Mijdt grote winkelcentra en populaire restaurants. Die boodschap kregen veel westerlingen in Nairobi enkele weken terug op de mat. Westerse ambassades, waaronder de Nederlandse, meldden hun landgenoten dat er sterke aanwijzingen waren voor een ophanden zijnde terreuraanslag in de stad. De waarschuwing gold een specifiek weekend, maar de dreiging week daarna niet. Duidelijk is dat er iets in de lucht hing.

Nu het gijzelingsdrama is beëindigd komen in Kenia de vragen. Waarom is er niet meer met die signalen gedaan? Hadden de Kenianen op zijn minst niet ook gewaarschuwd kunnen worden? Aan de omvang van de Keniaanse veiligheidsdiensten kan het niet liggen: de Amerikanen steken er miljarden dollars in.

De Keniaanse regering was zich er zeer van bewust dat er een verhoogde kans op terreur was sinds Keniaanse troepen in 2011 actief werden in Somalië. De beveiliging is de laatste jaren daarom sterk opgeschroefd. Er kwamen checkpoints in de stad en ook kerken werden extra beveiligd.

Bij het winkelcentrum Westgate was veel beveiliging aanwezig. Voordat auto’s het parkeerterrein van het winkelcentrum op draaiden werden ze gecontroleerd: een spiegel onder de auto, een blik naar binnen. Bezoekers moesten bij de ingang van het pand door detectiepoortjes.

Toch is alle beveiliging maar relatief. „Bij de ingang van winkelcentra als Westgate zitten vaak vriendelijk lachende jongens die graag een baantje willen”, zegt een Nederlandse ontwikkelingswerkster die al jaren in Nairobi woont. „Ze zijn ongewapend en weten soms nauwelijks waar ze nu precies naar moeten kijken. Als er een stel gewapende lieden aan komt lopen zijn ze nergens.”

De gijzelingsactie van al-Shabaab laat ook de zwakten van de Keniaanse veiligheidsdiensten zien. Waarnemers wijzen op de gierende corruptie onder politiebeambten die een professionalisering van het systeem onmogelijk maakt. Om terrorisme het hoofd te bieden, moet daarom eerst de corruptie worden aangepakt.

De Keniaanse politie heeft sinds 2011 hard opgetreden tegen al-Shabaabcellen in Nairobi, maar een toonbeeld van zorgvuldigheid waren de acties niet bepaald. Tijdens een groot offensief tegen de cellen zijn honderden vermeende terroristen opgepakt en in de gevangenis gegooid – vaak zonder deugdelijk proces. Mensenrechtenorganisaties zetten grote vraagtekens bij uitwassen tijdens deze actie. Er werd grof geweld gebruikt, verkracht en geplunderd.

Het besluit van de Keniaanse regering om Somaliërs uit de stadswijken van Nairobi naar vluchtelingenkampen te verdrijven, zette eveneens veel kwaad bloed. Sommige verdreven families woonden al decennia in de stad. Analisten vrezen dat dergelijke acties het voor al-Shabaab alleen maar makkelijker hebben gemaakt om nieuwe leden te rekruteren.

De beveiliging in Nairobi zal de komende dagen zonder twijfel sterk worden opgeschroefd. Maar of het beklijft? Niet iedereen is er gerust op. „Binnen een maand zal alles weer afgezwakt worden”, voorspelde een Keniaanse onderzoeker in het tijdschrift Time.

Kenianen : Wij zijn één

Het lijkt er vooralsnog niet op dat het gijzelingsdrama de spanningen tussen moslims en christenen in Kenia vergroot. Er is een grote inzamelingsactie gestart voor de familie van de slachtoffers en er wordt massaal bloed ingezameld. „Er heerst een sterke sfeer van eensgezindheid, die ook nadrukkelijk wordt uitgedragen door politici van verschillende kampen en de media”, zegt een Nederlandse inwoner van Nairobi. Op Twitter zijn er vele honderden tweets verzonden met de hashtag #weareone: wij zijn één.

„Kenianen laten een eensgezindheid zien die nog nooit vertoond is”, laat journalistiekstudente Grace Mbugua uit Nairobi weten. „Het is hier nu vredig.” Grace zegt een vriend te hebben verloren bij het gijzelingsdrama en kent sommigen van de gewonden. „Het winkelcentrum was een populaire plaats om naartoe te gaan, zeker ook onder tieners.”

Tot twijfel over de Keniaanse aanwezigheid in Somalië lijkt het gijzelingsdrama onder de bevolking niet te leiden. „Kenianen zijn ervan overtuigd dat het goed is dat het leger daar zit.”