAO. Volgens de internationale associatie voor luchtvervoer (IATA) golden er geen beperkingen in het Oekraïense luchtruim toen vlucht MH17 neerstortte. Desondanks heeft Malaysia Airlines besloten om met onmiddellijke ingang zijn vliegtuigen niet langer over Oekraïne te laten vliegen.

08.04 uur: Australië ontbiedt Russische ambassadeur – De Australische regering heeft in verband met de crash van Malaysia Airlines vlucht MH17 de Russische ambassadeur ontboden. Dat heeft premier Tony Abbott vrijdag in het parlement bekendgemaakt. Aan boord van het ramptoestel, dat van Amsterdam naar Kuala Lumpur vloog en donderdag zou zijn neergehaald boven het oosten van Oekraïne, bevonden zich zeker 27 Australiërs. De Australische regering verwacht een „categorische verzekering” dat de Russische regering volledig meewerkt aan het onderzoek naar de ramp. Alles wijst op een misdaad „vermoedelijk begaan door rebellen die door Rusland worden gesteund”, aldus Abbott. Minister van Buitenlandse Zaken Julie Bishop heeft de opstandelingen in Oekraïne opgeroepen de zwarte dozen van de Boeing 777 over te dragen aan internationale onderzoekers.

07.59 uur: Tweede zwarte doos gevonden – Persbureau Reuters meldt dat de tweede zwarte doos van het gecrashte toestel is gevonden. Donderdag al werd een eerste doos op de rampplek aangetroffen door opstandelingen die het in het gebied voor het zeggen hebben.

07.58 uur: Bekende aidsonderzoeker omgekomen – De bekende Nederlandse aidsonderzoeker Joep Lange is een van de 154 Nederlanders die bij de vliegramp in Oekraïne is omgekomen. Lange was op weg naar Australië, waar hij aan een internationale conferentie in Melbourne zou deelnemen.

07.53 uur: Veel slachtoffers geborgen – Reddingswerkers in het rampgebied in het oosten van Oekraïne waar het vliegtuig van Malaysia Airlines crashte, hebben tientallen lichamen gevonden. Tot nog toe zijn 121 doden geborgen, maakten de Oekraïense reddingsdiensten vrijdagochtend volgens persbureau Interfax bekend.

07.45 uur: „Brede steun voor onderzoek” – Vanuit de hele wereld krijgt Nederland steun voor een onafhankelijk, internationaal onderzoek naar de toedracht van de vliegtuigcrash in Oekraïne. Dat heeft minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken vrijdag via zijn Facebookpagina laten weten. Hij heeft na de ramp al veel collega’s van over de hele wereld gesproken. „Hartverwarmend medeleven met de vele Nederlandse slachtoffers en hun dierbaren”, schrijft hij over hun reacties. Volgens hem is er overeenstemming dat onderzoekers vrij toegang moeten krijgen tot het gebied waar het toestel is neergestort en dat ze daar geheel ongehinderd onderzoek moeten kunnen doen. „Wij zijn het aan de slachtoffers en hun nabestaanden verplicht om uit te zoeken waardoor deze vreselijke ramp zich heeft voorgedaan. Het is fijn te merken dat er zoveel steun hiervoor is, want wij zullen niet rusten tot de oorzaak is opgehelderd”, aldus Timmermans.

07.28 uur: Audio gesprekken rebellen – De Oekraïense inlichtingendienst heeft opnames vrijgegeven van een gesprek tussen een rebel, een Russische kolonel en een Kosakkenleider. Ze bespreken het neerhalen van de Boeing van Malaysia Airlines. De authenticiteit van de opnames kon niet worden vastgesteld, schrijft The Guardian.

