Het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken is ervan overtuigd dat Israël binnen twee maanden een offensief tegen Iran gaat beginnen. Hooggeplaatste functionarissen verklaarden deze week, op basis van anonimiteit, dat zij „iets verwachten rond Kerst, of misschien begin volgend jaar.”

De officiële reactie van minister van Buitenlandse Zaken William Hague repte niet van een Israëlische aanval. Wel benadrukte de Britse bewindsman dat het dinsdag uitgebrachte rapport van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) „alle Iraanse beweringen dat zijn nucleaire faciliteiten alleen maar kernenergie voor vreedzame doeleinden opwekken, totaal ontkracht.”

De conclusies van het IAEA logen er dan ook niet om. Sinds 2003 zou Iran, met hulp van Pakistaanse, Russische en Noord-Koreaanse wetenschappers, aan de ontwikkeling van een kernwapen hebben gewerkt. Teheran zou inmiddels een ontstekingsmechanisme voor een atoomwapen hebben gefabriceerd en computermodellen voor een nucleaire oorlogskop hebben vervaardigd. Allemaal genoeg om binnen enkele maanden ‘de bom’ in handen te kunnen hebben.

Een spookbeeld voor de wereld, maar wel in het bijzonder voor Israël. Niet alleen vanwege het enkele feit dat Iran een kernwapen tegen zijn aarts­vijand zou kunnen inzetten. „Met één atoombom vernietig je geen hele staat”, schreef een Israëlische commentator eerder deze week terecht.

Maar de dreiging van een nucleair Iran gaat veel verder, betoogt Giora Eiland. De Israëlische generaal-majoor b.d. was nationaal veiligheidsadviseur onder premier Ariël Sharon en vocht mee in de Jom Kipoer­oorlog van 1973 en de Libanon­oorlog van 1982. Ook nam hij deel aan de gedurfde bevrijdingsoperatie van Israëlische gijzelaars in het Ugandese Entebbe, in 1976. Tegenwoordig is hij als senior onderzoeker verbonden aan het Institute for National Security Studies in Tel Aviv. Tijdens een rit naar de luchthaven geeft hij telefonisch een analyse van de recente ontwikkelingen rond de Islamitische Republiek ten beste.

„Atoomwapens in het bezit van een land dat openlijk het bestaan van de staat Israël ter discussie stelt, zijn al een dreiging op zich. Belangrijker is echter dat er een Iraanse nucleaire paraplu in het Midden-Oosten wordt gecreëerd. Elk toekomstig conflict in de regio zal daardoor worden beïnvloed. Als zich weer een confrontatie tussen Israël en Hezbollah of Hamas voordoet, kan Teheran de staat van paraatheid van zijn kernwapenarsenaal verhogen of met vergelding dreigen. Dat schrikt Israël mogelijk af”, aldus Eiland.

De Joodse onderzoeker wijst ook op het gevaar van een wapenwedloop in het Midden-Oosten. „Landen als Egypte, Saudi-Arabië en Turkije zullen zich genoodzaakt zien ook nucleaire wapens te verwerven.”

Tegen die achtergrond is een nucleair Iran voor Israël „absoluut onacceptabel”, benadrukt Eiland. En dus lijkt de militaire optie steeds dichterbij te komen. China en Rusland hebben al aangegeven niets in nieuwe sancties tegen het bewind in Teheran te voelen. Bovendien hebben de afgelopen jaren laten zien dat strafmaatregelen de Islamitische Republiek niet van het uitvoeren van haar nucleaire ambities hebben kunnen afhouden.

Dat Israël Iran op heel korte termijn zal aanvallen, acht de generaal onwaarschijnlijk. „Een deel van de internationale gemeenschap is zich nog op vervolgstappen aan het beraden. Daar moet Israël nu niet tussen gaan zitten. Maar op de langere termijn zullen we mogelijk voor de beslissing komen: óf een nucleair Iran, óf met inzet van geweld voorkomen dat Iran een kernmacht wordt. Als we geen andere keus hebben, is de militaire optie de beste die we hebben.”

Als u nu nationaal veiligheidsadviseur was, wat zou u de regering-Netanyahu dan adviseren?

Lachend: „Dat is een interessante vraag. Ik zit niet meer in de positie dat ik over alle relevante informatie beschik. Ook weet ik niet in hoeverre er overeenstemming met de Verenigde Staten over een aanval op Iran is. Want als Washington zich overduidelijk tegen militair ingrijpen van Israël uitspreekt, is die optie van tafel.