07.20 uur: Rol Onderzoeksraad onduidelijk – Het is nog niet duidelijk of de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) een rol krijgt bij het onderzoek naar de vliegramp in Oekraïne, waarbij donderdag bijna 300 mensen bij omkwamen. Een woordvoerder van de OVV zei vrijdag dat de raad nog geen uitnodiging heeft gekregen vanuit Oekraïne. „We moeten nu eerst afwachten hoe het onderzoek daar wordt ingericht.” Bij internationale luchtvaartrampen geldt een protocol voor wie er onderzoek doet en hoe wordt omgegaan met de informatie die daarbij naar boven komt. Zo is één van de regels dat het land waar het incident is gebeurd, de leiding over het onderzoek heeft. Ook de landen waar het vliegtuig, de motoren en de luchtvaartmaatschappij vandaan komen nemen deel aan het onderzoek. Soms, als uit een bepaald land veel slachtoffers komen, krijgen onderzoekers uit dat land de status van waarnemer. De OVV had die rol ook in 2010, toen een Airbus van Afriqiyah Airways bij de Libische hoofdstad Tripoli neerstortte.

07.12 uur: Meer vliegtuigen neergehaald – De afgelopen dagen zijn twee andere vliegtuigen neergeschoten in het gebied rondom Donetsk, waar ook de Boeing 777 van Malaysia Airlines is gecrasht. Op 14 juli werd een AN-26 transportvliegtuig van het Oekraïense leger neergehaald, op 16 juli een SU-25 gevechtsvliegtuig.

06.55 uur: VN-Veiligheidsraad bijeen – De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties komt vrijdagmiddag om 16.00 uur (Nederlandse tijd) voor spoedoverleg bijeen in verband met de vliegramp in het oosten van Oekraïne. De Britse VN-missie diende donderdag een verzoek voor een spoedberaad in. Groot-Brittannië wil dat de Veiligheidsraad een verklaring laat uitgaan waarin wordt opgeroepen tot een ‘volledig, grond en onafhankelijk internationaal onderzoek naar het incident’. Een conceptverklaring is inmiddels rondgestuurd naar de vijftien leden van de Veiligheidsraad, die de tekst nog moeten goedkeuren. Het Witte Huis riep eerder ook al op tot een ‘volledig, geloofwaardig en ongehinderd internationaal onderzoek’ dat zo snel mogelijk moet plaatsvinden. Eerder liet VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon weten dat het van groot belang is dat er een volledig en transparant onderzoek wordt uitgevoerd. Volgens Ban volgen de VN de ontwikkelingen op voet. De Oekraïense regering en pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne ontkennen allebei verantwoordelijk te zijn voor de crash van vlucht MH17 van Malaysia Airlines. De Oekraïense VN-ambassadeur Joerij Sergejev stuurde donderdag een tweet waarin hij schreef dat ‘Oekraïne bewijzen heeft dat het Russische leger betrokken is bij de crash van de Boeing’. Ook hij riep op tot een diepgravend onderzoek.

06.54 uur: China geschokt – China is geschokt door de ramp met het Malaysia Airlines-vliegtuig boven Oekraïne. Het land brengt zijn „diepe condoleances” over. Dat heeft het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken vrijdag verklaard. De Boeing 777 van Malaysia Airlines stortte donderdag neer en is volgens de Oekraïense autoriteiten en de Verenigde Staten neergeschoten. De 298 inzittenden onder wie zeker 154 Nederlanders kwamen om het leven.

06.51 uur: Aandeel Malaysian onderuit – Het aandeel van Malaysian Airlines is na de vliegtuigcrash in Oekraïne flink gedaald. Op de beurs in Kuala Lumpur leverde de luchtvaartmaatschappij vrijdag ruim 11 procent aan beurswaarde in.

06.49 uur: Rebellen beloven rampplek af te sluiten – Rebellen in Oekraïne hebben toegezegd de plek van de ramp met het Malaysia Airlines-vliegtuig af te sluiten. Ook staan ze de lokale autoriteiten toe om voorbereidingen te treffen om lichamen te bergen. Dat heeft de zogeheten OVSE bekendgemaakt na een overleg van de zogeheten Trilaterale Contact Groep bestaande uit vertegenwoordigers van Rusland, Oekraïne en de OVSE. Vertegenwoordigers van twee rebellengroepen hebben de toezeggingen gedaan, aldus de verklaring. Ze zullen ook de onderzoekers naar de vliegramp toegang bieden tot het gebied van het ongeluk. Ze garanderen de veiligheid van reddingswerkers en Oekraïense en internationale onderzoekers.

06.45 uur: Geen vliegtuigen meer over Oost-Oekraïne – De Amerikaanse luchtvaartautoriteiten hebben het luchtruim van Oost-Oekraïne tot verboden gebied verklaard voor vliegtuigen. Amerikaanse vliegtuigen mochten al langer niet meer vliegen boven de regio rond de Krim. Na de crash van het toestel van Malaysian Airlines donderdag, is daar het nieuwe gebied bijgekomen. Donderdagavond meldde de luchtverkeersleiding Eurocontrol al dat alle vluchtplannen door het luchtruim boven Oost-Oekraïne worden afgewezen. De routes blijven tot nader order gesloten.

06.44 uur: Kranten – Alle kranten openen vrijdag over de hele voorpagina met de vliegtuigcrash in Oekraïne. De Telegraaf spreekt van een „afschuwelijke moord”, met op de achtergrond een foto van de wrakstukken van het toestel van Malaysian Airlines. Het AD brengt een paginavullende foto van nabestaanden, met de kop ‘In shock’. Ook de Volkskrant heeft een foto van de rampplek, met daarboven een uitspraak van premier Mark Rutte: „Een van de ergste luchtrampen uit de Nederlandse geschiedenis”.

06.35 uur: Eurocross coördineert hulp – Hulporganisatie Eurocross regelt de hulpverlening aan familieleden en bekenden van mensen die in het neergestorte vliegtuig zaten. Dat meldde de organisatie op haar website. „Op dit moment ontvangt Eurocross veel vragen van bezorgde betrokkenen. Gezien de aard van de calamiteit gaan contacten met familieleden, dierbaren en eventueel andere derden op dit moment via het Ministerie van Buitenlandse Zaken”, schrijft de organisatie, die nauw samenwerkt met het ministerie. Ook betuigt Eurocross haar medeleven aan nabestaanden.

06.33 uur: Rutte spreekt Obama – Premier Mark Rutte heeft in de nacht van donderdag op vrijdag gesproken met de Amerikaanse president Barack Obama over de vliegtuigcrash in Oekraïne. Obama belde om zijn medeleven te betuigen. „Obama en Rutte waren het eens over de noodzaak van grondig onderzoek en dat het nu cruciaal is dat onbelemmerde toegang wordt geboden tot de plaats van de ramp en de vluchtgegevens”, aldus de Rijksvoorlichtingsdienst. Obama zei verder dat de VS bereid zijn bijstand te verlenen voor „een snel, volledig, geloofwaardig en ongehinderd internationaal onderzoek”, voegde het Witte Huis daar later in een verklaring aan toe. Bekeken wordt nog of er Amerikanen in het ramptoestel zaten. Van 41 inzittenden is nog niet duidelijk waar ze vandaan komen.

Vrijdag, 6.30 uur: Bezoekers Aids-conferentie – Meerdere inzittenden van het toestel van Malaysia Airlines dat crashte in Oekraïne, waren op weg naar de Internationale Aids Conferentie. Die wordt van zondag tot vrijdag gehouden in de Australische stad Melbourne. Dat meldde de organisatie van het congres in een verklaring. Of er Nederlanders in het toestel zaten die op weg waren naar de conferentie, is niet bekend. Michel Sidibé van het VN-bureau UNAIDS betuigde zijn medeleven aan de nabestaanden van de slachtoffers, van wie er volgens hem ‘veel’ onderweg waren naar de conferentie in Melbourne. Vooralsnog laat de organisatie het congres doorgaan. Sidibé zal op de conferentie spreken. Ook sir Bob Geldof en de voormalige Amerikaanse president Bill Clinton houden volgende week een toespraak.