Maar laat duidelijk zijn dat een Israëlische aanval op Iran een zeer reële optie is. Er zijn mensen die denken dat militair ingrijpen ondenkbaar of een zeer domme fout zou zijn, maar dat is het volstrekt niet. Als we de keus hebben tussen het risico van een bombardement of een nucleair Iran, dan is de uitkomst duidelijk, hoe verschrikkelijk de gevolgen ook kunnen zijn.”

Hoe groot zijn die risico’s dan?

„Ten eerste kan zo’n operatie in tactisch opzicht mislukken. Dat zou Israëls afschrikkingskracht ernstig beschadigen en Iran een goed excuus geven om Israël aan te vallen. Als de missie wél slaagt, kan Iran besluiten om met conventionele middelen terug te vechten – en zelfs met chemische en biologische wapens. Een aanval kan ook Hezbollah mobiliseren en de kans op een conflict met Syrië vergroten. En Israël zal hoe dan ook de weinige internationale steun die het nog heeft ver­liezen.”

Maar ook buiten Israël zullen de effecten merkbaar zijn, meent Eiland. „Iran kan ervoor kiezen de Straat van Hormuz af te sluiten (de toegang tot de Perzische Golf, RD) of olie­velden van de golfstaten aan te vallen. Het anti-Israëlsentiment zal in de regio fors toenemen, met alle gevolgen van dien.”

Kan Israël Iran eigenlijk wel de baas?

„Het mag duidelijk zijn dat Israël Teheran niet tot overgave kan dwingen of alle nucleaire installaties compleet kan vernietigen. Israël heeft niet de capaciteit om een intensieve, maandenlange militaire campagne tegen Iran te voeren. Een aanval kan echter wel het Iraanse nucleaire programma ontwrichten en ernstig vertragen. De hamvraag is natuurlijk hoe groot die vertraging zal zijn.”

Waar hangt het succes van een dergelijke operatie van af?

„Allereerst van de kwaliteit van de inlichtingen die Israël over de Iraanse nucleaire installaties kan verzamelen. Als tweede noem ik de mate waarin Israël succesvol tot het Iraanse luchtruim weet door te dringen. De toestellen moeten door het luchtruim van andere staten vliegen en ook nog eens zorgen dat ze boven Iran niet worden neergehaald.

Ten derde is de kwaliteit van de munitie van belang. Het juiste doel met een precisie­aanval raken alleen is niet voldoende; er moet aanzienlijke schade worden toegebracht. De projectielen moeten een hoog doordringend vermogen hebben.

Als laatste hangt het succes af van de mate waarin de capaciteit van de Iraniërs wordt aangetast. Alleen fysieke schade toebrengen –ook al is die aanzienlijk– is niet genoeg. Als de technische kennis en het menselijk ‘kapitaal’ aanwezig blijven, kan alles weer worden opgebouwd.”

Scenario

Diverse analisten gaven deze week al hun mening over de manier waarop een Israëlische aanval op Iran zou kunnen plaatshebben. Iran zelf heeft overigens ook een idee hoe het antwoord op zo’n offensief eruit zal zien: „We zullen de zionisten in de straten van Tel Aviv bekampen.”

De Amerikaanse kolonel b.d. Sam Gardiner legde aan Israëls grootste krant, Yediot Ahronot, uit dat Israëlische F-15- en F-16- straaljagers, uitgerust met stealth techniek die ze onzichtbaar voor de radar maakt, doelen in het westen van Iran en iets meer landinwaarts kunnen aanvallen. Deze toestellen zouden dan wel diverse keren in de lucht moeten bijtanken. Ook kan Israël onbemande vliegtuigjes inzetten, zowel voor het verzamelen van informatie als voor het afwerpen van bommen.

Israël heeft tevens de beschikking over drie onderzeeërs van de Dolfijnklasse. Zij kunnen conventionele en met nucleaire­oorlogskoppen uitgeruste kruisraketten afvuren. Daarvoor zouden zij wel eerst via het Suezkanaal naar de Perzische Golf moeten varen.

Verder zou Israël vanaf eigen grondgebied ballistische Jericho­raketten kunnen lanceren. Volgens deskundigen van defensiedenktank Jane’s hebben deze projectielen echter maar een effectief bereik van net 1000 kilometer.

Voor het markeren van doelen zouden speciale eenheden in Iran kunnen worden gedropt. Zij ‘wijzen’ doelwitten aan met behulp van laser, waardoor raketten en bommen automatisch naar het doel worden geleid.

Voor alles zal Israël, na een eerste grote klap, proberen om escalatie van het conflict te voorkomen, aldus Gardiner. Volgens hem gokt Jeruzalem erop dat de Verenigde Staten in het geval van een Iraanse vergeldingsaanval Israël te hulp zullen schieten.